سیگنال‌های مذاکراتی تهران

وزیر امورخارجه ایران گفته است که اگر در روند مذاکرات به مرحله‌ای برسیم که برای رسیدن به توافق نیاز باشد که در سطحی از مذاکرات، مذاکره مستقیم با آمریکا داشته باشیم، این کار را انجام خواهیم داد. صحبتی که سه هفته پیش نیز چیزی شبیه آن توسط رهبری بیان شد. این گزاره را شاید باید مهم‌ترین سیگنال طرف ایرانی برای احیای برجام دانست و در عین حال یکی از جدی‌ترین نشانه‌ها در مورد تمایل جدی ایران برای حصول نتیجه در مذاکرات وین. اما در اینجا چند پرسش وجود دارد که اولین آن به زمان ارسال این سیگنال به وین مربوط می‌شود. چرا امروز؟ ایران از ماه آوریل تا به امروز از مذاکرات مستقیم با واشنگتن پرهیز کرده است. دلیل آن هم از نظر تیم ایرانی کاملا روشن است. آمریکا در سال 2018 از برنامه جامع اقدام مشترک به‌صورت یکجانبه خارج شد و اکنون به عنوان یکی از اعضای برجام محسوب نمی‌شود. از طرف دیگر آمریکا به‌دلیل همین اقدام قابل اعتماد نیست و لذا عدم مذاکره به عنوان یک عامل برآمده از این بی‌اعتمادی تلقی می‌شود و همین‌طور ابزاری برای تنبیه آمریکا. در واقع از نگاه ایران مذاکرات مستقیم به مثابه امتیازی تلقی می‌شود که ایران می‌تواند به واشنگتن بدهد و طبیعی بود با چنین نگاهی و در میانه تداوم تحریم‌ها این امتیاز قابل واگذاری نبود اما ظرف دو هفته اخیر تحولات کوچکی در میدان تحریمی رخ داده است که اگرچه کوچک است ولی نشان دهنده نیت اعتماد‌ساز طرفی است که این تحولات کوچک را رقم زده است اما این دو تحول یا بهتر است بگوییم این دو گام کوچک چه بود که در بستری خاص می‌تواند به یک یا چند گام بزرگ منتهی شود. چوی‌جونگ‌کان معاون وزیر خارجه کره جنوبی اوایل ژانویه به وین سفر کرد. نماینده کشوری که حدود 7 تا 9 میلیارد دلار از پول‌های بلوکه شده ایران را در اختیار دارد. هدف سفر آزادسازی این اموال بود تا ایران نیز در مقابل غنی سازی 60درصد را تعلیق کند. با این همه این هدف به‌دلیل مخالفت ایران ناکام ماند. در اینجا و البته پس از سخنرانی 17دی ماه بایدن رئیس جمهور آمریکا و تیم راب مالی برای اینکه این سفر ناکام نماند، به راه میانبری رسید و آن راه اقدامات کوچک اعتماد‌ساز برای جلب نظر ایران جهت مذاکره مستقیم با تهران در مذاکرات وین بود. بر این اساس آمریکا سعی کرد با اقدامات کوچک و سپس سنجش واکنش ایران در این مسیر حرکت کند. در تاریخ 22 دی ماه وزارت خارجه کره جنوبی خبر مهمی اعلام کرد. وزارت خزانه‌داری آمریکا یک مجوز خاص برای انتقال پول غرامت به یک سرمایه‌گذار ایرانی را صادر کرده است و این مساله می‌تواند به بهبود روابط سئول با تهران کمک کند. پول انتقال داده شد و به حساب این سرمایه‌گذار ایرانی نیز واریز شد. سوم بهمن‌ماه کره جنوبی با پرداخت بدهی ۱۸ میلیون دلاری از محل دارایی‌های بلوکه شده ایران در این کشور، مشکل حق رای تعلیق شده ایران در این نهاد بین‌المللی را مرتفع کرد. این کار با مجوز دوم وزارت خزانه‌داری آمریکا انجام شد. گام اول آمریکا بازخورد چندانی درمیان مقامات ایران نداشت اما حالا گام دوم با سیگنال وزیر خارجه ایران مواجه شده است. اما سخنان امیرعبداللهیان مشروط است. شاید به‌دلیل همین مساله تیم آمریکایی به این جمع بندی برسد که باید در زمینه اموال بلوکه شده ایران در سئول گام سومی هم بردارد ولی تا همین‌جای کار استراتژی گام‌های کوچک جواب داده است و البته این به‌دلیل تمایل ساختاری طرفین برای تداوم مذاکرات و رسیدن به نتیجه در وین است. پس می‌توان در روزهای آینده هم منتظر گام‌های بیشتر آمریکا بود و هم شروع مذاکرات مستقیم ایران و آمریکا در وین برای احیای برجام.