تهران در قرق دود و ترافیک

براساس آمار شهرداری‌ها 60درصد از آلودگی‌ها شهرها متعلق به وسایل ‌نقلیه است و 30 درصد متعلق به موتورسیکلت‌هایی با سیستم کاربراتوری بسیار آلوده‌کننده است. تعداد این موتورها در سال‌های اخیر افزایش یافته است، آنها به سبب سوخت ناقص و مصرف بالای سوخت نقش بسیار عمده‌ای در آلودگی شهر تهران دارند. 40 درصد از آلودگی تهران نیز به دلیل مصارف گاز‌خانگی و روانه‌شدن آلودگی از اطراف شهر، مازوت سوزی در اطراف شهر است، زیرا باد غالب در استان تهران بادی از سوی شمال‌غرب و استان البرز می‌ورزد. با این حال عامل اصلی آلودگی‌هوا در تمام شهرهای ایران خودروها هستند و در حدود پنج سال است که 10کلانشهر ایران همانند شهر تهران از مشکلات آلودگی‌هوا رنج می‌برند. به عنوان مثال در شهرهای مشهد و اراک مانند تهران شاهد آلودگی‌هوا نبودیم، اما اکنون این شهرها نیز وارد فهرست آلوده‌ترین شهرهای ایران شدند. دلیل گسترش میزان آلودگی در کشور افزایش بی‌رویه تعداد خودرو است. بسیاری از خودروهای ترددکننده در سطح شهرها ساخت داخل هستند، سیستم احتراق استاندارد ندارند و موجب آلودگی هوای می‌شوند. از سوی دیگر موتور این خودروها نیز میزان حرارت‌هوای شهرها را بالا برده و آلودگی و گرمای مضاعف ایجاد کرده‌اند. افزایش گرما سبب افزایش تاثیر آلاینده‌ها مانند مونوکسید‌کربن یا گازهای ازتی می‌شود. بنابراین تردد خودروهای غیراستاندارد یک معضل همگانی در تمام شهرهای ایران به ویژه شهرهای بزرگ است. دست‌های پشت‌پرده از اقتصاد سوءاستفاده می‌کنند و این عامل مهم آلودگی‌هوا در کلانشهرهاست. آنها اجازه تحول در صنعت خودرو و برداشتن عوارض‌خودرو را نمی‌دهند. مدیران دولتی خود در تولید تولید‌داخلی به صورت مستقیم یا غیرمستقیم دخیل هستند و بنابراین در راستای رفع معضل خودروها اقدامی نمی‌کنند. از ارائه برنامه جامعه کاهش آلودگی هوای تهران 15 سال گذشته است، براساس این طرح خودروهای فرسوده باید با نو جایگزین شوند. در حال‌حاضر خودروهای صفر کیلومتر داخلی از استاندارد‌های لازم برخوردار نیستند و میزان بالایی آلودگی تولید می‌کنند. بنابراین تبدیل خودروهای‌فرسوده به جدید دردی از مشکل آلودگی‌شهرها دوا نمی‌کند. را‌ه‌حل واردات خودروهای باکیفیت و ارزان به کشور و لغو کامل عوارض‌ورود خودروها توسط دولت است. متاسفانه عوارض‌خودرو سال‌هاست محل سوداندوزی شده است، اما اکنون نیاز است دولت در یک طرح ضربتی پنج‌ساله به مردم خودرو خارجی ارزان و با کیفیت بدهد. ضرورتا این کار به منزله واردات نیست و می‌توان این خودروها را در کارخانه‌های‌داخلی مونتاژ کرد و با قیمت کم و مناسب یا وام خرید خودرو به مردم فروخت. با این تدبیر می‌توان ظرف پنج سال تمام خودروهای‌فرسوده و همزمان اتوبوس‌ها و کامیون‌های فرسوده را جایگزین کرد. متاسفانه اکنون عوارض واردات خودروهای هیبریدی 10 برابر شده‌ و از ساخت خودروهای برقی نیز اصلا حمایت نمی‌‌شود. این در صورتی است که دولت برحسب سی‌سی مصرف یا قدرت موتور می‌توان بسیاری از موتورسیکلت‌ها را الزام به استفاده از برق به عنوان سوخت کند. علاوه بر این سیستم سرویس ادارات را نیز می‌توان مجددا فعال کرد. در هنگام اجرای سیستم سرویس ادارات هر اتوبوس حداقل 40 نفر از کارمندان ادارات را به محل کار می‌رساند، اما اکنون این 40 نفر با خودروهای‌شخصی و به صورت جداگانه به اداره می‌روند. همزمان با این اقدامات کاهش مصرف سوخت منازل و دوجداره کرده پنجره‌های منازل از جمله اقدامات ضربتی است که دولت مسئول انجام آن به منظور کاهش معضل کنونی آلودگی‌هواست. اگر هزینه‌های غیرضروری را کنار بگذاریم با منابع مالی فعلی در دسترس می‌توان اقدامات مهمی را انجام داد. بنابراین نبود منابع مالی مشکل نیست بلکه مشکل اصلی مدیران و تصمیمات اجرا شده آنها در جامعه است و تا هنگامی که تصمیم گیرندگان خود در تولید خودروها‌ی ایرانی نقش اساسی دارند هیچگاه این تصمیم عملی نخواهد شد. سیستم عمومی حمل و نقل باید گسترش پیدا کرده و ممنوعیت تردد خودروها را افزایش دهیم تا شهروندان ناچار به ناچار از اتوبوس و مترو استفاده کنند. اگر دولت اقدامات بلندمدت و کوتاه مدت را در یک بازه زمانی 5 تا 10 ساله انجام دهد می‌توانیم شاهد حل معضل آلودگی‌هوا در کشور باشیم. در شهرستان‌ها به دلیل فاصله‌های مکانی کوتاه افراد معمولا از خودرو شخصی استفاده می‌‌کند، اما در شهرهای بزرگ تردد با خودرو‌شخصی به دلیل معضل ترافیک بسیار سخت است و بنابراین طرح افزایش ناوگان حمل و نقل عمومی در شهرهای بزرگ بسیار راهگشا خواهد بود. اولویت تجهیز و نوسازی ناوگان حمل‌و نقل عمومی با کلانشهر تهران است و درگام‌های بعدی می‌توان در شهرهایی با جمعیت بیش از دو میلیون و سپس شهرهای کوچک نیز این طرح را اجرا کرد. در حال حاضر خودرو‌های پراید، پژو 405 در داخل کشور با موتور‌های مشابه موتورهای خارجی ساخته می‌شوند، اما ساخت آنها غیراستاندارد و موتور این خودروها قدیمی و با استاندارد سوخت یورو سه و چهار است؛ در حالی‌که سوخت‌های استاندارد جهانی یورو پنج و شش هستند. خودروهای تولیدی مصرف سوخت استاندارد بالایی دارند و خودروهای چینی وارد شده نیز سوخت بالایی مصرف می‌کنند.