12 هزارمیلیارد تومانی که بخار شد؟
آرمان ملی- منیره چگینی: حـــال دریاچه ارومیه خوب نیســت و در شرایط گرمای هوا و افزایش بخـــار آب، این دریاچه در مرز خشکسالی و تبدیل به کانون ریزگرد وسیع در شمالغربی کشور قرار دارد. 8 سال پس از کارگروهی که بهعنوان ستاد احیای دریاچه ارومیه با مصوبه دولت حسن روحانی تشکیل و قرار شد همه اعضای دولت دست در دست هم آب را به دریاچه برسانند تا تن خشک او بستری برای خیزش گردوغبارهای نمکی برای دو استان آذربایجان شرقی و غربی نباشند، حال نشان میدهد که نه تنها دستاوردی نداشته، بلکه چند ماه از پایان عمر این ستاد میگذرد و دستاورد هزینه کرد ١٢ هزار میلیارد تومان برای اجرای این پروژه، محکوم به شکست است.
چند روز پيش بود که ذبيح ا... خدائيان رئيس بازرسي کل کشور، در بازديد از درياچه اروميه با اشاره به موقعيت مهم درياچه اروميه، به روحاله محبوبي بازرس کل استان آذربايجان غربي ماموريت داد بر عملکرد دستگاههاي متولي احياي درياچه و وضعيت تخصيص اعتبار براي اين موضوع، نظارت لازم را انجام دهد. مطابق آمارهاي رسمي شرکت آب منطقهاي آذربايجان غربي، در شرايطي که سال گذشته در همين موقع درياچه اروميه حدود 4 ميليارد و 710 ميليون متر مکعب آب داشت، هم اکنون با کاهش يک ميليارد و 760 ميليون مترمکعبي حجم آب اين درياچه نسبت به سال گذشته، درياچه اروميه حدود 2 ميليارد و 950 کيلومتر آب دارد. اين ارقام نشان ميدهد که حجم آب درياچه اروميه در يک سال گذشته به ميزان 37.3 درصد افت کرده است. اين آمار که پيش از فرا رسيدن تابستان ارائه شده، نشان ميدهد که بايد تا پايان سال در انتظار کاهش بيشتري از سطح آب اين درياچه مهم براي کشور داشت. در اين ميان کارشناسان سازمان محيط زيست اعلام کردهاند که «براي زنده کردن درياچه اروميه، بايد سدهاي منطقه خراب شوند.» در اين ميان بسياري بر اين باورند که آبي که در پشت سدي حقابه درياچه اروميه را تامين ميکند، آب آن در ميان راه توسط کشاورزان استفاده ميشود و حالا بسياري بر اين باروند که تونل کاني سيب از رودخانه زاب سرچشمه ميگيرد، ميتواند آب امن را براي اين درياچه به ارمغان بياورد.
آب به نصف رسيد
ستاد احياي درياچه اروميه زماني که درياچه را با يکميليارد و 900 ميليون مترمکعب آب تحويل گرفت، قول داد حجم آب را به 15ميليارد و 500 ميليون مترمکعب برساند. اين عددي بود که در آن زمان مشاوران ستاد احياي درياچه اروميه روي آن توافق کرده و آن را بهعنوان تراز اکولوژيک درياچه اروميه يا نماد احياي آن معرفي کردند. ستاد احياي درياچه اروميه در سال 1400 ماموريتش را در حالي به پايان رساند که در اين شرايط مطابق پايش انجام شده در تاريخ 23 خرداد 1401، مجيد دستگاهي، مديرعامل شرکت آب منطقهاي آذربايجان غربي اعلام کرد: «1270. 72 متر است که اين ميزان در زمان مشابه سال گذشته 1271. 26 متر بود. اين آمار نشان ميدهد که تراز درياچه اروميه نسبت به پارسال حدود 54 سانتيمتر کاهش يافته است. اين در حالي است که مطابق آمار رسمي ستاد احياي درياچه اروميه، تراز اکولوژيک نرمال درياچه اروميه 1274. 10 متر است و هم اکنون متأسفانه اين درياچه به ميزان 3 متر و 38 سآنتيمتر با تراز اکولوژيک نرمال خود فاصله دارد. لازم به ذکر است که تراز اکولوژيک نرمال، حداقل ترازي است که براي حفظ اکوسيستم درياچه اروميه، اين درياچه بايد به آن برسد.» طبق آمار ارائه شده توسط مديرعامل شرکت آب منطقهاي آذربايجان غربي و بر اساس پايش انجام شده در تاريخ 23 خرداد 1401، هم اکنون درياچه اروميه حدود 2 ميليارد و 950 ميليون متر مکعب آب دارد که اين ميزان در زمان مشابه سال گذشته حدود 4 ميليارد و 710 ميليون متر مکعب بود. اين مساله از کاهش يک ميليارد و 760 ميليون مترمکعبي يعني 37. 3 درصدي حجم آب اين درياچه نسبت به سال گذشته حکايت دارد. همچنين مطابق آمارهاي رسمي ستاد احياي درياچه اروميه، اين درياچه در ايدهآلترين حالت خود به ميزان 36 ميليارد متر مکعب آب داشت که اکنون متأسفانه حجم آب درياچه اروميه به 8. 2 درصد ميزان ايدهآل آن رسيده است.
آخرين اميد به کاني سيب
شايد مهمترين و هزينهبردارترين پروژه ستاد احياي درياچه اروميه، تونل 36کيلومتري انتقال آب از رودخانه زاب به درياچه اروميه است؛ تونلي که قرار است آب را از طريق سدهاي مخزني کانيسيب و سيلوه در مسير پيرانشهر به نقده و رودخانه گدار و در نهايت به درياچه اروميه برساند. قرار بود اين تونل در سال 99 تکميل و پروژه افتتاح شود، اما به دلايل مشکلات فني محقق نشد. ستاد احيا وعده داده است اين پروژه در سال 623 ميليون مترمکعب آب را از رودخانه مرزي زاب به درياچه اروميه ميرساند. با اينکه 12 هزار ميليارد تومان براي اجراي اين پروژه هزينه شده، اما براي تکميل به تزريق اعتبارات جديد نياز دارد.» بنا به گفته سهرابي، پروژه انتقال آب زاب نهتنها درياچه اروميه را نجات نميدهد، بلکه به احتمال قوي باعث ايجاد تنشهاي اکولوژيکي و اجتماعي خواهد شد. اين پژوهشگر ميگويد: «اطلاع دارم که مجري پروژه انتقال آب زاب براي اجراي اين طرح و براي اقناع مردم به همه روستاييان در مسير سد کانيسيب تا درياچه اروميه قول آب داده است. خيلي از کشاورزان دلخوش به اين هستند که زمينهاي ديمشان تبديل به آبي خواهد شد. اين وعده ميتواند دردسرهايي را ايجاد کند. از سوي ديگر آب رودخانه زاب بعد از عبور از مرز سياسي ايران وارد خاک عراق ميشود و به سليمانيه ميرسد و از آنجا وارد دجله ميشود. در صورت آبگيري سد کانيسيب و برداشت 600 ميليون مترمکعب آب در سال از رودخانه زاب، آبي براي جاريشدن در رودخانه باقي نميماند. فراموش نکنيم که آب زاب نجاتبخش درياچه اروميه نيست؛ چون اين رودخانه در پرآبترين سال يکونيم ميليارد مترمکعب آب داشته است. سال قبل مجموع آب زاب 900 ميليون مترمکعب برآورد شده بود. انتقال 600 ميليون مترمکعب از اين آب يعني نابودي اکوسيستم رودخانه زاب و نابودي هورهاي پاييندست رودخانه؛ يعني ايجاد کانونهاي جديد گردوغبار در عراق که دود آن در چشم مردم ايران هم خواهد رفت.
ارسال نظر