مذاكرات سازنده تهران؛ - گروه حقاني مانع اصلي صلح
آرمان ملی- علیرضا پورحسین: سفر هیات سیاسی طالبان به تهران به یکی از اخبار مهم روزهای اخیر در حوزه سیاست خارجی بدل شد. سفری که مشخص شد برای گفت‌وگوهای بین افغانی انجام شده و در این حین این سفر هیات سیاسی طالبان با سران جبهه مقاومت ملی افغانستان دیدار و رایزنی داشته‌اند. گفت‌وگوهایی که به نظر می‌رسد در روز نخست بی‌نتیجه به پایان رسیده و با اصرار طرف ایرانی در روز دوم نیز ادامه پیدا می‌کند که باز هم نتیجه‌ای ندارد. امری که به نظر می‌رسد ریشه در مواضع سخت طالبان دارد و آن گونه که جبهه مقاومت ملی افغانستان عنوان کرده است، طالبان قصد ندارد سیاست‌های خود را در این کشور تغییر دهد و بر مواضع گذشته خود استوار است. به نظر می‌رسد که اختلاف‌ها در روزهای اخیر ریشه‌ای‌تر شده و حتی شبکه حقانی مخالف اساس مذاکره بوده است. در راستای بررسی این دیدارها و تحولات اخیر افغانستان، «آرمان‌ملی» گفت‌وگویی با نوذر شفیعی، نماینده پیشین مجلس و تحلیلگر ارشد مسائل شبه قاره داشته است که در ادامه می‌خوانید.
نقش ایران را در تحولات اخیر افغانستان چگونه ارزیابی می‌کنید؟
ایران و افغانستان به علت اینکه در همسایگی یکدیگر قرار دارند و عملا تحولات اخیر افغانستان بر ایران نیز تاثیر گذاشته, ایران در حال حرکت به این سمت است که به برقراری صلح و ثبات در افغانستان کمک کند. از سوی دیگر ایران در روزهای اخیر بر موضوع ارتباط با همسایگان تاکید زیادی داشته است و اولویت خود را در سیاست خارجی همسایگان قرار داده و به همین علت توجه بیشتری به افغانستان دارد و تلاش می‌کند تا میان گروه‌های مختلف افغانستان مصالحه ایجاد کند هرچند این سیاست پیش از روی کار آمدن دولت سیزدهم در ایران وجود داشت. این سیاست ایران در قبال افغانستان است و این باور به‌وجود آمده که توسعه افغانستان به نفع ایران نیز است. طبق همین سیاست به صورت کلی علاوه بر اینکه نباید در امور داخلی سایر کشورها دخالت شود بلکه باید زمینه‌ساز ایجاد صلح و ثبات نیز بود و در راستای رفع مشکلات یکدیگر نیز گام بردارند. ایران امروز به دنبال این است تا آشتی ملی در افغانستان به ارمغان آورد و به همین دلیل نشست‌هایی را در تهران برگزار کرد تا بتواند میان طالبان و سایر گروه‌های افغانستانی صلح برقرار کند. مشخصا نقش ایران در این میان سازنده و مثبت است و ایران
می‌تواند کمک کند تا وضعیت افغانستان در عرصه سیاسی بهبود یابد. ایران نه قصد رقابت با سایر کشورها در افغانستان را دارد و نه می‌خواهد به نفع گروهی خاص در افغانستان اقدامی انجام دهد. ایران خواهان یک افغانستان مستقل و توسعه یافته است به گونه‌ای که تمامی اقوام و گروه‌ها در قدرت مشارکت داشته باشند.
اختلاف میان شورای کویته و شبکه حقانی مانع تشکیل دولت فراگیر می‌شود؟
اینکه رئیس هیات طالبان عنوان کرده میان آنها با شبکه حقانی اختلاف وجود دارد شاید به این علت باشد که بخواهد قدرت چانه‌زنی در مذاکرات را برای خود بیشتر کند. از سوی دیگر این اختلاف نیز احتمالا به واقعیت نزدیک است و شبکه حقانی با مذاکره مخالف است. این اختلاف‌ها در میان تمامی گروه‌ها وجود دارد و مشخصا در میان گروه طالبان اختلاف جدی وجود دارد و مشخصا شبکه حقانی افکاری رادیکال‌تر دارد. شبکه حقانی مخالف بسیاری از اقدامات میانه‌روهای طالبان است. طالبان اگر بخواهد طبق رویه شبکه حقانی پیش رود قطعا آشتی ملی در افغانستان رقم نخواهد خورد و این کشور رنگ آرامش را نخواهد دید. علاوه بر این طالبان حتی با رویه شبکه حقانی نمی‌تواند با سایر کشورها نیز ارتباط برقرار کند زیرا مشخصا هیچ کشوری حامی تندروی آنها نیست. اینکه طالبان به توصیه شبکه حقانی توجه نکرده و به تهران آمده تا مذاکره کند یک اقدام خوب و مثبت است و مشخصا نباید گرفتار افکار رادیکال شوند. طالبان برای اینکه بتواند دولت رسمی تشکیل دهد باید خود را با واقعیت‌های جامعه طالبان وفق دهد و این گونه نباشد که جامعه افغانستان را مجبور به پیروی از افکار خاص کنند. در ادامه آنها
باید به همسایگان اطمینان دهند که روش رادیکال را کنار می‌گذارند و به سمت توسعه مناسبات گام برمی‌دارند. مشخصا طالبان دچار اختلاف شده و شبکه حقانی مخالف چنین رویه‌ای است. اگر شبکه حقانی بر طالبان مسلط شود، طالبان در داخل و خارج با مشکلات عدیده‌ای مواجه می‌شود و شاید تنش‌ها بار دیگر در این کشور افزایش پیدا کند.
نشست تهران میان گروه‌های مختلف افغانستانی با شکست مواجه شد؟
مذاکره کنندگان و گروه‌هایی که در تهران حضور داشتند از دو طیف مختلف و با دو تفکر مختلف هستند که مخالفت‌های آنها ریشه عمیق و تاریخی دارد. به همین علت نمی‌توان انتظار داشت که یک مذاکره دو روزه بتواند این اختلافات تاریخی را حل و فصل کند. به نظر می‌رسد که توافقی در تهران حاصل نشده و باید در ادامه در یک سری پیش مذاکره‌ها به این سمت رفت تا اختلافات را کاهش داده و پس از آن وارد گفت‌وگوهای اصلی شد. ایران می‌تواند با رابط‌های گروه‌های افغانستانی گفت‌وگوی بیشتری داشته باشد و نقش کدخدامنشی ایفا کند و اختلافات را به حداقل برساند. ظاهرا ایران در ابتدا بر این امر تاکید داشته تا گفت‌وگوی مستقیم شکل گیرد و خود طرف‌های افغانستانی بدون نظر ایران به یک توافق برسند و ایران صرفا زمینه‌ساز باشد اما به نظر می‌رسد که نیاز به رایزنی بیشتر است. ایران می‌خواهد گروه‌ها خود محور قرار گیرند زیرا بر مذاکره بین‌الافغانی تاکید دارد. امروز طرف‌های افغانستانی باید از این فرصت به بهترین شکل استفاده کنند و میانجی‌گری ایران را به فال نیک گیرند و به سمت توافق جامع حرکت کنند تا افغانستان از بحران فعلی عبور کند.
ارسال نظر