رد پایت را کم‌رنگ کن

اواخر قرن بيستم ميلادي دانشمندان براي نخستين بار از پديده‌اي به نام گرمايش جهاني در مقالات و سمينارهاي علمي سخن گفتند. آن‌ها مشخصا به اين موضوع اشاره داشتند که دماي كره زمين در اندازه‌گيري‌هاي آب‌وهوايي به طور غيرطبيعي 7/0 درجه سانتيگراد افزايش يافته است و اين نظم اقليمي کره زمين را بر هم خواهم زد. درست چند دهه بعد از اعلام اين خبر ناخوشايند، پيامدهاي مخربش گريبان‌‌ اهالي اين سياره آبي و خاكي را گرفت؛ براي مثال طوفان سال 1970 ميلادي در بنگلادش که منجر به تلف شدن 300 هزار نفر شد و خشكسالي 40 ساله در ساحل آفريقا از اتيوپي تا مالي ناشي از اين افزايش دماي غير عادي در کره زمين بود. راه حل چيست؟ جاناتان نيل از سازمان‌دهندگان اصلي تظاهرات عليه تغييرات اقليمي در پاسخ به اين پرسش در كتاب «جهاني ديگر با پايان دادن به گرمايش زمين» آورده است؛ براي حفظ و متعادل‌سازي دي‌اكسيدكربن در حد مطلوب، كشورهاي ثروتمند بايد تا 30 سال آينده يا كمتر از آن، حداقل سرانه مصرف سوخت‌هاي فسيلي را تا 80 درصد كاهش دهند يا به‌طور كامل قطع كنند. اما هر چه به امروز نزديک‌تر مي‌شويم هشدارهاي زيست‌محيطي رنگ جدي‌تري به خود مي‌گيرد؛ بنابر تحقيقات بانک جهاني، تغييرات آب و هوايي و بلاياي طبيعي تا سال 2030 ممکن است 130ميليون نفر را به کام فقر بکشاند و سبب مهاجرت بيش از300 ميليون انسان تا سال 2050 شود. اما با وجود برگزاري اجلاس‌هايي نظير کيوتو و گلاسگو و امضاي معاهده پاريس، تاکنون شاهد اقدامات جدي از سوي جامعه جهاني براي کاهش ملموس انتشار دي‌ اکسيدکربن و متان نبوده‌ايم. در واقع ردپاي كربن نشانگري است كه ميزان انتشار دي‌اكسيدكربن به ازاي توليد يك واحد محصول را نشان مي‌دهد؛ براي مثال با اندازه‌گيري ردپاي كربن در كارخانه مدادسازي مي‌توانيم بفهميم به‌ازاي توليد يك مداد، چه ميزان دي‌اكسيدكربن معادل منتشر مي‌شود. با اندازه‌گيري رد پاي کربن صاحبان صنايع بزرگ مي‌توانند طي بازه‌هاي زماني خاص و با توجه به تغييرات آن، كارايي خط توليد خود را بسنجند و هر شرکتي که بتواند کربن کمتري منتشر کند، موفق به دريافت گواهينامه محيط‌زيستي مي‌شود. اما از آنجا که پرداخت خسارت يکي از سياست‌هاي مهم براي اعمال قوانين در جوامع به شمار مي‎رود براي انتشاردهندگان بزرگ گازهاي گلخانه‌اي سقفي از جرايم در نظر گرفته شد که نام ديگر آن ماليات بر کربن است. صندوق بين‌المللي پول وضع ماليات بر کربن را راه‌حلي براي حل مشکل آلودگي ناشي از سوخت‌هاي فسيلي تا سال 2030 مي‌داند و مي‌نويسد: «اساس منطقي اين ماليات اين است که آن‌ها ابزار موثري براي کاهش انتشار کربن هستند. اين ماليات‌ها باعث افزايش قيمت سوخت‌هاي فسيلي، برق و کالاهاي مصرفي عمومي و قيمت‌هاي کمتر براي توليد سوخت‌هاي فسيلي مي‌شود و باعث رفتن به سمت استفاده از سوخت‌هايي با کربن کمتر در توليد برق، صرفه‌جويي در مصرف انرژي و استفاده از وسايل نقليه پاک مي‌شود.» شرکت‌ها مي‌توانند بر مبناي اين ماليات تجارتي با عنوان تجارت کربن راه بيندازند که حاصل آن کاهش انتشار کربن در مقياس کلي است. در واقع آن‌ها مي‌توانند گواهي خود را به آن دسته از صاحبان صنايعي بفروشند كه كربن بيشتري توليد مي‌كنند تا هم مشمول جريمه محيط‌زيستي نشوند و هم درآمد قابل توجهي نصيب شركتي شود كه گواهي خود را فروخته است. در اين شرايط به صورت كلي ميزان انتشار دي‌اكسيدكربن كاهش پيدا كرده است.