تعميق روابط با شرق دربرابر غرب
آرمان ملی- حمید شجاعی: رئیسجمهور به روسیه سفر میکند. این گزاره خبری طیروزها و هفتههای گذشته بارها از سوی مسئولان، چهرههای سیاسی، تحلیلگران و کارشناسان مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفته و هر کسی از ظن خود نسبت به این سفر و ابعاد و دستاوردهایش صحبت کرده است. حتی این مواضع از سمت طرف روسی نیز بوده چنانکه اخیرا سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه سفر رئیسی به روسیه را رویدادی بسیار مهم قلمداد کرده و گفته در دیدار سران ایران و روسیه، همه مسائل دستور روابط ایران و روسیه مطرح و مورد بررسی قرار خواهد گرفت. البته پر واضح است که جدای از تعمیق روابط دو کشور در این سفر تمرکز بر دو بعد اقتصادی و نظامی خواهد بود و مهمترین جنبه دستاوردی حضور رئیسی در مسکو را نیز میتوان دستاوردهای اقتصادی مبتنی بر قراردادهای مختلف دانست. البته نباید از یاد برد که روابط با همه کشورها چه چین و روسیه که از بلوک شرق میآیند و چه اروپا و آمریکا که از بلوک غرب هستند صرفا باید در چارچوب منافع ملی و تحت اصل اساسی نه شرقی، نه غربی باشد و بر پایه 3 اصل عزت حکمت و مصلحت پیش برویم. البته انتظار جامعه این است که از جزئیات و ابعاد این سفر بیش از
پیش گفته شود و مردم در جریان امور قرار گیرند که باید دید این مهم تا چه حد محقق خواهد شد و این سفر چه دستاوردهایی برای کشورمان خواهد داشت.
نشست هم اندیشی منهای ظریف
چندی پیش بود که پس از مطرح شدن سفر رئیسجمهور به روسیه در اوایل سال میلادی جدید خبرهایی پیرامون چگونگی و زمان این سفر منتشر شد و در همین راستا نیز خبری بیرون آمد که آیتا... رئیسی؛ رئیسجمهور نشستی دیپلماتیک با برخی چهرهها در دولتهای مختلف همچون علی لاریجانی، علیاکبر ولایتی، سیدکمال خرازی و سعید جلیلی خواهد داشت. هر چند که این موضوع در توئیت سایت مشرق هم آمد که سیدابراهیم رئیسی نشستی در نهاد ریاستجمهوری برای هماندیشی دیپلماتیک با لاریجانی، ولایتی، خرازی و جلیلی نشستی داشته و حاضران نقطه نظرات خود را درباره سفر رئیسجمهور به روسیه مطرح کردهاند. گرچه این خبر از سوی رسانههای رسمی منتسب به دولت تایید یا تکذیب نشد اما آنچه از شواهد و قرائن بر میآید اینکه اصل خبر این دیدار و هم اندیشی درست بوده است. البته تاکنون جزئیاتی از آنچه در این نشست اخیر مطرح شده، بیرون نیامده است. با این حال این نشست را میتوان حاوی نکات مهمی دانست که نباید به سادگی از کنار آنها عبور کرد. نکاتی چون رویکرد دولت در سیاست خارجی و نگاه به شرق، جایگاه روسیه در سیاست خارجی ایران و همچنین بحث ترکیب چهرههای دعوت شده به هم اندیشی که
میتوان به آنها پرداخت. در ارتباط با ترکیب اعضای حاضر در این نشست نکتهای جالب توجه وجود دارد و آن اینکه جملگی اعضای حاضر در نشست از وزرای خارجه سابق و دیپلمات بودهاند اما دعوت از علی لاریجانی در نوع خود جالب توجه بوده است. هر چند که لاریجانی چند ماه پیش از مدیریت راهبردی قرار داد 25 ساله ایران و چین کنارهگیری کرد اما دعوت وی از سوی رئیسجمهور در آستانه سفر به روسیه شاید میتواند بیانگر این امر باشد که به صرف استفاده از نظرات لاریجانی نوعی نزدیککردن نسبی وی به رئیسی و دولت انجام شود. هر چند که از طرفی میتوان اینگونه نیز برداشت که لاریجانی نیز مانند جلیلی به جهت سابقه حضور در شورای عالی امنیت ملی به این جلسه دعوت شده باشد. با این حال شاید در این نشست عدم دعوتها بیش از دعوتها به چشم آمده است. در ترکیب مهمانان علیاکبر ولایتی وزیر خارجه دولت آیتا... هاشمی، سیدکمال خرازی وزیر خارجه دولت سیدمحمد خاتمی و سعید جلیلی دبیر شورای عالی امنیت ملی دولت احمدینژاد حاضر بودهاند اما نکته جالب توجه اینجا است که در این نشست هم اندیشی خبری از محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه دولت روحانی نبوده و همین مساله
گمانهزنیهایی را به وجود آورده است. گمانهزنیهایی از قبیل اینکه از آنجا که رئیسجمهور اعتقادی به سمتگیری سیاست خارجی دولت روحانی نداشته اساسا ظریف را دعوت نکرده و با این کار مرزبندی خود را با حامیان و منتقدان مشخص کرده است. هر چند که به اعتقاد بسیاری ظریف یکی از بهترین و کارکشتهترین دیپلماتهای ایران است که در دوران وزارت خود این مهم را به معنای واقعی کلمه به نمایش در آورد. البته برخی بر این عقیدهاند از آنجا که ظریف مواضع محکمی در مقابل روسها دارد حضورش در چنین نشستی که همه حاضران برای مشورت به رئیسجمهور در جهت حضوری هر چه بهتر در روسیه گردهم جمع شدند میتوانسته برای رئیسی پیامدهایی در روسیه داشته باشد و به همین دلیل نیز وی از دعوت ظریف به این هم اندیشی امتناع کرده است. حال باید دید که این هم اندیشی چه نتایجی به همراه داشته و چه میزان به رئیسجمهور در سفر به مسکو کمک خواهد کرد.
اهمیت سفر به روسیه
آنطور که از چندی پیش نیز مطرح شده بود رئیسجمهور در راس هیأتی بلند پایه به روسیه سفر خواهد کرد و در این سفر نیز با ولادیمیر پوتین همتای روسی خود و سایر مقامات روسیه دیدار و گفتوگو خواهد کرد. سفری که پس از قرار داد 20 ساله منعقده با روسیه اهمیت فراوانی پیدا کرده و آنطور که به نظر میرسد این سفر در راستای تعمیق روابط طرفین انجام میشود با این حال آنچه که این سفر را پر اهمیت کرده ابعاد مختلف سفر رئیسی به مسکو است که میتواند در روابط بین دو کشور و همچنین بر مناسبات منطقهای و بینالمللی تاثیر بسزایی بگذارد. قدر مسلم هدف نخست این سفر و دستاوردهای آن را میتوان بر پایه مناسبات اقتصادی دید. جایی که بتوان از ظرفیت اقتصادی روسیه آن هم در شرایط تحریم استفاده کرد. از طرفی حضور در جمع اعضای دائم پیمان شانگهای که روسیه نیز یکی از اعضای بلند پایه آن به حساب میآید میتواند در شرایط فعلی برپایه برنامهای دقیق موفقیتهایی را به جهت اقتصادی به همراه بیاورد. نکته مهم این است که روسیه میتواند به جهت مسائل مختلف در قالب منافع ملی و خدشهدار نشدن شعار اساسی نه شرقی نه غربی متحدی مهم و استراتژیک برای کشورمان باشد.
قراردادها و پیمانهای نظامی را شاید بتوان دومین دستاورد مهم این سفر قلمداد کرد که قدر مسلم در مورد این مساله نیز گفتوگوهایی صورت خواهد گرفت. اما آنچه مهم است اینکه قرار است بر چه مبنایی با روسیه ارتباط برقرار کنیم و اساسا چه میزان محاسبه برای این نوع ارتباط عمیق صورت گرفته و چقدر به جامعه اطلاعرسانی شده است؟ اینکه در جهت پیشرفت و ارتقای کشور مراودات و مناسبات عمیقی با کشورهای مختلف و تاثیرگذاری چون روسیه داشته باشیم امر معقول و مطلوبی است اما به شرط آنکه در خصوص این ارتباط دو جانبه برنامهریزی و محاسبهگری صورت گرفته باشد و از همه مهمتر اطلاعرسانی لازم به جامعه نیز صوررت بگیرد.
ارسال نظر