جوزف بورل خيلي خوش بين است

علي بيگدلي در گفت‌وگو با «آرمان ملي»:

جوزف بورل خيلي خوش بين است

اولويت اول بايدن ،انتخابات آمريکاست

مذاکرات در حالت رکود قرار دارد

آرمان ملي- پورحسين: معاون مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا در واکنش به اظهارات اخير بورل درباره چالش‌ها و فرصت‌‌هاي احياي توافق، گفته است که بهترين توافق ممکن براي تمامي طرفين روي ميز است. اين توافق مزاياي اقتصادي شفاف و قابل توجهي براي مردم ايران و مزايايي قابل راستي‌‌آزمايي در زمينه منع اشاعه تسليحات اتمي براي جامعه بين‌المللي است. واکنش مورا در پي اين مطرح مي‌‌شود که جوزپ بورل، روز سه‌‌شنبه درباره توافق هسته‌اي عنوان کرده بود که اجراي کامل اين توافق شديدا تحت تاثير تصميم دونالد ترامپ مبني بر خروج آمريکا از آن در سال 2018 و اعمال کمپين فشار حداکثري يک جانبه قرار گرفته است. ايران نيز فعاليت‌هاي هسته‌اي خود را به شکلي سريع بالا برد و حتي توانايي‌‌هاي نظارتي آژانس بين‌المللي انرژي اتمي را محدود کرده و نتوانسته همکاري کاملي با آژانس ذيل وظايف پادماني اساسي‌اش داشته باشد. بورل تاکيد کرد که فشار حداکثري شکست خورد و به‌ رغم بهترين تلاش‌‌هاي باقي شرکت ‌کنندگان در توافق، مردم ايران از منافع اقتصادي کامل رفع تحريم‌ها محروم ماندند. مشخصا نکته اساسي در اين صحبت‌ها طرح جديد اروپا براي ايجاد توافق ميان ايران و آمريکاست. در راستاي بررسي اين مساله «آرمان ملي» گفت‌وگويي با علي بيگدلي، تحليلگر ارشد مسائل سياست خارجي داشته است که در ادامه مي‌خوانيد.

آيا با طرح جديد نمايندگان اتحاديه اروپا، احتمال به توافق رسيدن ايران و آمريکا وجود دارد؟

مساله طرح جديد از سوي مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا مطرح شده است که در خصوص او بايد گفت که فردي بسيار خوش‌بين است و مشخصا جوزف بورل تا به حال چندين بار عنوان کرده که به توافق بسيار نزديک هستيم اما اتفاقي رخ نداده است. جوزف بورل در اين برهه زماني که اروپا با بحران انرژي به صورت جدي مواجه شده است، بسيار علاقه‌مند است که توافق ميان ايران و آمريکا شکل گيرد و منابع انرژي ايران نيز به بازارهاي جهاني وارد شود. اينکه رئيس‌جمهوري فرانسه به امارات مي‌رود و از حاکمان آن تعريف و تمجيد بسيار مي‌کنند، به همين علت است که مي‌خواهند حداکثر انرژي ممکن را از خاورميانه دريافت کنند تا در زمستان به مشکل برنخورند. مشتاق‌ترين افراد براي احياي برجام اروپايي‌ها هستند. با اين وجود هنوز از محتويات طرح جديد آن‌ها خبر دقيقي منتشر نشده است. آمريکا نيز گفته است که طرح جديد اروپا را مورد بررسي قرار مي‌دهد و هنوز به صورت رسمي اظهارنظري مبني بر موافقت با طرح جديد اروپا نشده است. در اين ميان يک مولفه مهم ديگر وجود دارد و آن هم گزارش گروسي به آژانس بين‌المللي انرژي اتمي است که شايد فشار سياسي را بر ايران بيشتر کند. بايد پذيرفت که به صورت کلي وضعيت مذاکرات در يک رکود قرار گرفته است و مشخص نيست که طرح جديد جوزف بورل بتواند مذاکرات را از رکود خارج کند يا خير. تحرکات ديپلماتيک اخير وزيرخارجه به اين طرح جديد ارتباط دارد و قطر نيز بار ديگر در حال تحرکات سياسي است تا شايد بتواند نظرات را به يکديگر نزديک کند. مشخصا طرح جديد جوزف بورل اميدوارکننده است اما نمي‌توان گفت که توافق نزديک است. اينکه ايران در اين ميان چه پاسخي ارائه مي‌دهد، مساله بسيار مهمي است.

آيا در طرح جديد اروپا، امتياز بيشتري به ايران داده شده است؟

بايد توجه داشت که وزيرخارجه ايران عنوان مي‌کند ايران به اين علت توافق را قبول نمي‌کند زيرا هنوز خواسته‌هاي اقتصادي مدنظر ايران برآورده نشده است. اگر برجام 2015 مدنظر باشد و توافق طبق آن صورت گيرد، تمامي تحريم‌هاي مربوط به آن برداشته مي‌شود و مشخصا ايران مي‌تواند منافع اقتصادي خوبي به‌دست آورد، به سادگي صادرات داشته باشد و با دسترسي به نظام بانکي جهاني، پول آن را دريافت کند. ايران به دنبال اين است که يک بخش از سپاه را از ذيل تحريم‌ها خارج کند تا دستاورد خاصي داشته باشد. دولت نيز مشخصا گفته است که جوزف بورل بايد اين مساله را حل کند تا توافق نزديک‌تر باشد. به همين علت تا به امروز تيم مذاکره کننده ايراني قبول نکرده است که صرفا تحريم‌هاي هسته‌اي لغو شود و امتياز بيشتري مي‌خواهد. شايد در طرح جديد جوزف بورل يک نيم نگاهي به اين مساله شده باشد.

آمريکـــا ممکن است به‌خاطر منافع هم پيمان‌هاي خود، طرح جديد جوزف بورل را بپذيرد؟

امروز بايدن زير فشار دو گروه در آمريکا قرار گرفته است. نخست دموکرات‌هاي تندرو و در کنار آن غالب جمهوريخواهان نسبت به رفتار او با ايران انتقاد دارند. در همين راستا بايدن مي‌خواهد بدون اينکه امتياز زيادي به ايران بدهد، برجام را حل کند. بايدن مي‌داند که اگر با ايران توافق کند، مي‌تواند از آن به عنوان يک دستاورد در انتخابات استفاده کند. در اين ميان دو نگاه منطقه‌اي نيز وجود دارد. نخست عربستان است که عنوان مي‌کند اگر ايران در کشورهاي عربي نفوذ نداشته باشد، ديگر مشکلي با ايران ندارند. نگاه ديگر از سوي مقامات اسرائيل است که با هسته‌اي بودن ايران مشکل دارند. در چنين وضعيتي بايدن در يک معادله چندمجهولي قرار گرفته که گام اشتباهش ممکن است تبعات منفي براي او در انتخابات آتي داشته باشد. مشخصا آمريکا به اين سمت خواهد رفت تا منافع هم پيمان‌هاي خود نظير عربستان، اسرائيل و اتحاديه اروپا را در نظر بگيرد اما مشخصا براي بايدن انتخابات آتي از هر موضوع ديگري مهم‌تر است و کاري نمي‌کند که باعث شود در آن انتخابات، دموکرات‌ها متحمل شکست شوند و به تدريج مجبور شوند قدرت را به جمهوري‌خواهان واگذار کنند. مشخصا براي بايدن اروپا اهميت قابل توجهي دارد اما به‌خاطر اروپا حاضر نيست جايگاه خود را به خطر بيندازد.