تصویب کلیات لایحه بودجه با اما و اگر

بودجه‌ای که کلیات آن در مجلس تصویب شد و کسانی که به عنوان موافق بودجه صحبت کردند هم عمدتا ادبیاتشان، ادبیات مخالف بود. به‌ویژه چهره‌های اقتصادی مجلس درخصوص کلیات بودجه موافقت نداشتند. اما به لحاظ اینکه این لایحه اولین لایحه دولت هست، به کلیات آن رای دادند تا در کمیسیون تلفیق درخصوص جزئیات بیشتر بحث کنند و ممکن است در جزئیات تغییراتی هم ایجاد شود. از جمله مواردی که به نظر می‌رسد محل اشکال باشد، هم درآمدهای حاصل از مالیات است که یک رشد قابل توجه کرده یعنی رشدی بیش از 60 درصد و به بالای 530 هزار میلیارد تومان رسیده یعنی نسبت به قانون بودجه سال جاری بیش از 200هزار میلیارد تومان مالیات رشد کرده است و از طرف دیگر درآمدهای نفتی است که نسبت به سال جاری رشد کرده. البته پولی که از نفت مستقیم در بودجه هزینه می‌شود، حدود 380 هزار میلیارد تومان است اما از صندوق ذخیره هم 170 هزار میلیارد تومان قرار است برداشت شود. یعنی در مجموع بیش از 520 هزار میلیارد تومان پول نفت در بودجه است. حال نکته کلیدی این است که اگر سال آینده برجامی وجود نداشته باشد، هم درآمدهای نفتی طبیعتا تحققش دور از ذهن خواهد بود همچنان که امسال چنین اتفاقی افتاده و هم درآمدهای مالیاتی چون درآمدهای مالیاتی سال آینده باید از عملکرد سال جاری باشد. وقتی که مردم کسب و کارشان پررونق نیست چگونه می‌توانند مالیاتی بیش از سال گذشته به لحاظ سال بودجه پرداخت کنند. لذا این دو موضوع مهم است چون دو منبع اصلی بودجه، نفت و مالیات است. گرچه منبع بعدی که بحث فروش اسناد خزانه است که 88هزار میلیارد تومان پیش‌بینی کرده‌اند ولی در هر یک از بندهای دیگر گفته شده که اگر درآمد تحقق پیدا نکند مثل فروش شرکت‌ها و حتی عدم تحقق درآمدهای نفتی دولت مجاز است که اوراق مشارکت منتشر کند. به یک نوعی این ابهامات در لایحه بودجه وجود دارد که باید ببینیم در کمیسیون تلفیق چه اتفاقی خواهد افتاد. باز از جمله نکات مهم لایحه بودجه به نظر می‌رسد که بحث پروژه‌های نیمه‌کاره است. تملک دارایی یا بودجه عمرانی 250 هزار میلیارد تومان است و با توجه به تعدیل پروژه‌های عمرانی به نظر می‌رسد که کل آن پول باید صرف صورت وضعیت پیمانکارانی باشد که الان پروژه‌ها را در اختیار دارند. این درحالی است که تخصیص کامل باشد چون می‌دانیم که تخصیص بودجه عمرانی در بهترین حالت شاید به 50 درصد برسد و معمولا خیلی کمتر است همان‌طور که در سال‌های تحریم اینطور بوده. لذا تحقق عددهای بودجه چه از منظر درآمدی، چه مالیات و نفت و چه از منظر تحقق هزینه‌های عمرانی و حتی هزینه‌های جاری به این برمی‌گردد که سال آینده آیا درآمدهایی که پیش‌بینی شده است، تحقق پیدا می‌کند یا نمی‌کند. اگر برجام احیا بشود هم رشد اقتصادی هشت درصد قابل تحقق است و هم درآمدها قابل تحقق است اما اگر به هر دلیلی برجام احیا نشود، همچنان که امسال با کسری بودجه حداقل 300هزار میلیارد تومان به گفته مرکز پژوهش‌ها مواجه خواهیم شد، سال آینده مطمئنا کسری بودجه بیش از این عدد خواهد بود و اگر کسری بودجه سال آینده بیش از سال جاری باشد، طبیعی است که معمولا دولت به سراغ عدم تخصیص بودجه عمرانی می‌رود چون معمولا جاری‌ها که باید پرداخت شود. یعنی پرداخت حقوق و دستمزد دستگاه‌ها اجتناب‌ناپذیر است. اینها مسائلی است که می‌شود در خصوص لایحه بودجه ذکر کرد که البته بخشی از این مسائل در اظهارنظر موافقان و حتی مخالفان بودجه هم بود. یعنی فصل مشترک اظهارنظر موافقان و مخالفان این بوده که تقریبا ارقام بودجه اشکالات جدی دارد. اینکه به لحاظ ارزی پیش‌بینی کردند پالایشگاه جدیدی ساخته شود یا درآمدهای جدیدی برای دولت از سایر منابع غیر از آنچه ذکر کردم، تحقق پیدا کند. اینها اشکالاتی است که وجود دارد و احتمالا در کمیسیون تلفیق مورد بررسی جدی قرار خواهد گرفت.