تهاتر نهایت منافع تجارت نفتی با ونزوئلا
آرمان ملي: وزير نفت روز گذشته در حاشيه جلسه هيات دولت از عدم تغيير در ميزان فروش نفت کشور خبر داده و اعلام کرد که ظرفيتهاي جديدي در صادرات نفت کشور ايجاد شده است. در واقع اين اظهارات جواد اوجي که به نظر ميرسد بيشتر بر اساس سفر اخير او به کشورهاي آمريکاي لاتين و انعقاد تفاهم نامه بين ونزوئلا و نيکاراگوئه مطرح شده از آن جهت حائز اهميت است که بهرغم ادعاهايي که در خصوص افزايش درآمدهاي ارزي کشور ناشي از فروش محصولات نفتي گفته ميشود اما در واقعيت رشد نرم نرخ ارز و رسيدن به کانال 30 هزار توماني نشان دهنده عدم تاثيرگذاري اين درآمدها در اقتصاد کشور بوده و به اعتقاد کارشناسان تجربه سالهاي گذشته به ويژه دولت احمدينژاد نشان داده که گسترش تجارت نفتي با ونزوئلا تنها به رشد تهاتر منجر شده است. از سوي ديگر فارغ از اينکه مشکلات حمل و نقلي تجارت با کشورهاي آمريکاي لاتين را فاقد توجيه ميکند، ضمن آنکه در خصوص ونزوئلا با توجه به سلطه آمريکا بر اين کشور که پس از جنگ روسيه و اوکراين در باغ سبز نفتي خود را به ونزوئلا نشان داده اما و اگرهاي زيادي را براي تجارت با اين کشور پيش روي ايران قرار خواهد داد موضوعي که کارشناسان معتقدند در شرايط کنوني تمرکز ايران بر روي توسعه ظرفيتهاي پالايشي و صادرات به کشورهاي منطقه ميتواند از توجيه اقتصادي بيشتري براي کشور برخوردار باشد.
واردات نفت خام سنگين به ونزوئلا
پس از سفر جواد اوجی وزیر نفت به کشورهای آمریکای لاتین که به گسترش مناسبات اقتصادی در حوزه نفت و انرژی منجر شده رویترز گزارش اعلام کرده که طبق اسناد شرکت نفت دولتی ونزوئلا (PDVSA)، این کشور واردات نفت خام سنگین ایران را برای تغذیه پالایشگاههای داخلی خود آغاز کرده است. اسناد نشان میدهد این اقدام در راستای قرارداد سوآپ سال گذشته میان تهران و کاراکاس صورت پذیرفته است. ایران و ونزوئلا سال گذشته بر سر یک قرارداد سوآپ به توافق رسیدند که در آن شرکت نفت دولتی ونزوئلا میعانات گازی ایران را برای رقیق کردن و فرآوری نفت فوقسنگین صادراتی خود دریافت کند. در طرف مقابل، قرار است که شرکت ملی نفت ایران نفت خام ونزوئلا را دریافت کند و میتواند این نفت سنگین پرطرفدار در آسیا را به فروش برساند. مطابق اسنادی که در اختیار رویترز قرار گرفته ، نفت خام سنگین ایران که از نظر کیفیت مشابه گرید نفت خام مسا ۳۰ (Mesa ۳۰) ونزوئلاست، قرار است تغذیه نفت پالایشگاههای PDVSA را افزایش دهد. ونزوئلا در سالهای اخیر به عنوان بخشی از همکاری خود با ایران، تجهیزات ایرانی را برای بازسازی پالایشگاههای خود دریافت کرده است. پالایشگاه ۱۴۶هزاربشکهای در روز ال پالیتو (El Palito) در هفته جاری پس از تعمیرات و ارتقای گسترده که متکی به تجهیزات وارداتی از ایران بوده، واحد تقطیر نفت خام خود را مجددا راهاندازی میکند. براساس این گزارش حداقل ۲۰۰هزار بشکه نفت خام سنگین ایران در اواسط آوریل به پالایشگاه کاردون که با ظرفیت روزانه ۳۱۰هزار بشکه دومین پالایشگاه بزرگ ونزوئلاست، تحویل داده شد. همچنین اسناد نشان میدهند که نفتکش Dino I نیز با ۴۰۰ هزار بشکه دیگر از نفت ایران به ونزوئلا رسیده و این هفته در بندر خوزه تخلیه میشود. طبق یکی از اسناد، این نفتکش قرار است اواخر ماه جاری نفت کوره ونزوئلا را برای شرکت بازرگانی نفت ایران (Naftiran Intertrade Company) جابهجا کند.
تجربه نفتي خوبي با ونزوئلا وجود ندارد
در اين رابطه محسن داوري، کارشناس نفت و انرژي ميگويد: «ما در دوره احمدينژاد هم شاهد تفاهمنامه و همکاري با ونزوئلا بوديم، ولي در عمل غير از تهاتر نفت و ميعانات گازي اين همکاريها به جايي نرسيد. هر 2 کشور از نظر تحريم نفتي، از دست رفتن بخشي عمدهاي از ظرفيت توليد، نيروي انساني و سرمايهگذاري در وضعيت چندان خوبي قرار ندارند. » اين کارشناس نفتي همچنين درباره ساخت يک پتروپالايشگاه با ظرفيت 100هزاربشکه در روز در نيکاراگوئه نيز اظهار کرد که در ايران چند پروژه پالايشگاهي وجود دارد که عمر آنها بيشتر از 10 سال شده و هنوز ساخته نشدهاند. داوري به پالايشگاههايي که قرار بود در بندرعباس و عسلويه ساخته شوند اشاره کرد و افزود: قرار بود 6 پالايشگاه در سيراف نيز قرار بود ساخته شود؛ اما اين پروژهها پيشرفتي نداشتهاند. اما پروژههاي پالايشگاهي بزرگ و کوچک ايران به دليل مسائل مديريتي و تامين مالي پيشرفتي نداشتهاند و بهتر است که ايران در وهله اول، روي پروژههاي ناتمام و پرشمار خود تمرکز کند. داوري در ادامه با اشاره به نامشخص بودن منابع مالي پروژه پتروپالايشگاه نيکاراگوئه اظهار کرد: «هر 2 کشور مشکلات اقتصادي زيادي دارند و به خاطر تحريمها هم از امکان تامين مالي از بانکهاي بينالمللي و کشورهاي خارجي بيبهره هستند. به همين دليل، ابهامات زيادي در مورد اين پروژه وجود دارد و چون جزئيات چنداني از آن در دسترس نيست، نميتوان به عنوان پروژهاي روي آن حساب کرد که در آيندهاي نزديک عملي شود.» داوري ميگويد که براي در نظر گرفتن صادرات بنزين يا گازوئيل به عنوان سوخت، بايد صرفه اقتصادي چنين اقدامي را سنجيد اين در حاليست که چالش اصلي صادرات سوخت به آمريکاي جنوبي دوديت فني و صرفه اقتصادي است از سوي ديگر بخش بسيار بزرگي از توليدات فرآوردههاي نفتي ايران در داخل کشور مصرف شده و بخشي از آن به شکل قاچاق و بخشي نيز در بازار غيررسمي فروخته ميشود. متخصصان و کارشناسان بارها هشدار دادهاند که با توجه به سرعت توسعه بسيار کم پروژههاي پالايشي، ممکن است با توجه به افزايش تقاضا براي فرآوردههاي بنزين و گازوئيل، ايران بهزودي واردکننده اين سوختها شود. پالايشگاههاي جديدي هم که قرار بودند ساخته شوند، يا متوقف شدهاند يا پيشرفت بسيار کمي داشتهاند، بنابراين تامين نيازهاي داخلي بايد در اولويت باشد و تمرکز کشور را بر بازارهاي داخل معطوف کرد. اين کارشناس تاکيد کرد: ايران اگر بتواند نيازهاي داخلي خود را کاملا تامين کند و به بازارهاي منطقه سوخت صادر کند، بسيار مقرونبهصرفهتر از بازار دور و دشواري چون آمريکاي لاتين است، چرا که صادرات بنزين و گازوئيل به اين کشورها براي ايران درآمد خاصي نميتواند ايجاد کند؛ چراکه نهايتا تهاتر صورت خواهد گرفت و به دليل مشکلات اين کشورها، امکان پرداخت پول به ايران در ازاي ايران تحويل بگيرد، به ما نفت فوقسنگين خود را خواهد داد که با در نظر گرفتن مساله مسافت بسيار طولاني و هزينههاي بالاتر جابهجايي، صرفه اقتصادي آن تا حد زيادي کاهش مييابد. همچنين ايران در حالي که خود داراي ظرفيت پالايشي و توليد نفت خالي است، به دليل نبود فناوري پيشرفتهاي که براي پالايش نفت فوقسنگين ونزوئلا مورد نياز است، امکان فرآوري آن را هم ندارد.
سياست غير انعطافي ايران در حوزه انرژي
همچنین محمود خاقانی کارشناس نفت و انرژی نیز، درباره مناسبات نفتی ایران و ونزوئلا میگوید: ونزوئلا در بین کشورهای عضو اوپک صاحب غنیترین ذخایر نفت است و همیشه آمریکا به این کشور با دید سلطهگری نگاه کرده است، همیشه اصحاب ثروت و قدرت متحد با آمریکا در ونزوئلا قدرت را به دست داشتهاند تا اینکه در یک مقطعی در یک اقدام نظامی یک نظریه سوسیالیسم اجتماعی که به شرق و روسیه و چین نزدیک بود، به رهبری چاوز روی کار آمد، بنابراین الیگارشی حاکم میزان قابل توجهی از ثروت را به آمریکا منتقل کردند و صنایع، بهویژه صنعت نفت ونزوئلا دچار اختلال شد و متخصصین صنعت نفت؛ این کشور را ترک کردند چون وابسته به غرب بودند. وی با بیان اینکه در زمان بههمریختگی اوضاع ونزوئلا ایران با این کشور همراه شد، افزود: کارشناسان نفت ایران بخش مهمی از پالایشگاهها و بنادر نفت ونزوئلا را راهاندازی کردند، اما تشدید تحریمهای این کشور و در نهایت فشار آمریکا از طریق الیگارشی و ایجاد یک دولت سایه اقتصاد این کشور را به شدت تضعیف کرد تا جاییکه ونزوئلا نتوانست تعهد ات مالی خود را اجرا کند. این کارشناس بینالملل حوزه انرژی تصریح کرد: ایران در شرایطی که خودمان هم تحریم بودیم در چند مقطع با سوخترسانی به ونزوئلا اقتصاد این کشور را از هم پاشیدگی نجات داد و اکنون در راستای توسعه همکاری شرکتهای چینی و روسی هم در این کشور فعال شده و سرمایهگذاری کردهاند و باتوجه به مسائل اوکراین به نظر میرسد دولت آمریکا تلاش میکند برخی فشارها بر دولتهایی مثل ونزوئلا را کم کند کما اینکه نمایندگان بایدن در حال مذاکره با دولت ونزوئلا هستند، اینگونه به نظر میرسد سیاستمداران ونزوئلایی ضمن اینکه با ایران، روسیه و چین به طور آشکار و پنهان مراوده دارند با دولت آمریکا هم در حال گفتوگو هستند، شرکت نفت دولتی ونزوئلا (PDVSA) در آلمان سهام داشته و در تامین انرژی اروپا نقش دارد و اروپا برای جایگزین کردن نفتخام روسیه؛ یکی از تامینکنندگان را ونزوئلا میداند، بنابراین شرایط پیچیده شده است. وی با اشاره به سیاستهای غیرانعطافی انرژی ایران طی سه دهه گذشته گفت: ایران در فهرست کشورهای سرمایهگذاری برای تولید نفت و گاز نیست و نه دنبال این است که در این حوزه وارد تعامل شود، کما اینکه میبینیم در حال بازگشت به سیاست کوپنی زمان جنگ هستیم این موضوع به این دلیل است که سیاست کلان اقتصاد انرژی نداریم و هزینههای تولید در کشور ما بالا و تکنولوژی هم قدیمی است.
ارسال نظر