توافق بر سر «پيش نويس جديد»

آرمان ملی: مذاکرات احیای برجام در هتل کوبورگ وین طی روزهای گذشته همچنان ادامه داشته و طرفین برجام در کارگروه‌های مختلف در صدد کاهش اختلافات و رسیدن به نقاط اشتراک جهت دستیابی هر چه سریع‌تر به توافق هستند. این درحالی‌ست که تحولات حول محور توافق هسته‌ای هم ادامه دارد و از دیدار و گفت‌وگو‌ها گرفته تا نوع موضع‌گیری‌ها و اظهارنظرها می‌توان فهمید که همه در تلاشند تا این توافق به هر نحو ممکن از این شرایط خارج گشته و احیا گردد. هر چند که در این میان آمریکایی‌ها چندی پیش طبق روال گذشته خود برخی تحریم‌ها را بر علیه اشخاص و شرکت‌‌های ایرانی اعمال کردند اما این اتفاقات نیز نتوانسته بر مذاکرات وین تاثیرگذار باشد و طرفین سخت مشغول مذاکره برای رسیدن به متنی مشترک برای مبنا قرار دادن آن در مذاکرات هستند. آنطور که مقامات بین‌المللی نیز می‌گویند همه طرف‌ها عزم خود را برای رسیدن به توافق جزم کرده‌اند و حتی آمریکایی که عضو برجام نیست هم از یکشنبه هفته گذشته به وین آمده تا مذاکرات و نتایج آن را پیگیری کند. این در حالی‌ست که پیش از این ایران دو سند برای مذاکره به طرف دیگر ارائه داده بود که اخیراً اروپایی‌ها با پیشنهادات ایران موافقت کرده‌اند و این خود می‌تواند گامی رو به جلو تلقی شود. با این حال مقامات کشورمان همواره گفته‌اند که اگر تحریم‌ها برداشته شود ما هم به تعهدات خود باز خواهیم گشت. چنانکه در گفت‌وگوی حسین امیرعبداللهیان وزیر امورخارجه کشورمان با آنتونیو گوترش دبیر کل سازمان ملل به این نکته تاکید شده که ما دو متن را در موضوع لغو تحریم‌ها و هسته‌ای ارائه داده‌ایم. این متون منطبق بر برجام است و مطالبه‌ای فراتر از برجام مطرح نکرده‌ایم و در عین حال هیچ تعهدی نیز فراتر از برجام نمی‌پذیریم. این در حالی است که گرچه گفته می‌شود اروپایی‌ها به دلیل برخی تعلل در مذاکرات بر کندی آن افزوده‌اند اما مذاکرات در مسیر رو به جلویی پیش می‌رود. در این خصوص علی باقری رییس هیات مذاکره‌کننده ایران در وین در توئیتی نوشت: گفت‌وگوهای فشرده، هم در سطح کارشناسی و هم مذاکره‌کنندگان ارشد ادامه دارد. با روسای هیأت‌های انگلیس، فرانسه، آلمان، روسیه، چین و اتحادیه اروپا تبادل نظر کردم. کارشناسان هم به کار روی متون ادامه می‌دهند. چند روز گذشته نشان داد که اگر همه جدی تعامل کنند، امکان پیشرفت وجود دارد.» حال باید دید که مذاکرات در آینده چه نتایجی در بر خواهد داشت.

از ادامه مذاکرات تا کمیسیون مشترک

مذاکرات در روزهای هفتم و هشتم نیز ادامه یافته و هیات‌های مذاکره کننده ایران و 1+4 در هفتمین روز مذاکرات وین به رایزنی‌های دوجانبه و چندجانبه در سطوح کارشناسی و سیاسی ادامه دادند. بر خلاف فضاسازی رسانه‌های غربی روند مذاکرات و در پشت درهای بسته آرام، اما رو به جلو پیش می‌رود. بر اساس آخرین اطلاعات با وجود تلاش رسانه‌های خارجی برای ایجاد جو منفی و فشار به ایران در روزهای گذشته، مذاکرات در روندی مثبت ادامه دارد و طرف‌ها توانسته‌اند در برخی موضوعات در متن پیش نویس پیشرفت‌هایی به دست آورند. همچنین گفته می‌شود، رایزنی‌های خوب بانکی در حاشیه مذاکرات در حال انجام است. این رایزنی‌ها در زمینه همکاری‌های پولی و بانکی با بخش خصوصی و برخی بانک‌های اروپایی صورت گرفته است. قرار است این رایزنی‌ها برای یافتن راهکارهای عملیاتی، در آینده ادامه یابد. این در حالی‌ست که منابع نزدیک به مذاکرات اعلام کردند که گفت‌وگوها پس از وقفه‌ای حدود ۱۰ روزه از سر گرفته می‌شود. با وجود جوسازی برخی مقامات اروپایی و رسانه‌های این کشورها در چند هفته گذشته، دو طرف توانسته‌اند به نقاط مشترک قابل توجهی دست یابند. هیأت‌های سه کشور اروپایی در حالی برای مشورت به پایتخت‌های خود بازمی‌گردند که در متون مذاکراتی، پیشرفت‌های مهمی به دست آمده است. با این حال پس از نشست روز هفتم در روز پنج شنبه؛ جمعه نیز هیأت ها در روز هشتم به مذاکره پرداختند و این بار هیأت‌های مذاکره در قالب کمیسیون مشترک برجام با حضور معاونین وزرای خارجه تشکیل جلسه دادند و مذاکرات درحالی آغاز شد که دو طرف به پیشرفت‌هایی در رابطه با رفع اختلافات در متن مذاکرات دست یافتند. طرفین توانستند در این دور از مذاکرات از سطح اختلافات خود بکاهند و به پیشرفت‌هایی در متون مذاکراتی دست یابند.. هر چند منابع نزدیک به مذاکرات اعلام کردند که در این رابطه به پیشرفت‌هایی دست یافته‌اند اما برای اینکه بگوییم دو طرف بر سر یک متن پیش‌نویس به تفاهم رسیده‌اند تا مذاکرات بر سر آن را به طور جدی شروع کنند هنوز خیلی زود است. در این دور از مذاکرات ایران و 1+4 به پیش‌نویس جدیدی که در آن نظرات ایران اعمال شده است، دست یافتند که در صورت نهایی شدن، این متن مبنای رایزنی‌های آتی قرار خواهد گرفت. منابع نزدیک به مذاکرات اعلام کردند که گفت‌وگوها پس از وقفه‌ای حدود ۱۰ روزه از سر گرفته می‌شود. هیات مذاکره کننده ایران شب گذشته به کشور باز گشت.

ارزیابی مذاکرات

رییس هیات مذاکره‌کننده ایران در وین گفت: بعد از یک وقفه چند روزه، مذاکرات را ادامه خواهیم داد. علی باقری‌کنی معاون سیاسی وزارت خارجه در صفحه شخصی خود در توئیتر نوشت: « پس از رایزنی‌ها با دیگر هیات‌ها، بعد از ظهر روز گذشته من و انریکه مورا برای ارزیابی وضعیت و بحث درباره مسیر پیش رو، دیدار کردیم. این هفته پیشرفت خوبی داشتیم. جمعه کمیسیون مشترک خواهیم داشت و بعد از یک وقفه چند روزه، مذاکرات را ادامه خواهیم داد.»

واکنش مورا

انریکه مورا، معاون مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا روز جمعه در کنفرانسی خبری گفت: ایالات متحده بخش مهمی از مذاکرات وین است. مذاکرات وین برای بازگرداندن آمریکا به برجام انجام می‌گیرد. هیچ دیدار مستقیمی بین ایران و ایالات متحده اتفاق نخواهد افتاد.

قطعنامه حقوق بشری علیه ایران

گرچه در وین مذاکرات احیای برجام در جریان است اما در نیویورک اتفاقات دیگری رخ می‌دهد. چنانکه مجمع عمومی سازمان ملل متحد با مطرح کردن اتهامات ضدایرانی قطعنامه‌ای در محکومیت «وضعیت حقوق بشر در ایران» تصویب کرد. این قطعنامه دیروز پنجشنبه ۱۶ دسامبر (۲۵ آذر) که طبق روال هر سال توسط کانادا به سازمان ملل ارائه شده بود با آرای ضعیف ۷۸ رای موافق، ۳۱ رای مخالف و ۶۹ رای ممتنع تصویب شد. انگلیس، فرانسه، آلمان، کانادا، رژیم صهیونیستی، عربستان سعودی و بحرین برخی از حامیان این قطعنامه بودند. قطعنامه ضدایرانی سازمان ملل پیشتر در ماه نوامبر (۲۶ آبان) در کمیته سوم مجمع عمومی سازمان ملل به تصویب رسیده بود. از اوایل دهه ۱۹۸۰ قطعنامه‌هایی درباره «وضعیت حقوق بشر ایران» به مجمع عمومی سازمان ملل ارائه و تصویب شده است. این در حالی است که قطعنامه‌های مجمع عمومی سازمان ملل متحد همانند شورای امنیت الزام آور نیست و صرفا جنبه توصیه‌ای دارد. ایران همواره به چنین قطعنامه‌هایی که بدون توجه به نقض حقوق بشر در کشور‌های اروپایی و آمریکا تصویب می‌شود واکنش نشان داده و آن‌ها را به‌غنوان استفاده ابزاری از موضوع حقوق بشر محکوم کرده است.

تعیین ضرب‌الاجل غیرعملی است

پس از طولانی شدن روند مذاکرات و اینکه غربی‌ها دیده‌اند نمی‌توانند مذاکرات را به سمت و سوی دیگری هدایت کنند از دریچه آژانس وارد شده‌اند و از تعیین ضرب‌الاجل برای ایران در جهت همکاری با آژانس خبر داده‌اند. با این حال مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اظهار داشت: با ایران به پیشرفتی درخصوص تاسیسات کرج و دوربین‌هایش دست یافتیم. رافائل گروسی درخصوص ممانعت ایران از به اشتراک‌گذاری تصاویر دوربین‌های نظارتی در ایران گفت: درست لحظه‌ای که توافقی حاصل شود، این تصاویر با ما به اشتراک گذاشته خواهند شد. یکی از ایده‌ها این است توافق زمانی حاصل می‌شود که تحریم‌ها برداشته شوند. وی افزود: یک چیز فراموش نشود. این توافقی بین آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایران است. زمانی که ایران و آژانس به توافق برسند، ما به این اطلاعات دسترسی پیدا خواهیم کرد. فرض ما هنگام انعقاد این توافق این بود که تفاهم میان ایران و آژانس در زمان رفع تحریم‌ها حاصل خواهد شد اما باز درخصوص این مسئله نیز باید عده‌ای در مذاکراتی دیگر تصمیم‌گیری کنند. وی ادامه داد: من تا به حال نشنیده‌ام که کسی از میان طرف آمریکایی از توافق ما با ایران ناخشنود باشد. وی تصریح کرد: ما داریم تلاش می‌کنیم تا بر روی مشکلات برجسته تمرکز کنیم. ما سعی نداریم ضرب‌الاجل تعیین کنیم چراکه تعیین ضرب‌الاجل غیرعملی است.