موسسات غیر دولتی چرا پاسخگو نیستند؟

آرمان ملی - مطهره شفیعی: موسســات غیردولتی به چه موسساتی گفته می‌شود و چه نهادی بر آنها نظارت دارد. در تعریف این موسسات می‌توان اذعان داشت هر سازماني كه تحت نظارت و تأسيس دولت قرار ندارد غيردولتي خواهد بود. با اين تعريف اغلب تشكل‌هاي خيريه، امدادرساني، تجاري، بازرگاني، فرهنگي، اجتماعي، ورزشي، علمي، فني، اداري و سياسي غيردولتي محسوب می‌شوند اما مسئولیت نظارت بر این سازمان‌ها برعهده چه نهادی است؟ یکی از نمایندگان مجلس در روزهای اخیر به این موضوع ورود پیدا و عنوان کرده موسسات غیردولتی پاسخگوی هیچ نهادی نیستند. برای بررسی ابعاد بیشتر این ماجرا با حسن لطفی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس به گفت‌وگو پرداخته‌ایم.
چندی قبل از غیر پاسخگو بودن موسسات غیردولتی انتقاد کرده بودید. نقد شما به عدم پاسخگویی است یا عدم مشخص بودن نهاد ناظر؟
دولتی فربه‌تر از دولت داریم که از جمله آنها می‌توان به سازمان تامین اجتماعی اشاره کرد. هر فردی مبلغی را به عنوان بیمه پرداخت می‌کند اما تاکنون سابقه داشته که سازمان تامین اجتماعی به بیمه شده اطلاع دهد که تاکنون چه مبلغی به عنوان بیمه از بیمه شده دریافت و در چه اموری هزینه کرده است. یا بیمه سلامت که همین وضعیت را دارد. از موارد دیگر می‌توان به دانشگاه آزاد اسلامی اشاره کرد که از اعلام نحوه هزینه کرد شهریه به دانشجو خودداری می‌کند به عنوان نمونه تاکنون اعلام نکرده که هزینه استاد و دیگر خدمات چقدر بوده که از شهریه دانشجویان برای پرداخت آن استفاده شده است. شما به عنوان رسانه اطلاع دارید این مبالغ در کجا خرج شده است. آنها پاسخگو نیستند.
تنها پاسخگو نبودن نهادهای غیردولتی در حوزه آموزش و بهداشت مورد نقد شماست.
خیر. تعداد آنها زیاد است. برخی هلدینگ‌های بانک‌های کشور مانند بانک کشاورزی، بانک ملی و سپه دارای هلدینگ‌هایی در حوزه‌های مختلف هستند. آیا تاکنون به شما گفته‌اند 10 میلیون در بانکی دارید و از این مبلغ یک درصد در فلان هلدینگ سهام به شما تعلق گرفته است؟ سود این شرکت‌ها چقدر است و چه نهادی بر آنها نظارت دارد. چه فرد یا نهادی از عملکرد صندوق‌های بازنشستگی و شستا، شرکت‌های وابسته بنیادها و شرکت‌های وابسته به دستگاه‌های اجرایی حتی شرکت‌های دولتی خبر دارد؟ مثلا می‌گویند بانک رفاه کارگران اما کدام کارگر عضو هیات‌مدیره این بانک است. شرکت‌های شستا مگر برای کارگران نیست.
نظارت بر این سازمــان‌ها وظیفه دولت است؟
می‌گویند دولت نباید قبول کند چون موسسات غیردولتی و نظارت بر آنها از عهده دولت هم خارج است. آقای تامین اجتماعی یا سازمان بازنشستگی کدام بازنشسته عضو صندوق‌های بازنشستگی است.
چه باید کرد؟
برای نظارت باید اعضا از میان اعضایی که سواد و اطلاعات کافی دارند عضو هیات‌مدیره شوند و با رای کارگران و بازنشستگان و سهامداران ناظرانی تعیین شوند. اساسنامه باید تغییر کند تا افرادی که دراین مجموعه‌ها حتی به مبلغ یک ریال سهم دارند، بیایند و در کنار این رسانه هم داشته باشند. الان اینها کدام رسانه را دارند و کدام رسانه با اینها کار می‌کند؟ البته شاید برای تبلیغات خود با رسانه‌ها کار کنند اما برای گزارش عملکرد صندوق بازنشستگان کشوری، صندوق شهرداری و صندوق‌های دیگر شده است که بگویند رسانه‌ها منتشر کنند که این هزینه‌ها صورت گرفته است. اگر واقعا می‌خواهیم نظارت کنیم باید به همه شرکت‌های فولاد، سیمان و پتروشیمی‌ها که جزو پولدارترین‌ها هستند نیز نظارت صورت گیرد. اینها از برق، گاز و آب یارانه‌ای استفاده می‌کنند‌. اصلا گزارش منتشر کنند که داریم ضرر می‌کنیم. در این خصوص که باید این تفاسیر چه باید کرد نیز باید بگویم که اساسنامه اینها باید تغییر پیدا کند و به ازای هر موسسه و هر مجموعه کوچک تا بزرگ سهامداران واقعی‌اش باید در همان‌جا ناظر بر آن مجموعه باشند.
چه نهـــادی باید به اینها اجبار کند که اساسنامه را تغییر دهد؟
یکی از مهم‌ترین نهادهایی که باید اینها را مجبور به پاسخگویی کند وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی است. باید لایحه‌ای بیاورد و این مساله را اصلاح کند. وزیر اقتصاد کشور باید لایحه بیاورد و بگوید تا کنون در خصوص بیمه‌ها نظارتی نبوده و ما می‌خواهیم که نظارت‌ها هدفمند شود. اگر وزرایی مثل وزیر کار، وزیر اقتصاد، صنعت و... اساسنامه‌ها را اصلاح کردند می‌توان نسبت به تغییر در جهت بهبود امیدوار بود. مگر نمی‌گوییم ایران خودرو به تعداد مشخصی سهامدار دارد؟ کدام سهامدار این شرکت از سود و زیان مجمع ایران خودرو خبر دارد؟ ما می‌گوییم مجموعه وزارت صنعت، کار، اقتصاد و نفت که به نحوی از انحا کار و فعال اقتصادی می‌کنند وزرای مربوطه‌شان باید لایحه به مجلس بیاورند، اساسنامه‌شان تغییر کند و رسانه‌شان مشخص شود و اعضای آنها از بین سهامداران انتخاب شود. این تنها راهی است که مردم به عملکرد این موسسات نظارت کنند. باید کارها به نحوی شفاف باشد که ماهانه گزارش داده شود که فلان شرکت چه میزان سود و چقدر ضرر کرده است. متاسفانه نه تا کنون فردی یا نهادی به این قضیه ورود کرده و نه اینها به کسی پاسخگو بودند.