نقش موثر «کلسیم» در افزایش قد کودکان

کلسیم در شیر، ماست، کشک، گردو، بادام، تخمه آفتابگردان، کلم، کنجد وجود دارد. با این حال لبنیات مهم‌ترین منبع کلسیم محسوب می‌شود، به شرطی که از نوع کم‌چرب باشد، زیرا هرچه میزان چربی کمتر باشد، جذب کلسیم بیشتر خواهد شد. البته باید به این نکته توجه داشت که مصرف بیش از حد لبنیات در طول روز یا استفاده سر خود از مکمل کلسیم سبب بلند قدشدن کودک نمی‌شود، بلکه باعث بسته‌شدن زودرس صفحات استخوانی خواهد شد و عارضه چاقی را که از عوامل کوتاه قدی است، در پی دارد. «روی»، یکی دیگر از این مغذی‌های مهمی است که در غده هیپوفیز و در گرانول‌های مترشحه هورمون رشد وجود دارد و کمبود آن نه فقط سیستم عصبی مرکزی و ایمنی را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد؛ بلکه سیستم عضلانی- اسکلتی را مختل می‌کند و سبب کاهش رشد و کوتاه قدی می‌شود؛ نتیجه مطالعه‌ای که در سال ۱۳۹۰ در ایران انجام شد حاکی از آن است که سطح سرمی روی در مناطقی از کشور که کمبود این عنصر معدنی در آن شایع نیست، با میزان رشد قدی کودکان زیر ۱۵ سال ارتباط دارد. بسیاری از پدر و مادر‌های امروزی با مراجعه به مطب متخصصان اطفال، تغذیه و غدد، برای افزایش قد فرزندشان، تقاضای مکمل روی می‌کنند و به افزایش این عنصر در رژیم غذایی کودک توجه نمی‌کنند، در حالی‌که این ریزمغذی در انواع موادغذایی مانند ماهی‌ها و غذا‌های دریایی، جوانه‌ها، عدس، لبنیات، نخود فرنگی، گوشت‌قرمز و غلات کامل به وفور یافت می‌شود.
ویتامین D
ویتامین D از مهم‌ترین ویتامین‌های مورد نیاز بدن است که جذب و استفاده سلول‌های بدن از کلسیم به شدت به آن وابسته است. ماهی آزاد یا تن، جگر، پنیر و تخم‌مرغ از منابع خوب این ویتامینی محسوب می‌شوند، اما نورآفتاب حرف اول را در تامین ویتامین D مورد نیاز بدن می‌زند.
منیزیم
کلسیم، برای فعالیت، به ویتامین D نیاز دارد و عملکرد ویتامین D نیز در نبود منیزیم، مختل می‌شود. منیزیم، یکی از اجزای اصلی استخوان‌سازی است. آرد کامل گندم، برنج سبوسدار، تخمه آفتابگردان و مغزدانه‌ها از منابع مهم منیزیم هستند. متاسفانه مصرف بالای نمک و سدیم که در رژیم غذایی کودکان امروزی بسیار شایع است باعث دفع منیزیم از بدن می‌شود.
ویتامین A
ویتامین A نه فقط در فرآیند بینایی و عملکرد صحیح سیستم ایمنی، بلکه در رشد و ترمیم استخوان‌ها نیز دخالت دارد. البته مصرف مکمل این ویتامین بدون دستور پزشک نه فقط کمکی به رفع کوتاهی قد نمی‌کند بلکه ممکن است باعث مسمومیت کودک شود. این نکته مهم را نیز به یاد داشته باشید که بهترین سن برای مراجعه به متخصصان تغذیه برای افزایش قد حدود ۸ سالگی در دختران و حدود ۱۲ سالگی در پسران است.
نقش هورمون رشد
اگرچه در اکثر موارد، کوتاه‌قدی ناشی از عوامل فیزیولوژیک است، اما کمبود هورمون رشد نیز ممکن است یکی از علل مطرح در این زمینه باشد. کمبود این هورمون از مهم‌ترین علل اندوکرین کوتاه قدی است که اگر به‌موقع درمان نشود باعث کوتاه‌قدی شدید در دوران بزرگسالی خواهد شد. این اختلال به 2 صورت مادرزادی و اکتسابی ایجاد می‌شود، مثلا نوع اکتسابی آن ناشی از بدخیمی، تروما، مننژیت، پرتودرمانی و... است. اکنون مهم‌ترین سوال این است که آیا استفاده از این هورمون می‌تواند همه کوتاه قد‌ها را به آرزویشان برساند؟ جواب این سوال به‌طور قطع، «خیر» است. استفاده از هورمون رشد برای افزایش رشد قدی فقط در مواردی موثر و نتیجه بخش است که کودک به هر علتی با کمبود این هورمون در بدنش مواجه باشد. البته در این صورت نیز باید هورمون درمانی از سنین پایین مثلا از حدود ۴، ۵ سالگی آغاز شود تا بهترین نتیجه را در بر داشته باشد، زیرا هورمون درمانی در دختران پس از آغاز عادت ماهانه، دیگر نمی‌تواند آنقدر‌ها موثر واقع و باعث افزایش قد شود.