مكانيسم ماشه،اختلاف اصلي؛ -مذاكره مستقيم باآمريكا، به نفع ماست
آرمان ملی- علیرضا پورحسین: مذاکرات احیای برجام در بهمن‌ماه به روزهای حساس خود رسیده است و تقریبا هر روز یک اتفاق و یا یک سیگنال در این خصوص دیده می‌شود. صحبت‌های وزیر خارجه ایران در خصوص مذاکره مستقیم با آمریکا مشخصا یکی از همین سیگنال‌هاست که برخی آن را گره‌گشای مذاکرات می‌دانند. صحبتی که پس از نقل قول رابرت مالی مبنی بر اینکه باید زندانیان طرفین نیز تبادل شوند، مطرح شد. از سوی دیگر پرداخت حق عضویت ایران در سازمان ملل از محل پول‌های بلوکه شده ایران در کره‌جنوبی از جمله تحولات مهم این روزها پیرامون مذاکرات وین بود. مذاکراتی که به نظر می‌رسد بار دیگر مکانیزم ماشه به اصلی‌ترین محل اختلاف طرفین در آن بدل شده است. در راستای بررسی این مسائل «آرمان‌ملی» گفت‌وگویی با سیدجلال‌ساداتیان، سفیر پیشین ایران در بریتانیا داشته است که در ادامه می‌خوانید.
صحبت‌هایی در خصوص اینکه احتمالا مذاکره مستقیم میان ایران و آمریکا شکل گیرد، می‌تواند منجر به گره‌گشایی در وین شود؟
قطعا مذاکره مستقیم به نفع ایران است و نتایج مثبتی در پی خواهد داشت زیرا هم حرف را مستقیم می‌شنوند و هم مستقیم حرف خود را می‌زنند و این گونه دیگر نگران تحریف صحبت‌ها و یا کارشکنی برخی طرف‌های برجام نیستیم. واسطه‌ها هر چقدر هم مطمئن باشند باز هم منافع خاص خود را دارند. باید توجه داشت که مذاکره مستقیم به معنای به رسمیت شناختن بازگشت آمریکا به برجام نیست و در این حوزه هم مشکلی پیش نخواهد آمد. پیش از شکل‌گیری برجام ما با آمریکا مذاکره مستقیم داشته‌ایم و امروز هم مانند آن برهه زمانی است و فرقی نمی‌کند. چراغ سبز صحبت‌های دو روز پیش وزیرخارجه را رهبری چند هفته پیش نشان داده بودند و عنوان کرده بودند که گفت‌وگو با دشمن به معنی تسلیم شدن نیست که معنای آن این بود که می‌توان مذاکره مستقیم داشت. امروز هم اگر مذاکره مستقیم طرفین شکل گیرد باید در خصوص 8 موضوع حل و فصل شود تا توافق حاصل شود. سایر اختلافات به نظر می‌رسد حل و فصل شده و موضوع تحریم‌ها و ضمانت تا حدودی حل و فصل شده است.
مهم‌ترین اختلاف در این برهه زمانی چه مساله‌ای است؟
امروز مهم‌ترین مورد اختلافی این است که هیچ کشوری از مکانیزم ماشه استفاده نکند. این نگرانی وجود دارد که توافق شکل گیرد و آمریکا وارد برجام شود و برای مثال برخی تحریم‌ها را علیه ایران لغو کند و پس از آن به‌خاطر سایر موضوعات اختلافی اسنپ بک را فعال و پرونده ایران را به شورای امنیت بکشانند. این حق ایران است که از این موضوع اطمینان حاصل کند تا در آینده دچار مشکل نشود. مهم‌ترین نکته در مذاکرات وین همین امر است و احتمالا در مذاکره مستقیم نیز موضوع اصلی همین باشد. سایر موارد اختلافی نیز مهم است و این گونه نیست که آنها را حل شده بدانیم. باید سرنوشت تحریم‌ها و ضمانت مشخص شود. از سوی دیگر غربی‌ها نیز می‌خواهند تکلیف اورانیوم 60 درصد و 40 درصد ایران نیز مشخص شود. گفت‌وگوها در این خصوص ادامه دارد اما پیشرفت‌هایی نیز در مذاکرات شکل گرفته است. جدی‌ترین اختلاف امروز مکانیزم ماشه است و ایران باید مراقب این حوزه باشد، زیرا معلوم نیست سه سال دیگر چه کسی در آمریکا رئیس‌جمهور شود و مشخص نیست که آنها زمانی که به برجام باز می‌گردند چه خواسته‌هایی داشته باشند. با نگاهی به پیشینه اسنپ بک متوجه می‌شويم که این یک قابلیت است که در
برجام پیش بینی شده است که طبق آن اگر کشورهای عضو این توافق در موردی ناراضی باشند و بپندارند که ایران از تعهدات خود سر باز زده است می‌توانند موضوع را به شورای حل اختلاف بسپارند و اگر در این مرحله شورا مخالفت کرد قادر خواهند بود مساله را به شورای امنیت ببرند و از آن بخواهند که مکانیزم ماشه را بدون رأی‌گیری علیه ایران فعال کنند. ایالات متحده آمریکا به دلیل خروج از برجام برای انجام این کار در حال حاضر هیچ حقی ندارد. موضوعی که کارشناسان، صاحبنظران دنیا، اعضای سازمان ملل و همچنین مقام‌های ایران با مکاتباتی که انجام داده‌اند بر آن تاکید کرده‌اند. آمریکا تنها در صورت بازگشت به برجام می‌تواند از مکانیزم ماشه استفاده کند که آن مستلزم لغو تحریم‌ها و طی مراحل قانونی ارجاع موضوع به شورای حل اختلاف و دریافت نظرات شورای مذکور است. طی نمودن این مسیر، در صورت رضایت آمریکا به بازگشت به برجام و پذیرش دیگر اعضای باقیمانده برجام یعنی ۱+۴، مستلزم صرف زمانی است که ممکن است در دولت آینده آمریکا ممکن شود.
موضوع تبادل زندانیان میان ایران و آمریکا می‌تواند تسهیلگر مذاکرات باشد و به چه علت رابرت مالی بر آن تاکید داشته است؟
تبادل زندانیان یک موضوع مجزا از برجام و مذاکرات وین است اما آمریکا آن را برای حسن نیت از سوی ایران می‌خواهد. همان گونه که آمریکا در این راستا اجازه داد که ژاپن بخشی از بدهی خود به ایران را در قالب دارو و واکسن به ایران بپردازد و یا به کره جنوبی مجوز داد تا قسمتی از بدهی ایران را صرف پرداخت حق عضویت در سازمان ملل کند، آنها نیز امروز می‌خواهند در مقابل این اقدام انجام شود. این امر می‌تواند حسن نیت طرفین را بیشتر نشان دهد و در مذاکرات مستقیم قطعا یکی از موضوعات مورد بحث خواهد بود. آن چه که امروز مسلم است ایران به علت اینکه آمریکا بدعهدی کرده است انتظار دارد تا آنها بیشتر از خود حسن نیت نشان دهند تا اندکی اعتماد بازسازی شود. تبادل زندانیان می‌تواند در این زمینه موثر باشد و باید منتظر روزهای آینده و جلساتی که برگزار می‌شود، باشیم. آن چه که مسلم است مذاکره مستقیم می‌تواند از سختی مذاکرات کم کند و در همه زمینه‌ها موثرتر باشد.
ارسال نظر