پديده غيرعادي زلزله در هرمزگان
پديده غيرعادي زلزله در هرمزگان
فوج‌گونه لرزه‌خيزي در منطقه بندر چارک و جزيره کيش نگران کننده است
آرمان ملي: رخ دادن زمين‌لرزه‌هاي پياپي در طول حدود 2 هفته در استان هرمزگان و الگوي متفاوت اين زمين لرزه‌ها (حدود 120 زمين‌لرزه که پس‌لرزه محسوب نمي‌شود) متخصصان پژوهشگاه بين‌المللي زلزله‌شناسي و مهندسي زلزله را واداشته که دلايل اين رخداد را مورد بررسي قرار دهند. آخرين زمين‌لرزه بندر چارک در استان هرمزگان ساعت 7 و 9 دقيقه و 35 ثانيه پنجم تير ماه رخ داد. استان هرمزگان دهه سوم خرداد 1401 را با دوره‌اي جديد از لرزه‌خيزي و متفاوت با زلزله آبان 1400 اين منطقه آغاز کرد. وقوع زلزله‌هايي که معمولا با بزرگاي 4 تا 5 ريشتر در نواحي مختلف اين استان از بندر چارک تا جزيره کيش رخ مي‌دهند. دکتر محمد تاتار، معاون پژوهشي و تحصيلات تکميلي پژوهشگاه بين‌المللي زلزله‌شناسي و مهندسي زلزله، در مورد رخداد زلزله‌هاي متعدد در استان هرمزگان (از 24 خرداد تا امروز) اظهار داشت: زمين‌لرزه‌هاي اخير در منطقه بندر چارک- جزيره کيش با زلزله‌اي در بعدازظهر سه‌شنبه 24 خرداد با بزرگاي 4,5 واقع در 10 کيلومتري جنوب بندر چارک و حدود 25 کيلومتري شمال شرق جزيره کيش آغاز شد. وي افزود: در ادامه به‌دنبال رخداد چند زلزله با بزرگاي حدود 3، زمين‌لرزه‌اي با بزرگاي گشتاوري 5. 5 (آژانس‌هاي بين‌المللي) و بزرگاي محلي 5,3 (مرکز ملي شبکه لرزه‌نگاري باند پهن ايران وابسته به پژوهشگاه بين‌المللي زلزله‌شناسي و مهندسي زلزله) در بامداد روز 25 خرداد منطقه وسيعي در غرب استان هرمزگان را به لرزه درآورد.
به گفته دکتر تاتار، رخداد اين تعداد زلزله با بزرگاي بالاي 4 همراه با 2زلزله با بزرگاي بالاي 5. 5 در منطقه نسبتاً کوچکي، پديده‌اي چندان طبيعي و رايج براي زمين‌لرزه‌هاي منطقه زاگرس نيست. به نظر مي‌رسد در اين منطقه بيشتر از اينکه با يک زلزله بزرگ و تعداد زيادي پس‌لرزه مواجه باشيم (موردي که غالبا براي زلزله‌هاي زاگرس شاهد آن هستيم)، بيشتر با رخداد زلزله‌هاي فوج‌گونه (swarm)، سروکار داريم.
زمين‌لرزه‌هاي فوج‌گونه به تعداد زيادي زلزله با بزرگاي مشابه اطلاق مي‌شود که در بازه زماني کوتاه چند هفته‌اي تا چند ماهه در منطقه کوچکي اتفاق مي‌افتند. اين الگو براي زلزله‌هاي زاگرس خيلي عادي نيست و مي‌دانيم در لرزه‌خيزي اخير با يک زلزله بزرگ و پس لرزه‌هاي بعد از آن سروکار نداريم. رخداد زلزله‌هاي فوج‌گونه خيلي در ايران متداول نيست؛ اگرچه قبلا طي دي و به‌همن 1390 در منطقه اراک- آشتيان با پديده مشابهي مواجه بوده‌ايم. سابقه اين گونه لرزه‌خيزي بيشتر در مناطق آتشفشاني گزارش شده است. البته علت مورد اخير در خليج فارس متفاوت است چون از وجود نداشتن فعاليت‌هاي آتشفشاني در زاگرس و حاشيه خليج‌فارس مطمئن هستيم.
معاون پژوهشي پژوهشگاه بين‌المللي زلزله‌شناسي و مهندسي زلزله در خصوص دليل علمي اين پديده گفت: اين نوع از زلزله‌ها به نوع ساختار گسلي منطقه، به‌ويژه نحوه توزيع تنش روي سطح گسل بستگي دارند.
ضرورت مطالعات منطقه‌اي
دکتر تاتار وجود ارتباط ميان زمين‌لرزه‌هاي اخير با زلزله‌هاي دوگانه آبان‌ماه سال1400 در منطقه فين را رد کرد و رخداد اين زلزله‌ها را مستقل از هم و مرتبط با سيستم‌هاي گسلي کاملا مجزا دانست. وي در مورد زمان استمرار اين پديده تأکيد کرد: زمين‌لرزه‌هاي فوج‌گونه مي‌توانند از چند هفته تا چند ماه به طول بينجامند، ولي معمولا يک مدت زمان 2 تا 3 ماهه متداول‌تر است. اگرچه به‌دليل گرماي زياد منطقه قطعاً اهالي منطقه شرايط سختي را متحمل مي‌شوند، توصيه مي‌شود تا توقف کامل فعاليت لرزه‌اي مشاهده‌اي در منطقه، هوشياري خود را حفظ و موارد ايمني و آمادگي قبل از رخداد زلزله‌هاي بزرگ را رعايت کنند. معاون پژوهشي و تحصيلات تکميلي پژوهشگاه با تأکيد بر پيچيدگي پديده زلزله خاطرنشان کرد: با توجه به تجربه و سوابق مشابه مي‌توانيم حدس بزنيم رخداد زمين‌لرزه‌هاي فوج‌گونه تا مدتي ادامه خواهند داشت، ولي به‌طور قطعي نمي‌توان راجع‌به رخداد زلزله‌اي بزرگ‌تر يا زمان دقيق توقف فعاليت لرزه‌اي مشاهده‌اي در منطقه پيش‌بيني کرد. اگر با يک زلزله بزرگ روبه‌رو بوديم و روند پس‌لرزه‌ها را بررسي مي‌کرديم، پيش‌بيني در خصوص احتمال وقوع زلزله‌هاي آتي و بزرگي آنها آسان‌تر بود. اکنون با توجه به الگوي فوج‌گونه لرزه‌خيزي مشاهده‌اي، اظهارنظر در خصوص بزرگاي زلزله‌هاي آتي يا مدت زمان تداوم لرزه‌خيزي در منطقه بندر چارک و جزيره کيش دشوار است.
ارسال نظر