غلامرضا انصاری در گفت‌وگو با «آرمان ملی»:
مهمترین کار دولت جلوگیری از کاهش سرمایه اجتماعی است
«آرمان ملی»- احسان انصاری: «در شرایطی که کشور با مشکلات جدی‌ای در زمینه‌های اقتصادی و معیشتی مواجه است برخی با رفتارهای تند تلاش می‌کنند حجاب را در جامعه تبلیغ و ترویج کنند. برخورد این عده باعث شده حتی کسانی که به حجاب به عنوان یک ارزش اسلامی نگاه می‌کنند و به آن التزام عملی دارند نیز منتقد این نوع برخوردها باشند. آقای رئیسی در رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری قول دادند که برای مبارزه با فساد و مسئولان گشت ارشاد راه‌اندازی می‌کنند.» جملات ذکر شده سخنان دکتر غلامرضا انصاری، فعال سیاسی اصلاح‌طلب و عضو سابق شورای شهر تهران در گفت‌وگو با «آرمان ملی» است. انصاری در این گفت‌وگو بر ضرورت استفاده دولت از نخبگان تأکید کرد. در ادامه ماحصل این گفت‌وگو را می‌خوانید.
عملکرد دولت سيزدهم در يک سالگي به چه ميزان به«حکمراني خوب» که در سال‌هاي اخير در محافل آکادميک مطرح شده نزديک بوده است؟ دولت به چه ميزان برنامه‌هاي خود را براساس واقعيت‌هاي جامعه ساماندهي کرده است؟
توسعه و پيشرفت هر جامعه‌اي توسط نخبگان فکري و ابزاري آن جامعه شکل مي‌گيرد. نخبگان فکري در هر جامعه صاحبان اصلي فکر و انديشه هستند و نخبگان ابزاري قدرت و ثروت را در اختيار دارند. جامعه براي توسعه يافتگي بايد به صورت مستقيم با نخبگان فکري و ابزاري خود در ارتباط باشد و اين دو گروه نقش تعيين کننده‌اي در پيشرفت يک جامعه ايفا مي‌کنند. تعامل دو گروه نخبگان در شرايطي رقم مي‌خورد که يک فضاي سازنده و رقابتي در جامعه شکل گرفته باشد. رقابت بين نخبگان نيز بايد در يک فضاي آزاد صورت بگيرد و نخبگان بايد بتوانند ديدگاه‌هاي خود را به صورت شفاف و صريح با تصميم گيران جامعه در ميان بگذارند. رقابت در قالب انديشه‌هاي مختلف شکل خواهد گرفت. رقابتي که مورد نظر بنده است رقابت در چارچوب قانون است و نه بيرون از چارچوب قانون. تا زماني که چنين شرايطي فراهم نباشد و رقابت جدي در زمينه‌هاي سياسي، اقتصادي و اجتماعي به وجود نيايد شاهد عقب ماندگي در جامعه خواهيم بود. مهم‌ترين عاملي که مي‌تواند به فضاي آزادانديشي آسيب وارد کند يکدستي فضاي سياسي است. در چنين شرايطي است که نخبگان نمي‌توانند در يک فضاي رقابتي نقش خود را ايفا کنند. در جامعه‌اي که به سمت يکدستي حرکت کند به مرور زمان عنصررقابت کنار خواهد رفت و رابطه‌اي سازماندهي شده و ارگانيکي بين نخبگان و تصميم گيران جامعه شکل نمي‌گيرد.
آيا دولت در شرايط کنوني ارتباط سازنده‌اي با نخبگان فکري و ابزاري جامعه برقرار کرده است؟
واقعيت اين است که اين اتفاق تاکنون رخ نداده است. در کشورهاي توسعه يافته در کنار نخبگان ابزاري که قدرت را در اختيار دارند نخبگان فکري وجود دارند که توليد فکر و انديشه مي‌کنند و به نخبگان ابزاري کمک مي‌کنند که جامعه را بهتر هدايت کنند. وظيفه نخبگان ابزاري نيز استفاده از توليد انديشه و فکر نخبگان فکري است. نکته مهم ديگر اينکه بدون تغييرات ساختاري و باز کردن افق سياسي راهي براي استفاده از سرمايه‌هاي فکري و ابزاري جامعه وجود نخواهد داشت. افق گشايي‌هاي سياسي نيز نيازمند توجه به سرمايه‌هاي عظيم انساني و فکري جامعه است. در دولت احمدي نژاد ما با يکدستي سياسي مواجه بوديم. در آن مقطع زماني اصولگرايان احمدي نژاد را «پديده هزاره سوم» نام‌گذاري کرده بودند و دولت‌هاي نهم و دهم نيز شعار «ما مي‌توانيم» را سرلوحه کار خود قرار داده بود. با اين وجود اين شکل گرفت که آثار و پيامدهاي آن تا به امروز نيز در فضاي سياسي و اجتماعي ما وجود دارد.
آقاي رئيسي در ابتداي شکل گيري دولت خود تلاش کرد ديدگاه‌هاي نخبگان جريان‌هاي مختلف سياسي را لحاظ کند. آيا اين اتفاق رخ داده است؟
براساس روايت‌هاي اسلامي مومن نبايد اشتباهات گذشته را تکرار کند و از گذشته بايد درس بگيرد. بر اين اساس اتفاقي که در دولت احمدي نژاد درباره نخبگان رخ داد در دولت آقاي رئيسي نبايد رخ دهد. دولت بايد تلاش کند چشم انداز خود را براساس برنامه‌ريزي و قانون پيش ببرد. نکته ديگري که درباره دولت وجود دارد اين است که دولت ارتباط خود با بدنه کارشناسي جامعه را تقويت کند. هنگامي که دولتي از نخبگان و کارشناسان جامعه استفاده شايسته نکند افراد شعار محور مديريت بخش‌هاي مختلف جامعه را به دست مي‌گيرند. آقاي رئيسي و همه کانديداهايي که در انتخابات رياست‌جمهوري1400 حضور داشتند که اکثرا از يک جريان فکري بودند بر اين نکته تأکيد داشتند که مشکلات فعلي جامعه از دولت گذشته است و اگر اين افراد به عنوان رئيس‌جمهور انتخاب شوند مشکل مسکن، بيکاري، معيشت مردم و... را حل مي‌کنند. اين در حالي است که تاکنون اين اتفاق رخ نداده بلکه برخي از مشکلات اقتصادي و معيشتي بيشتر نيز شده است. تنها نکته‌اي که دولت بايد در چهار سال آينده مورد توجه قرار بدهد جلوگيري از کاهش سرمايه اجتماعي است.
دولت چگونه مي‌تواند سرمايه اجتماعي را ارتقا بدهد؟
اگر واقع بينانه به موضوع نگاه کنيم بايد عنوان کنم که سرمايه اجتماعي دولت در شرايط کنوني در وضعيت خوبي قرار ندارد. امروز دو چيز در جامعه و حتي در جهان بدون حد و مرز وجود دارد. نخست اينکه با استفاده از تجهيزات جديدي که بشر کشف کرده امکان مشاهده کائنات و عظمت هستي وجود دارد. دوم رفتارهاي برخي افراد که قابل ديدن است اما قابل درک نيست. امروز ما با بحران‌هايي مواجه هستيم که بايد به وجود آن تأسف خورد. اين در حالي است که مشکلات صندوق‌هاي تأمين اجتماعي و بازنشستگان، بحران خشکسالي و کم آبي و مشکل تورم در کشور وجود دارد. در شرايطي که کشور با مشکلات جدي‌اي در زمينه‌هاي اقتصادي و معيشتي مواجه است برخي با برخورد با بد حجابي يک مشکل جديد ايجاد کرده و با رفتارهاي تند خود مي‌خواهند حجاب را در جامعه تبليغ و ترويج کنند. برخورد اين عده باعث شده حتي کساني که به حجاب به عنوان يک ارزش اسلامي نگاه مي‌کنند و به آن التزام عملي دارند نيز منتقد اين نوع برخوردها باشند. اما در مورد افزايش سرمايه اجتماعي دولت با اقداماتي که در زمينه‌هاي مختلف صورت مي‌دهد اميد را به جامعه باز گرداند تا شاهد يک جامعه پوياتر و مقتدرتر در کشور باشيم. اين اتفاق زماني رخ مي‌دهد که انديشمندان و نخبگان جامعه در عرصه تصميم گيري حضوري پوياتر داشته باشند. چنانچه شرايط براي حضور نخبگان و انديشمندان در فضاي تصميم گيري جامعه ايجاد شود مي‌توان نسبت به بهبود وضعيت مردم و جامعه و آينده‌اي بهتر خوشبين بود.
ارسال نظر