عزم ایران برای توافق، غربی‌ها به دنبال تاثیر بر مذاکرات

آرمان ملی- حمید شجاعی: مذاکرات وین در حالی پیگیری می‌شود که به اذعان همگان رو به جلو و در مسیر پیشرفت حرکت می‌کند. اما سرعت گفت‌وگوها تابع اشتراک و تضاد منافع کشورهای مشارکت کننده است که مواضع مختلفی را در جریان مذاکرات دنبال می‌کنند. همین مساله نیز باعث شده تا در مذاکرات وین شاهد یک دسته بندی و دوگانه میان مذاکره کنندگان باشیم. چنانکه در این دوگانه ایران، روسیه و چین در یک سو و تروئیکای اروپا به همراه عضو خارج شده از توافق در سوی دیگر قرار دارند و از موضع خود مذاکرات را دنبال می‌کنند. با این حال به نظر می‌رسد آنچه مذاکرات را به طور کل رو به جلو، در حال پیشرفت اما در عین حال با سرعت کم و کند پیش می‌برد نوع دیدگاه طرفین برجام به مذاکرات باشد. از دیدگاه ایران همه این 8 دور مذاکراتی که ماه‌ها است در هتل کوبورگ وین برگزار می‌شود در جهت یک هدف نهایی و آن هم برداشته شدن تحریم‌های ظالمانه آمریکا و احیای توافق برجام است. موضعی که مورد تایید روسیه و چین نیز قرار گرفته است. اما در طرف مقابل تروئیکای اروپا و آمریکا گرچه در ظاهر و سخن از احیای توافق و لزوم پایبندی به آن سخن می‌گویند اما آنچه در عمل نشان می‌دهند چیزی جز تعلل و وقت کشی نیست. گویی اینکه آنها بر خلاف گفته‌هایشان هیچ عزمی برای گشایش در مذاکرات و پیشرفت منجر به انجام توافق ندارند و این اظهار نظرها نیز صرفا تعارفات دیپلماتیکی است که برای مطلوب نشان دادن مذاکرات بیان می‌شود. قدر مسلم باید مشخص شود که عزم اروپایی‌ها در مذاکرات جاری چقدر جدی است و چه میزان به دنبال رسیدن به توافق هستند. گرچه طی روزهای گذشته جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نسبت به احیای برجام ابراز امیدواری کرده و روند مذاکرات را ثمر و بخش و رو به جلو خوانده اما نباید از این معنا نیز گذشت که توافق در عمل و در متن نوشتاری به‌دست خواهد آمد نه در اظهار نظره و بیانیه‌‌های سیاسی. لذا آنطور که مقامات کشورمان نیز بارها اشاره کرده‌اند ایران در راستای نیل به یک توافق خوب مذاکره می‌کند و در این راستا از هیچ یک از خواسته‌های خود کوتاه نخواهد آمد. آنچه مسلم است توافقی صورت نخواهد گرفت مگر اینکه شروط ایران مبنی بر برداشته شدن تحریم‌ها، راستی آزمایی و تضمین برای عدم خروج آمریکا از توافق احصاء و عمل شود. این در حالی است که روسای هیأت‌های مذاکره کننده روز جمعه به پایتخت‌ها بازگشتند تا در تنفسی چند روزه به بررسی روند مذاکرات بپردازند. حال پس از 3 روز سر تیم‌های مذاکره کننده برای ادامه مذاکرات در بخش دوم دور هشتم به وین بازگشتند تا مذاکرات ادامه یابد. باید دید با این روند چقدر تا احیای برجام باید منتظر ماند.

ادامه مذاکرات در سایه فشار

نگاه به صحبت‌ها و اظهار نظرات مختلف مقامات اروپایی و آمریکایی نشان می‌دهد که آنها در حرکتی حساب شده با مطرح کردن 2 کلید واژه درصددند تا بر مذاکرات تاثیر‌گذارند و با فشار ایران را به سمت و سوی دلخواه خود بکشند. «هفته‌های آتی» و «محدودیت زمان» کلیدواژه‌هایی هستند که غربی‌ها با طرح هدفمند آنها درصدد تاثیر‌گذاری بر مذاکرات هستند. به ویژه این فشار از سوی آمریکایی‌ها به تیم مذاکره کننده ایرانی به صوت فشرده و در سطوح عالی وارد می‌شود و آنها درصددند که روند مذاکرات را به سمت و سویی بکشند که ایران از خواسته‌‌ها و شروط خود دست بکشد. این در حالی است که ایران بارها گفته از شروط خود عقب نخواهد نشست. سه کشور اروپایی نیز پس از نقش غیرمفیدی که در ابتدای مذاکرات با تعیین ضرب‌الاجل‌های ساختگی و مقصرنمایی ایران ایفا کردند، کم و بیش با واقعیت‌ها کنار آمده و گفت‌وگوها در مسیر مناسبی به سمت حصول توافق نهایی ادامه دارد. به گفته یک منبع آگاه مذاکرات به مرحله‌ای رسیده که «چطور می‌توانیم مسائلی که در اصول توافق شده را به کلمات تبدیل و در سند وارد کنیم.» از طرف دیگر طی روزهای گذشته در غیاب روسای تیم‌های مذاکره کننده جلسه کارگروه ترتیبات اجرایی با حضور کارشناسان ایران و گروه ۱+۴ در هتل کوبورگ وین برگزار شد. چنانکه پیش از این جلسه نیز نشست کارگروه رفع تحریم با حضور کارشناسان ایران و گروه ۱+۴ در محل هتل کوبورگ برگزار شده بود. سعید خطیب‌زاده سخنگوی وزارت امور خارجه در مورد برگزاری کارگروه ترتیبات اجرایی در جریان برگزاری مذاکرات وین گفته: «اختلافات مهمی در وین باقی مانده که مهم‌ترین اختلاف سرعت نامناسب حرکت طرف‌های مقابل به ویژه آمریکا در ارائه ابتکارات است. ایران در موضوعات مختلف ابتکارات خوبی داشته است. در موضوعات فنی مذاکرات پیشرفت‌های خوبی داشته است ولی در بحث رفع تحریم‌ها، گفت‌وگوها منوط به تصمیمات سیاسی شده که در طرف مقابل هنوز اتخاذ نشده و معطل مانده است. ابتکاراتی از سوی آن‌ها دیده نمی‌شود و بیشتر شنونده بوده‌اند. ایران در این مدت تلاش کرده ابتکارات خوبی ارائه دهد و براساس این ابتکارات پیشرفت‌هایی حاصل شده است.» در حال حاضر مذاکرات کارشناسی بدون وقفه در وین ادامه دارد و به نظر می‌رسد با حضور روسای تیم‌های مذاکره کننده در وین از شامگاه دوشنبه و بامداد سه‌شنبه شاهد ادامه گفت‌وگوها در چارچوب دیدارهای دو جانبه و چندجانبه باشیم.

نقش معقول چین در مذاکرات

وزیر امور خارجه کشورمان در زمینه نقش چین در احیای برجام اظهار داشت: چین نقش سازنده و معقولی در مذاکرات توافق هسته‌ای داشته است، به ویژه در مذاکرات اخیر در وین برای لغو تحریم‌ها علیه کشور ما. چین در طی این مذاکرات، همیشه با تحریم‌های یک‌جانبه بی‌رحمانه اعمال شده توسط آمریکا بر کشورهایی از جمله ایران مخالف بوده و رویه زورگویانه آمریکا را محکوم کرده است. حسین امیرعبداللهیان در این راستا گفت: همان‌طور که در صحبت‌هایم با نخست‌وزیر و وزیر امور خارجه، وانگ‌‌یی گفتم، ما از حمایت چین در طی مذاکرات وین قدردانی می‌کنیم و ابراز امیدواری کردم چین به حمایت از موضع ایران ادامه دهد. وی افزود: ما همچنین به مقامات چینی اطمینان دادیم، ایران وقت‌کشی نمی‌کند یا تلاش نمی‌کند مذاکرات را از مسیر اصلی‌اش خارج کند و ما پیشنهادهای سازنده، موثر و واقع‌بینانه‌ای را پای میز مذاکرات در وین مطرح کرده‌ایم. همکارم آقای باقری و هیاتی از کارشناسان ارشد ایرانی به صورت فشرده روی پیش‌برد این طرح‌ها کار می‌کنند. رئیس دستگاه دیپلماسی تاکید کرد: «چین و روسیه از برنامه سازنده ایران حمایت می‌کنند اما کشورهای غربی از جمله آمریکا تا کنون هیچ طرح نویی در مذاکرات ارائه نکرده‌اند. اگر طرفین مذاکرات بتوانند تعهداتشان در توافق هسته‌ای را از سر بگیرند، ایران نیز بر اساس توافق به تعهداتش باز خواهد گشت. اگر ایران بتواند از مزایای اقتصادی توافق بهره‌مند شود، تمامی طرفین هم بهره‌مند خواهند شد.

حمایت عراقچی از باقری

دبیر شورای راهبردی روابط خارجی در پستی اینستاگرامی از علی باقری و مذاکره کنندگان کشورمان در وین حمایت کرد. سیدعباس عراقچی دبیر شورای راهبردی روابط خارجی که پیش از این در دولت قبل در مقام معاون وزیر امور خارجه و رئیس هیأت مذاکره کننده ایرانی 6 دور مذاکرات احیای برجام را پیش برده بود در صفحه اینستاگرام خود نوشت: «دکتر باقری و همکارانش در مذاکرات وین ماموریت سختی را دنبال می‌کنند. حمایت کامل و دعای خیر همه با ایشان است. همان‌طور که مقام معظم رهبری در ٢۵ فروردین امسال فرمودند: امیداریم ان‌شاءا... مسئولین کشور در این زمینه هم کاملا با چشم باز، با دل محکم و با توکل به خدا و با ذکر «حسبناا... و نعم الوکیل» ان‌شاءا... جلو بروند، ‏توفیقات الهی شامل حال‌شان بشود و ملت را خرسند و خوشحال کنند.»