طرفین اراده احیای برجام را دارند

سفر اخير جوزف بورل، دوباره اميدها را نسبت به احياي برجام زنده کرده و با توجه به شرايط کلي نظام بين‌الملل هم منطقي اين است که در راستاي احياي برجام اقداماتي از سوي دو طرف صورت بگيرد. با توجه به بحران اوکراين و نياز غرب به انرژي نمي‌شود که اروپايي‌ها و آمريکا همزمان هم نفت روسيه را تحريم کنند و هم نفت کشورهايي مانند ايران و به اينکه به نوعي بحران را مديريت کنند، نياز دارند تا مشکل‌شان را حل کنند. بنابراين به نفع جهان غرب و آمريکاست که به نوعي به سمت احياي برجام حرکت کنند و سفر بورل هم در همين راستا قابل ارزيابي است اما مشخص نيست که واقعا بورل تا چه حد با آمريکايي‌ها در اين‌باره هماهنگ کرده چون واقعيت اين است که آسيب پذيري اروپا نسبت به آمريکا در بحث تحريم منابع انرژي روسيه خيلي بيشتر است و به همين دليل آنطور که انتظار مي‌رفته اروپايي‌ها نتوانسته‌اند تابه‌حال از منابع انرژي روسيه چشم بپوشند. به هر حال منافع تا حدود متضادي در بحث تحريم انرژي روسيه براي آمريکا و اروپا وجود دارد در شرايطي که آمريکا نياز چنداني ندارد، اتحاديه اروپا به‌شدت نيازمند است و بايد ديد کاري که بورل دارد انجام مي‌دهد، از قبل با آمريکايي‌ها هماهنگي‌هاي لازم را صورت داده يا خير. اما آنچه هست، تغيير مکان مذاکرات از وين به يکي از کشورهاي حاشيه خليج فارس است که از اين رو به نظر مي‌رسد به احتمال زياد هماهنگي‌هايي از طرف بورل با آمريکا انجام شده. قطري‌ها رابطه خيلي خوبي با آمريکا دارند و از متحدان غيرعضو ناتوي آمريکا به حساب مي‌آيند و جزو معدود کشورهاي جهان هستند که در خارج از ناتو با آمريکا اتحاد دارند. آمريکايي‌ها نيز اعتماد خاص و ويژه‌اي نسبت به قطر دارند. از طرف ديگر ايران هم در مقايسه با ساير کشورهاي حوزه حاشيه جنوب خليج فارس روابط نسبتا بهتري با دو کشور قطر و عمان دارد. به هر حال انتخاب قطر نشان مي‌دهد که از قبل نوعي توافق ضمني صورت گرفته و بورل رايزني‌هاي لازم را احتمالا با آمريکايي‌ها براي احياي برجام انجام داده است. درکل اميد به‌اينکه راهکار ميانه‌اي در نظر گرفته شود که خواسته‌هاي حداقلي دو طرف را برآورده کند، زياد به نظر مي‌رسد و مي‌توان براساس خواسته‌هاي حداقلي به يک تفاهمي در شرايط فعلي رسيد. به هر حال تفاهم در اين شرايط هم به نفع غرب است و هم به نفع ايران. با توجه به ظرفيت‌هايي که در ارتباط با تصاحب بازارهاي انرژي ايران در چين و هند توسط روس‌ها به گوش مي‌رسد که البته از صحت و سقم آن چندان مطمئن نيستم، اما اين احتمال هم وجود دارد که چنين اتفاقي بيفتد حتي اگر خبر غيرموثقي باشد و به نفع ايران است که در شرايط فعلي وارد معاملات نفتي با اروپايي‌ها شود. يک توافق مي‌تواند منافع دو طرف را در شرايط فعلي داشته باشد. از اين رو به نظر مي‌رسد که طرفين دوباره دارند تلاش مي‌کنند که توافق احيا شود. با بحراني که در ارتباط گزارش آژانس پيش آمد، نشان مي‌دهد که طرفين يعني هم ايران و هم کشورهاي اروپايي و آمريکا به عنوان طرف مقابل، دنبال احياي برجام هستند و دوباره عزم و اراده خودشان را در قالب ازسرگيري مذاکرات براي رسيدن به يک توافق دارند نشان مي‌دهند و اميدواري بيشتري با اين سفر ايجاد شده است. هرچند اينکه دورنماي يک توافق به چه صورت روشن باشد، مهم است و قطعا بحث خاموش کردن دوربين‌هاي آژانس به اين دليل بوده که ايران بخواهد فشار بيشتري وارد کند و قدرت چانه زني خود را براي مذاکرات افزايش دهد. از اين رو خاموش کردن دوربين‌ها را به معني خداحافظي ايران با برجام ارزيابي نمي‌کنم و اين را به نوعي ابزاري براي چانه زني مي‌دانم و معتقدم در چارچوب توافق با طرف مقابل اين موضوع قابل حل خواهد بود. بحث پي‌ام دي نيز که قبلاهم مطرح شده بود، قابل بحث است. از اين رو در يک چارچوب کلي‌تري که براي مذاکرات ترسيم شود و عزم و اراده طرفين را براي حل مسائل باقي‌مانده نشان دهد، اين موضوع نيز قابل حل است.