از سر گیری مذاکرات؛ وین نه، در دوحه

آرمان ملي- سهيل ثابت: تحولات پيرامون مذاکرات احياي برجام با سفر اخير جوزپ بورل مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا به تهران حال و هواي ديگري يافته است. چنانکه اگر تا چندي پيش و مخصوصا پس از صدور قطعنامه ضد ايراني شوراي حکام همه طرف‌ها احياي برجام را در بن‌بست مي‌ديدند و به اذعان عده‌اي از کارشناسان از توافقي که ايران و 6 قدرت جهاني در سال2015 امضا کردند تنها يک نام يا در بهترين حالت توافقي در اغما باقي‌مانده بود که بورل و مورا در تلاش براي احيا و زنده نگه داشتن آن هستند. امروز به نحوي ورق برگشته که همه چيز براي احياي برجام فراهم است و طرفين در شرايطي قرار دارند که مي‌توانند در يک مذاکرات منسجم توافق کلي را رقم بزنند. آنچه مسلم است گويا توافقات در تهران و ساير پايتخت‌ها به انجام رسيده و همه طرفين به فصل مشترکي از رسيدن به توافق دست يافته‌اند. اين در حالي است که ايران و آمريکا تا پيش از اين يکديگر را به خواسته‌هاي فرا برجامي متهم مي‌کردند. چنانکه تهران معتقد است آمريکا بايد نفع کامل اقتصادي و تجاري ايران از رفع محدوديت‌هاي برجامي را تضمين کند و آمريکا بر اين نظر است که نمي‌تواند به‌طور کامل تحريم‌هاي وضع شده در دوره ترامپ که در عمل بر رفع تحريم‌هاي برجامي تاثير دارد را لغو کند؛ اين اختلاف‌نظر از کليدي‌ترين اختلاف‌ها ميان ايران و آمريکا در روند مذاکرات احياي برجام از ابتداي دولت بايدن تاکنون بوده و به نظر مي‌رسد که فعل و انفعالاتي که در طي چند وقت اخير صورت گرفته باعث شده طرفين تا حدي از مواضع خود کوتاه بيايند و همين مساله موجبات از سرگيري مذاکرات طي چند وقت آينده را فراهم آورده است. با اين همه بايد ديد که طي روزها و هفته‌هاي آينده چه تحولاتي پيرامون احياي توافق هسته‌اي رخ خواهد داد و در نهايت در تابستان داغ 1401 برجام به فرجام خواهد رسيد يا روند امور به نحو ديگري پيش خواهد رفت.

از سرگيري مذاکرات در دوحه؟

روز شنبه بود که پس از اعلام از سرگيري مجدد مذاکرات احياي برجام و رفع تحريم‌هاي آمريکا، از سوي جوزپ بورل و حسين اميرعبداللهيان و در حالي که بسياري فکر مي‌کردند که اين دور از مذکرات هم مانند دورهاي قبلي در وين برگزار مي‌شود، مسئول سياست خارجي اتحاديه اروپا اعلام کرد که اين بار مذاکرات احتمالا در يکي از کشورهاي حاشيه خليج فارس برگزار مي‌شود. جوزپ بورل در همين راستا در گفت‌وگو با رسانه‌هاي خارجي گفت: دور جديد مذاکرات هسته‌اي در وين برگزار نخواهد شد، چرا که اين مذاکرات در چارچوب برجام و گروه چهار به علاوه يک برگزار نمي‌شود. پس از انتشار اين خبر بود که گمانه‌زني‌ها در خصوص مکان بعدي مذاکرات آغاز شد و عده‌اي از کشورهاي حاشيه خليج فارس براي از سرگيري مذاکرات مطرح شدند اما با توجه به نزديکي روابط ايران با دو کشور قطر و عمان اين گمانه در اذهان تقويت شد که احتمالا دور بعدي مذاکرات در دوحه و يا مسقط برگزار مي‌شود. با اين حال در جريان اين گمانه‌زني‌ها که هيات ايران، آمريکا و اتحاديه اروپا براي از سرگيري مذاکرات و حل مسائل باقي مانده بين تهران و واشنگتن عازم دوحه و يا مسقط مي‌شوند؟ خبرهايي منتشر شد که با توجه به تلاش‌هاي مستمر قطر براي از سرگيري مذاکرات رفع تحريم‌ها، شانس دوحه براي ميزباني مذاکرات آتي بيش از ساير کشورهاي حوزه خليج فارس است. اين در حالي است که شبکه قطري الجزيره نيز به نقل از يک مسئول ايراني اعلام کرد که احتمال دارد از سرگيري مذاکرات احياي برجام به جاي وين در يکي از کشورهاي حاشيه خليج فارس انجام شود و قطر هم شانس بيشتر و هم تمام امکانات لازم براي ميزباني از مذاکرات احياي توافق هسته‌اي را دارد. اين مسئول تاکيد کرد: قطر هم شانس بيشتر و هم تمام امکانات لازم براي ميزباني از مذاکرات احياي توافق هسته‌اي را دارد.

هيچ‌گاه از مذاکره خارج نشديم

مسئول سياست خارجي و امور امنيتي اتحاديه اروپا که براي گفت‌وگو با مقامات کشورمان به تهران سفر کرده بود عصر شنبه با دريابان علي شمخاني نماينده رهبرمعظم انقلاب و دبير شوراي عالي امنيت ملي ديدار و گفت‌وگو کرد. شمخاني در اين ديدار با اشاره به رويکرد اتحاديه اروپا در زمينه مبارزه با تروريسم، دفاع از حقوق بشر، تامين امنيت انرژي و تحکيم امنيت پايدار در نظام بين‌الملل گفت: جمهوري اسلامي ايران بر اساس راهبرد ثابت خود و با صرف هزينه‌هاي مادي و انساني قابل توجه، اقدامات کم نظيري را در حوزه‌هاي ذکر شده به انجام رسانده که منافع آن متوجه جهانيان به‌ويژه شهروندان اروپايي بوده است. وي با انتقاد از کم توجهي اروپا به نقش سازنده ايران در ايجاد امنيت پايدار در منطقه و نظام بين‌الملل گفت: متأسفانه روابط راهبردي اروپا با برخي کشورهايي در حال توسعه است که مظهر شر، ناامني و تروريسم دولتي در جهان هستند. رئيس شوراي عالي امنيت ملي با اشاره به بدعهدي آمريکا و خروج غير قانوني اين کشور از برجام که تمام موجب افزايش بي‌اعتمادي مردم ايران به غرب و آمريکا شد بيان کرد: ما ضمن آنکه به همه تعهداتمان در برجام عمل کرديم هيچ‌گاه از ميز مذاکره خارج نشديم و اکنون نيز به‌دنبال توافقي قوي، پايدار و قابل اتکا هستيم.