تکنولوژی سینما و تلاش برای بقا

دستيابي به يک فناوري برتر از زمانه، هميشه راهي براي رهايي از يک بحران و يا حل مشکلي بزرگ در زندگي انسان بوده است. در دوره‌اي طولاني از تاريخ، اين بحران‌ها و مشکلات، طبيعي بودند و انسان براي مبارزه و مقابله با طبيعت دست به اختراع و ابتکار و ساخت ابزار مي‌زد. اما دغدغه‌هاي امروزي انسان، فارغ از نيازهاي اوليه و احتياجات فلسفي، تمايل شديدي به فانتزي نيز پيدا کرده است. تمايل به فانتزي در سينما دست يافتني است. براي رسيدن به اين روياهاي فنتستيک، تکنولوژي مسير را هموار کرده است. جهان در صد سال اخير پر از اشيايي شده که با کمک علم و تکنولوژي ساخته شده و بخشي از مشکلات بشر را حل کرده است. امروزه بخشي از اين اشياء به شکل غير فيزيکي در حل مشکلات، ما را ياري مي‌کنند. يعني در شکل نرم افزاري. سينما از بدو خلقتش تاکنون، يکي از بسترهاي اصلي استفاده از تکنولوژي بوده است. گاهي اين تکنولوژي‌ها ژول ورني بودند و آينده‌نگر و گاهي هم براي بيان موضوعي ذهني با خلاقيت گروه فيلمسازي روي پرده آمده‌اند. از ساخت فيلم‌هاي ترسناک و هيولايي مثل کينگ‌کنگ در سال‌هاي ابتدايي سينما بگيريد تا صحنه‌هاي دلهره‌آور سينماي هيچکاک. امروز براي بيان ذهنيات پيچيده کارگرداني مانند ديويد لينچ، انواع نرم‌افزارها طراحي شده و فيلمبردار و مسئول اسپشيال افکت و تدوينگر، بازيگر و.... در خدمت اين تکنولوژي بوده‌اند تا بقاي آدمي را در پرده سينما تضمين کنند. سه‌گانه معروف کريستوفر نولان که به بتمن مشهور است، نمونه اعلاي استفاده مفرط از تکنولوژي است. نکته قابل توجه اين است که اوج بهره‌گيري از علم و دانش براي ساخت ابزار و رسيدن به فناوري پيشرفته، در ساختِ اسلحه و ادوات کشتار، بيش از بخش‌هاي ديگر زندگي بوده است. يعني سويه بقا و سويه نابودي را توأمان در تکنولوژي مي‌بينيم. آقاي واين در بتمن، از ابزاري استفاده مي‌کند که تکنولوژي حيرت انگيزي دارد، به عبارتي گجت‌هايي که براي کشتار و فرار از مرگ طراحي شده‌اند. بخش مهمي از اين ابزار، زماني در اختيار ارتش بوده است. همه آنها براي رهايي از مرگ از سويي و توليد مرگ از ديگرسو بوده‌اند. شهرهاي مدرن که در سينماي کريستوفر نولان به تصوير کشيده مي‌شود، زاييده اسپشيال افکت‌هاي جادويي در سينماي امروز است. خلق جهاني آرماني و يا حتي شرور، در مانيتورهاي تدوين، به نوعي ادامه زندگي ناکام در شهرهاي واقعي است که تمايل مردمانشان به زندگي جاودانه، آنها را به سالن‌هاي تاريک سينما مي‌کشاند. نولان در سه‌گانه بتمن، از همان آغاز تا شواليه تاريکي، تکنولوژي را در دست اسطوره خير، عامل جاودانگي و تمايل به زيبايي نشان مي‌دهد و همين تکنولوژي را در دست نيروي شرّ و تاريکي، عامل مرگ مي‌داند. بازتوليد اسطوره دقيقاً به منزلة حفظ بقا در زندگي انسان است. انسان امروزي خلاف آنچه مي‌گويند اسطوره‌گريز است، براي رسيدن به بقا و ابديت، سخت اسطوره‌پذير است. به نظر مي‌رسد عامل اصلي تمايل تماشاگر به قهرمان شرور در سه‌گانه نولان همين ميل افراطي به بقا در جهان فيزيکي است. اگر نمونه‌هاي قديمي بتمن را با اين سه‌گانه قياس کنيد درمي‌يابيد که ميزان تصاوير مبتني بر فناوري، در آثار قديمي بسيار اندک بوده. اين البته صرفا به اين دليل نيست که پيشرفت به اندازه امروز نبوده است. بخشي هم به دليل توقعات زيبايي شناسي از تصوير سينمايي بوده است. باري، آنچه در آثاري همسان با سه‌گانه بتمن به مخاطب هزاره سوم سينما نشان مي‌دهد و در ذهن او القا مي‌کند معجزه جاودانگي در تکنولوژي‌هايي مانند هوش مصنوعي است.