از برجام تا پيچيدگی مشكلات امروز كشور

دولت به دنبال تحول در وضعيت اقتصادي است و به همين دليل نيز تصميمات جديدي گرفته که يکي از آنها افزايش ميزان يارانه و قيمت برخي اقلام موردنياز مردم است. ديدگاه شما درباره تصميمات جديد اقتصادي دولت چيست؟

در اين زمينه بايد به چند نکته مهم توجه کرد. اقتصاد ما بيمار است و به همين دليل بايد آن را درمان کرد. من با اين رويکرد که دولت قصد دارد اقتصاد بيمار را درمان کند موافق هستم. هرچند معتقدم مسيري که دولت در پيش مي‌گيرد بايد منطقي‌تر و عقلايي‌تر و همراه با دورانديشي باشد. بيماري اقتصاد ما نيز دلايل مختلفي دارد که مهم‌ترين آن وابستگي به نفت و واردات است. بيماري اقتصادي نيز مختص به امروز نيست. نکته دوم اينکه در شرايط کنوني همه بر اين باور هستند که بايد براي يک اقتصاد بيمار طرح و برنامه نوشت و با برنامه جلو رفت. اجراي اين برنامه‌ها نيز نيازمند همراهي و همکاري مردم است و مردم بايد در اين مسير دولت را همراهي کنند. نبايد در اقتصاد کشور سوءاستفاده، احتکار و قاچاق وجود داشته باشد. بايد شرايطي به وجود بيايد که انصاف در اقتصاد وجود داشته باشد تا درنهايت به نتيجه برسد وگرنه نتيجه مطلوب حاصل نخواهد شد و مشکلات مرتفع نمي‌شود. نکته ديگر اينکه بايد بپذيريم که در يک جهان پيچيده زندگي مي‌کنيم و به همين دليل رسيدن به همه اهداف نشدني است. در چنين شرايطي هنگامي‌ که کشور را تحريم مي‌کنند ما در وضعيتي قرار مي‌گيريم که ناچار هستيم کالا را به‌سختي بخريم و به‌سختي صادر کنيم و از سوي ديگر به‌سختي پول آن را به دست بياوريم. در چنين شرايطي هر فردي که قصد داشته باشد اين وضعيت را مديريت کند با چالش مواجه خواهد بود و کار راحتي ندارد. در جهان امروز اقتصاد نيز مانند سياست امر پيچيده‌اي شده است. به همين دليل بايد با کياست و هوشياري چالش‌هاي اقتصادي را از بين برد و به‌جاي آن فرصت ايجاد کرد. دولت اقداماتي را آغاز کرده که بايد منتظر نتايج آن بود. هنوز زمان زيادي از اقدامات جديد دولت نگذشته و به همين دليل نمي‌توان پيامدهاي آن را قضاوت کرد.

افزايش يارانه‌ها در شرايط کنوني سبب تورم و افزايش قيمت ساير کالاها نخواهد شد؟

افزايش يارانه‌ها براي جلوگيري از اتلاف منابع و قاچاق کالا صورت گرفته است. به‌هرحال اقتصاد بيمار نياز به درمان و عمل جراحي دارد. عمل جراحي نيز درد دارد. نمي‌توان شرايطي را در نظر گرفت که عمل جراحي روي يک بيمار صورت بگيرد اما همراه با درد نباشد. مسأله مهم در اين زمينه نگاه به ظرفيت‌هاي داخلي و استفاده از آنهاست. اگر اين اتفاق بيفتد اقتصاد کشور مي‌تواند با رشد مواجه شود. بدون ترديد تغيير در وضعيت اقتصادي نيازمند تغيير در رويکردها و استفاده از ظرفيت‌هاي اقتصادي است. رشد اقتصادي زماني شکل مي‌گيرد که يک عزم ملي به وجود بيايد. نکته ديگر اراده ملي براي حل مشکلات است که بايد در کشور به وجود بيايد. يک‌نهاد و سازمان مانند دولت نمي‌تواند به‌تنهايي مشکل را حل کند، بلکه حل مشکلات نيازمند اراده ملي است که همه بايد در آن مشارکت داشته باشند. ما در کشور داراي ظرفيت‌هاي عظيمي براي رشد و توسعه هستيم. ما داراي جمعيت پويا و خلاق، بازار بزرگ و قابل‌توجه و موقعيت ژئوپليتيکي و جغرافيايي ممتازي هستيم که مي‌تواند زمينه ارتباط تجاري و اقتصادي ايران با کشورهاي جهان را به وجود بياورد. متأسفانه ما هنوز هم با چالش بزرگ فرافکني برخي مواجه هستيم که تاکنون نيز مرتفع نشده است. به‌عنوان‌مثال هنگامي‌که قيمت يک کالا افزايش پيدا مي‌کند کسي به دنبال دليل آن نيست که آيا عرضه آن کالا کاهش پيداکرده يا اينکه برخي افراد سودجويي مي‌کنند. از سوي ديگر با بلاي مصرف در کشور مواجه هستيم. برخي از افراد و خانواده‌ها در مصرف کالاها اسراف مي‌کنند. اين اسراف در زمينه‌هاي مختلف وجود دارد. قانون بايد در اين زمينه فصل الخطاب باشد. همه مسئولان بايد بر اساس قانون عمل کنند. در چنين شرايطي است که مي‌توان به حل مشکلات کشور اميدوار بود.

آيا جراحي اقتصادي دولت در زمان مناسبي انجام شد. آيا بهتر نبود پس از مشخص شدن سرنوشت برجام و برداشته شدن احتمالي تحريم‌ها دولت دست به چنين اقداماتي مي‌زد؟

نمي‌توان براي مديريت کشور منتظر نتيجه برجام بود. واقعيت اين است که هنوز وضعيت برجام مشخص نيست و ما نمي‌دانيم قرار است در آينده چه اتفاقي در اين زمينه رخ بدهد. هنگامي‌که دولت مشاهده مي‌کند برخي افراد سودجو آرد را مي‌خرند و به چندين برابر قيمت به کشورهاي خارجي مي‌فروشند چاره‌اي جز جلوگيري از آن ندارد. در چنين شرايطي دولت ناچار است قيمت آرد را به شکلي تغيير بدهد که امکان سوءاستفاده از آن وجود نداشته باشد. تحريم‌هاي بين‌المللي در سال‌هاي اخير فشارهاي زيادي روي اقتصاد ايران آورده است. اين تحريم‌ها به‌صورت ظالمانه عليه مردم ايران اعمال‌شده است. به همين دليل اين تحريم‌ها بايد برداشته شود و منتي نيز بر ما گذاشته نشود. به‌هرحال هر کشوري حق دارد که با کشورهاي ديگر ارتباط اقتصادي و تجاري داشته باشد و بتواند پول خود را دريافت کند. نکته مهم اينکه اگر تحريم‌ها برداشته شود و ما بتوانيم مانند گذشته در بازارهاي جهاني فعاليت داشته باشيم فوايد اين فعاليت اقتصادي بايد در طرح‌هاي زيربنايي و زيرساختي مورداستفاده قرار بگيرد. در شرايط کنوني ما طرح‌هايي در کشور داريم که بيش از 50 درصد يا حتي80 درصد آن تکميل‌شده و تنها بخش‌هايي از آن باقي‌مانده است. به همين دليل ابتدا بايد اين طرح‌هاي نيمه‌تمام را به پايان برسانيم. اگر به سمت تکميل پروژه‌هاي نيمه‌تمام حرکت کنيم هم اشتغال ايجاد مي‌شود و معضل بيکاري از بين مي‌رود و هم اينکه دسترسي به خدمات راحت‌تر مي‌شود و شرايط بهتري براي کشور به وجود مي‌آيد. مديريت پروژه‌هاي نيمه‌تمام و به پايان رساندن آن در شرايط کنوني مي‌توان کمک بزرگي به اقتصاد کشور کند و گشايش‌هاي بزرگي را به وجود آورد. در طرح‌هاي پنج‌ساله طرح‌هاي زيربنايي مهمي وجود داشته که بسياري از آنها هنوز به بهره‌برداري نرسيده است.

سياست‌هاي اقتصادي دولت به چه ميزان مبتني بر برنامه‌ريزي‌هاي بلندمدت بوده است؟ آيا دولت براي حل مشکلات اقتصادي داراي استراتژي و برنامه منسجم است؟

دولت سيزدهم از زماني که روي کار آمده تلاش زيادي براي حل مشکلات مردم کرده است. هرچند در اين مدت کاستي‌هايي نيز وجود داشته است. تحريم‌ها و عدم امکان فروش نفت دولت را در وضعيت سختي قرار داده است. هرچند معتقدم دولت در همين مدت کوتاه نيز مي‌توانست در برخي مسائل عملکرد بهتري داشته باشد اما درصورتي‌که تحريم‌ها برداشته شود شرايط تغيير مي‌کند و اين احتمال وجود دارد که گشايش‌هايي در مسائل اقتصادي مردم صورت بگيرد. در شرايط کنوني مردم با تورم و گراني‌هاي زيادي مواجه هستند و قيمت‌ها به‌رغم برنامه‌هايي که دولت دارد همچنان روند صعودي دارد. به همين دليل دولت بايد براي گراني‌ها چاره‌اي بينديشد. درگذشته بين قواي سه‌گانه اختلافاتي وجود داشت که امروز اين وضعيت وجود ندارد. بدون ترديد اين وضعيت از نظر رواني شرايط تصميم‌گيري را بهتر از گذشته مي‌کند و مي‌تواند زمينه‌هاي تصميم‌گيري‌هاي مهم را به وجود بياورد. در چنين شرايطي اگر تصميمات به‌صورت عقلايي‌تر گرفته شود و نهادهاي تصميم گير به هم کمک کنند من اميدوارم که به‌تدريج بهبودي حاصل خواهد شد. اين اتفاق نيز نيازمند ارجح دانستن منافع ملي بر منافع شخصي و گروهي است که بايد موردتوجه مسئولان مربوطه قرار داشته باشد. در طول مدتي که آقاي رئيسي مديريت کشور را به دست گرفته‌اند سفرهاي استاني زيادي رفته و نشست‌هاي زيادي با نخبگان و کارشناسان به‌خصوص در زمينه اقتصادي برگزار کرده‌اند. بدون ترديد اين تلاش‌ها در تغيير وضعيت اقتصادي تأثيرگذار است و در آينده مي‌تواند شرايط را بهتر کند. ما اميدواريم نتيجه مذاکرات بين ايران و کشورهاي غربي درنهايت به نتيجه برسد تا تحريم‌هاي اعمال‌شده عليه ايران لغو شود. نکته مهمي که در اين زمينه وجود دارد اين است که مردم به عمل دولت چشم دوخته‌اند و نه شعارهايي که در رقابت‌هاي انتخاباتي داده ‌شده است. مردم بايد تغيير و بهبود وضعيت اقتصادي و معيشتي را در زندگي خود لمس کنند. تنها در چنين شرايطي است که دولت مي‌تواند کارنامه قابل قبولي از خود برجاي بگذارد.

با توجه به شرايط موجود چه چالش‌ها و فرصت‌هايي پيش روي دولت مي‌بينيد؟

از ابتداي انقلاب اسلامي تاکنون که43 سال از آن مي‌گذرد کشور با فراز و نشيب‌هاي زيادي در زمينه‌هاي اقتصادي، سياسي، اجتماعي مواجه بوده است. در طول سال‌هاي گذشته دهه‌اي وجود نداشته که ما با چالش‌هاي مختلف در زمينه اقتصادي و يا سياسي مواجه نبوده‌ايم. اين نکته‌اي است که بايد به آن توجه کرد. گراني در کشور يک‌شبه به وجود نيامده که بتوان يک‌شبه آن را از بين برد. اين وضعيت به شکل‌هاي مختلف تا امروز ادامه داشته است. اين در حالي است که در برخي مقاطع «گران‌فروشي» نيز به دليل نوسان قيمت ارز و يا کاهش ارزش پول ملي در کنار تورم قرار گرفته است. امروز کشور با مشکلات مختلف داخلي و خارجي مواجه است. به همين دليل برخي بايد بيش از آنکه به دنبال فرافکني و متهم کردن يکديگر باشند با وحدت رويه عمل کنند تا اين مشکلات کاهش پيدا کند. مشکلات کشور نياز به عمل درماني دارد. امروز مهم‌ترين مشکلات مردم کشور مسائل اقتصادي است. در مرحله نخست بايد مشکلات معيشتي مردم را به دو قسمت تقسيم کرد. بخش نخست مربوط به مشکلات خارجي است که عمدتا نيز به واردات و صادرات بازمي‌گردد و بخش دوم نيز به سوء مديريت‌هاي داخل کشور ارتباط پيدا مي‌کند. نبايد همه مشکلات معيشتي را به رويکرد سياست خارجي کشور گره زد، بلکه بايد واقع‌بينانه به قضيه نگاه کرد. ما بايد اين نکته را بپذيريم که در درون کشور استعدادها و ظرفيت‌هاي زيادي وجود دارد که هنوز نتوانسته‌ايم به‌خوبي از آنها استفاده کنيم.