رفع تحريم و راستی آزمايی اولويت ايران

آرمان ملی- حمید شجاعی: مذاکرات احیای برجام همچنان پردامنه، حساس و به اذعان طرفین همراه با پیشرفت اما به کندی پیش می‌رود و همه مذاکره کنندگان درصدد رسیدن به راه‌هایی برای کمتر کردن اختلافات برای دستیابی هرچه سریع‌تر به توافق هستند. این در حالی است که طرف مذاکره کننده ایرانی از ابتدا با موضعی مشخص و مطالباتی معلوم به مذاکرات وین پای گذاشته و تا کنون نیز تغییری در مواضع و مطالبات خود نداشته است. هر چند که طی هفته‌های اخیر شاهد تغییراتی در نوع موضع‌گیری غربی‌ها اعم از تروئیکای اروپایی و آمریکا بودیم. چنانکه طی هفته‌ای که گذشت تغییراتی در تیم‌های مذاکره کننده 3 کشور اروپایی و ایالات متحده به‌وجود آمده که شاید بتوان مهم‌ترین آن را جدا شدن ریچارد نفیو معمار تحریم‌های ایران از تیم مذاکره کننده آمریکا قلمداد کرد که خود می‌تواند شرایط مثبت‌تری را در مذاکرات پدید آورد. با این حال هیات مذاکره کننده ایران از ابتدای از سرگیری مذاکرات تاکید کرده است که مذاکرات باید روندی معقول و منطقی داشته باشد و مذاکره تحت فشار به هر شکلی مردود است و نتیجه عکس خواهد داشت و بر این موضع خود تا کنون پافشاری کرده است. البته طی روزهای اخیر حول محور تحولات برجام پیشنهادی مطرح شده که نگاه تمام رسانه‌های دنیا را به خود جلب کرده و آن هم پیشنهاد توافق موقت از سوی روسیه است که گفته می‌شود در نوعی هماهنگی با آمریکا مطرح شده است. این در حالی است که اخیرا ادعا شده که آمریکایی‌ها خود با این پیشنهاد که از جانب روس‌ها مطرح شده مخالف هستند. گفته می‌شود این پیشنهاد در دیدار رئیس‌جمهور کشورمان و همتای روسی‌اش مطرح شده اما پاسخ ایران در این سطح به این پیشنهاد منفی بوده است. لذا به نظر می‌رسد که تلاش برخی طرف‌ها برای تاثیر‌گذاری بر روند مذاکرات به ویژه مذاکره کنندگان ایرانی برای دریافت امتیازات بیشتر بی‌فایده است و نهایتا همه طرف‌ها باید برای رسیدن به توافق کامل و نهایی کوشش کنند.
راستی آزمایی و تضمین
مذاکرات وین در روندی رو به جلو و در آرامش پیش می‌رود و هر چهار متن مذاکراتی همزمان مورد بررسی است. ایده‌ها و پیشنهادات برای رفع اختلافات آرام آرام به متن تبدیل می‌شود تا به این شکل متونی بدون خط خوردگی و پرانتز روی میز قرار گیرد. هر چند بخشی از موضوعات نیازمند تصمیم‌گیری‌های سیاسی است. شایان ذکر است، مذاکرات وین در سطح معاونان وزیران امور خارجه ایران و 1+4 در چارچوب دیدارهای دو جانبه و چند جانبه ادامه دارد. در یکی دو روز اخیر، موضوع راستی‌آزمایی و مباحث هسته‌ای مورد بحث و بررسی طرف‌های مذاکره کننده قرار گرفته و جلسات کارشناسی روز شنبه به طور عمده بر موضوع هسته‌ای متمرکز بود و بخش‌های باقی‌مانده در ضمیمه دوم مورد رایزنی قرار گرفت. از ابتدای مذاکرات تا کنون، طرف‌های اروپایی بر روی مباحث هسته‌ای و اقداماتی که ایران باید در ازای رفع تحریم‌ها انجام دهد بیش از طرف‌های دیگر متمرکز بوده‌اند، از این رو اغلب اوقات مذاکرات در این حوزه با محوریت ایران و سه کشور اروپایی برگزار شده است، هر چند که طرف‌های دیگر هم در جریان امور و نتایج به دست آمده قرار گرفته‌اند. مقامات نزدیک به هیات مذاکره کننده ایران اعلام کردند که هیات مذاکراتی ایران بر حفظ دستاوردهای علمی و فنی دانشمندان ایرانی در حوزه هسته‌ای و تحقیق و توسعه تاکید دارد. یکی از مهم‌ترین بخش‌های فعالیت‌های هسته‌ای ایران که بعد از خروج آمریکا از برجام و گام‌های جبرانی ایران توسعه یافته است، موضوع تحقیق و توسعه در چرخه سوخت هسته‌ای است. در همین راستا مذاکره‌کنندگان ارشد گروه 1+4 و ایران در ادامه رایزنی‌های دیپلماتیک برای دومین روز متوالی در هتل کوبورگ دیدار و پیرامون موضوعات باقی‌مانده در مورد متون مربوط به تضمین‌ها و راستی‌آزمایی بحث و تبادل نظر کردند. جلسه‌ رؤسا و نمایندگان هیأت‌های ایران، اتحادیه اروپا و گروه 1+4 در هتل کوبورگ وین و در ادامه مباحث یکشنبه شب برگزار شده است. همچنین جلسات کارشناسی نیز به موازات این نشست برگزار گردیده است. حال باید دید که با کاهش تدریجی اختلافات میان طرف‌های مذاکره چه زمانی طرفین به توافق نهایی خواهند رسید و دود سفید از هتل کوبورگ وین بلند خواهد شد.
بررسی مهم‌ترین و پیچیده‌ترین مسائل مذاکرات
نماینده روسیه در سازمان‌های بین‌المللی در وین از دیدار چندجانبه روسای هیات‌های ایران، چین، روسیه و تروئیکای اروپا در مذاکرات وین و دیدار دوجانبه خود با رئیس هیات ایران خبر داد. میخائیل اولیانوف شامگاه یکشنبه در صفحه توئیترش درباره مذاکرات وین نوشت: ایران، تروئیکای اروپا، روسیه و چین در سطح روسای هیات‌های مذاکره‌کننده دیدار کردند. ما به اتفاق هم، به بررسی یکی از مهم‌ترین و پیچیده‌ترین مسائل در دستور کار مذاکرات وین پرداختیم. اولیانوف ادامه داد: بی‌شک، پیشرفت‌هایی حاصل کردیم و دوشنبه به مذاکره و تهیه پیش‌نویس ادامه می‌دهیم. نماینده روسیه همچنین به دیدار دوجانبه‌اش با علی باقری‌کنی، مذاکره‌کننده ارشد ایران در وین پرداخته و در پیامی نوشت: دیدار دوجانبه‌ای نیز با آقای باقری‌کنی، رئیس هیات ایران داشتم تا یادداشت‌هایمان را درباره برخی مسائل مرتبط با مذاکرات وین مقایسه کنیم. نماینده روسیه در مذاکرات وین، با اشاره به تجربه منفی ایران در نتیجه سیاست فشار حداکثری آمریکا تصریح کرد که کشورهای مشارکت کننده در گفت‌وگوها تلاش می‌کنند تا درباره تضمین آینده اجرای برجام اطمینان حاصل کنند. میخائیل اولیانوف بیان کرد: ما کاملا دشواری‌ها و تجربه منفی ایران را در نتیجه سیاست فشار حداکثری آمریکا درک می‌کنیم و طبیعتا در جریان مذاکرات این مساله را در ذهن داریم که درباره تضمین بهبود شرایط اطمینان حاصل کنیم. این دیپلمات روس درباره روند گفت‌وگوها هم بیان داشت: رایزنی‌های سیاسی گام به گام جریان دارد و ما دیدارهای مفیدی را در قالب‌های مختلف میان شرکت کنندگان داشتیم. وی بیان داشت: روسیه مخالف تعیین ضرب‌الاجل‌های مصنوعی است اما با به سرانجام رسیدن هرچه سریع‌تر روند مذاکرات وین موافق است. وی گفت: مذاکرات نمی‌تواند ماه‌ها ادامه یابد و باید تا فوریه گفت‌وگوها را نهایی کنیم. اولیانوف تصریح کرد: اینکه آیا بتوان اوایل فوریه به نتیجه رسید نمی‌دانم اما تمام گام‌های لازم را برای تسریع روند مذاکرات انجام می‌دهیم.
تصور بازگشت به برجام
نماینده ویژه آمریکا در امور ایران و مذاکره‌کننده ارشد این کشور در مذاکرات وین، درباره ارتباط موضوع آزادسازی شهروندان آمریکایی که در ایران زندانی هستند به انجام شدن توافقی در مذاکرات وین بر سر احیای توافق هسته‌ای، گفت: این دو از هم جدایند و ما در حال پیگیری هر دوی آن‌ها هستیم. اما برای ما خیلی سخت است که بازگشت به توافق هسته‌ای را متصور شویم، با وجود اینکه چهار آمریکایی بی‌گناه در ایران زندانی هستند! رابرت مالی گفت: بنابراین، در عین اینکه در حال انجام دادن مذاکرات غیر مستقیم با ایران در زمینه پرونده هسته‌ای هستیم، با آن‌ها مذاکرات غیرمستقیمی هم درباره اطمینان‌یافتن از آزادسازی زندانیان‌مان انجام می‌دهیم. وی در این مورد که آیا امکان دارد آمریکا و ایران به طور مستقیم مذاکره کنند، بیان کرد: ما چیزی در این باره نشنیده‌ایم. از آن استقبال خواهیم کرد.