اولويت ويژه ايران «حمايت از همسايگان» و اكوست

آرمان ملی: رئیس جمهور در پانزدهمین اجلاس سران کشورهای عضو همکاری‌های اقتصادی (اکو) در عشق‌آباد گفت: جمهوری اسلامی ایران اولویت ویژه‌ای برای همکاری و مشارکت اقتصادی با کشورهای آسیایی به خصوص همسایگان خود در آسیای‌جنوبی، آسیای‌غربی، آسیای‌میانه و قفقاز قائل است. اهم اظهارات سید ابراهیم رئیسی از این قرار است:

بی‌تردید تقویت نقش و جایگاه سازمان‌های منطقه‌ای به‌عنوان تسهیل‌کننده همکاری‌های دو جانبه و چندجانبه مورد توجه و اهتمام ماست که یکی از نمودهای واضح آن سازمان همکاری‌های اقتصادی «اکو» است. مجموعه «اکو» علاوه بر بهره‌مندی از ویژگی‌های مادی قدرت همچون جمعیت نیم‌میلیاردی، مالکیت یک سوم منابع انرژی جهان، موقعیت بی‌نظیر ارتباطی میان اروپا با چین و روسیه با خلیج فارس و اقیانوس هند، نیروی انسانی جوان و پرتوان، دربردارنده هویتی ممتاز به نام اسلام است. ما فقط همسایگانی توانمند نیستیم، بلکه میراث‌دار و در عین حال پیش‌برنده یک هویت اصیل منبعث از فرهنگ اسلامی هستیم که قادر است آینده بشریت را در درخشان‌ترین حالت رهبری کند و هم می‌تواند بالندگی و نشاط معنوی را به کالبد همکاری‌های همه جانبه میان ما تزریق نماید.

طی سالیان گذشته دستاوردها و پیشرفت‌های خوبی در سازمان «اکو» به دست آمده است اما کماکان فاصله معناداری بین موفقیت‌های حاصله با ظرفیت‌ها و توانمندیَ‌های واقعی سازمان وجود دارد. برای نمونه با وجود پتانسیل‌های تجاری بالا، تجارت درون منطقه‌ای کماکان کمتر از ۱۰ درصد است. جمهوری اسلامی ایران به عنوان یک کشور مهم به دنبال ارتقای سطح همکاری‌ها در اکو و ترفیع رتبه و منزلت این سازمان در مناسبات منطقه‌ای و بین‌المللی است، گفت: ما معتقدیم ابزارهای موثری برای جهش سازمان وجود دارد که در صورت اشتراک مساعی اعضا می‌توانند علاوه بر پیشرفت مادی کشورها، سعادت نسل‌های آینده را تضمین کنند. البته لازم است به پیامدهای همه‌گیری کرونا توجه داشت؛ اینک نیازمند دخالت جمعی دولت‌های عضو هستیم تا آثار مخرب همه‌گیری کرونا را از منطقه دور کنیم و مناسبات و تعاملات فی‌مابین را با شتاب مناسب و به کمک تجربه‌هایی که در حوزه سلامت و آموزش و تولید دارو داشته‌ایم، ارتقا دهیم.

بسیاری از گشایش‌های اقتصادی در اکو، منوط به ارتقای تجارت درون‌منطقه‌ای است. جمهوری اسلامی ایران آمادگی دارد نقش بیشتری در آزادسازی‌های تجاری در منطقه اکو ایفا کند. مایلیم همه کشورهای عضو براساس زمان‌بندی که متناسب با اقتصاد ملی آن‌هاست در آزادسازی‌های تجاری در اکو، چه در قالب موافقتنامه اِکوتا (ECOTA) و چه در قالب مذاکرات تجارت آزاد حضور داشته باشند. جمهوری اسلامی ایران آماده است با اعطای تعرفه‌های ترجیحی مناسب در چارچوب اکو، در حصول این هدف مهم، سهم داشته باشد.

شبکه‌های مواصلاتی منطقه اکو نه تنها لازمه توسعه تجارت درون منطقه‌ای است بلکه در خدمت تجارت کشورهای عضو، به ویژه کشورهای محصور در خشکی، با جهان خارج است. معتقدیم پتانسیل‌های تجاری منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای به حدی است که دیر یا زود، تمام مسیرهای بالقوه در منطقه اکو باید گشوده شود. شکل‌گیری کریدور جاده‌ای اسلام‌آباد - تهران -استانبول پس از ۱۰ سال شاهد این مدعاست. برای منطقه اکو، کریدور «خواف‌ - هرات - مزارشریف - حِیرَتان» به همان اندازه اهمیت دارد که کریدور «حِیرَتان- مزارشریف- پیشاور»؛ کریدور ریلی «رشت - آستارا - باکو» به همان اندازه ضروریست که کریدور آبی «امیرآباد- اُکتائو»؛ کریدور «استانبول - سرخس - آلماتی» به همان اندازه نقش‌آفرین است که کریدور «بندرعباس - سرخس- آلماتی»؛ بندر چابهار به‌همان اندازه مهم است که بندر گوادِر؛ بنادر ایران در شمال و جنوب، زیرساخت‌های بی‌بدیل همکاری و رفاه و برادری در منطقه هستند.

تکمیل اقدامات ناتمامی همچون ایجاد بازار منطقه‌ای برق اکو، ایجاد کنسرسیوم شرکت‌های انرژی اکو، عملیاتی شدن مرکز انرژی‌های پاک اکو، و سازوکار همکاری صنایع پالایشی اکو باید در اولویت قرار گیرد. جمهوری اسلامی ایران علاوه بر جدیت در همکاری در این حوزه‌ها، آماده است برنامه‌های آموزشی حوزه نفت و گاز برای کشورهای عضو اکو را توسعه دهد. همچنین علاقه‌مندیم پروژه‌های انتقال آب به کشورهای متقاضی از جمله جمهوری اسلامی ایران در دستور کار سازمان اکو قرار گیرد.

این آمادگی وجود دارد تا جمهوری اسلامی ایران نقطه کانونی این همکاری‌ها در سازمان اکو باشد و به این سازمان کمک کند تا اجلاس سالانه‌ای را در خصوص امنیت سایبری و آموزش مجازی در سطح حرفه‌ای میان کشورهای عضو برگزار کند. ظرفیت‌های تجاری منطقه، الزامات زیرساختی و توسعه‌ای منطقه، و محدودیت دسترسی به منابع مالی خارج از منطقه ایجاب می‌کند سازوکارهای مؤثرتری در قالب یک معماری ملی منطقه‌ای جدید به کار گرفته شود. «بانک تجارت و توسعه اکو» باید با انجام اصلاحات قانونی و رویه‌ای، نقش پررنگی در تأمین مالی مبادلات تجاری مابین کشورهای عضو برعهده گیرد. جمهوری اسلامی ایران آماده است افزایش سرمایه این بانک را با نگاه مثبت مدنظر قرار دهد.

همچنین ایده ایجاد «صندوق سرمایه‌گذاری مشترک اکو» که در نشست صندوق‌های ثروت ملی کشورهای عضو که از سوی ایران مطرح شده است را راهگشا می‌دانیم و در اینجا اعلام می‌کنم به محض تمهید مقدمات و تأسیس این صندوق در اکو، صندوق توسعه ملی جمهوری اسلامی ایران سهم خود را در اختیار پروژه‌های تحت پوشش این صندوق قرار خواهد داد. جمهوری اسلامی از گسترش تعاملات فرهنگی بخصوص همکاری‌های بین دانشگاهی، در راستای بهره‌مندی از ظرفیت نخبگان و توسعه دیپلماسی علمی حمایت می کند. همچنین جمهوری اسلامی از هر پیشنهادی که منجر به گسترش ترتیبات و سازوکارهای همکاری در اکو به همه اعضا شود حمایت می‌کند.

جمهوری اسلامی ایران آمادگی کامل دارد تلاش‌های مکمل ازجمله تأسیس پلیس اکو (اکوپل) و ایجاد سازوکار همکاری‌های قضایی اکو در اسرع وقت نهایی شود و «مرکز مبارزه با فساد و همکاری‌های آمبودزمان اکو» مستقر در تهران نیز به سرعت عملیاتی گردد. در سال‌های اخیر خوشبختانه سازمان اکو رویکرد و موضع مؤثری را در ارتباط با برخی موضوعات جامعه بین‌المللی از خود به نمایش گذاشته است. قطعنامه اخیر مجمع عمومی سازمان ملل متحد درخصوص «همکاری سازمان ملل متحد و سازمان اکو» حاکی از همکاری مؤثر دو سازمان در موضوعات جهانی با آثار منطقه‌ای است. سازمان اکو و آژانس محیط زیستی آن، از مدت‌ها قبل با طراحی پروژه‌های مربوط به تغییر آب و هوا و گرمایش زمین، پایبندی اعضا را به این دستور کار جهانی نشان داده است و ضرورت دارد با اهتمام بیشتر به آن پرداخته شود.

با توجه به شرایط جدید منطقه قفقاز معتقدیم احیای مسیرهای سنتی و تسهیل جابجایی کالا و مسافر در منطقه پس از سه دهه به رشد و توسعه منطقه اکو کمک خواهد کرد. همچنین بر این اعتقادیم هرگونه تغییر در جغرافیای سیاسی منطقه نه تنها به ثبات منطقه کمک نمی‌کند بلکه زمینه تنش‌های بیشتر در آینده را فراهم می‌کند.

همکاری میان کشورهای حوزه قفقاز بر پایه احترام متقابل و حفظ تمامیت ارضی کشورها و قواعد بین‌المللی تضمین‌کننده صلح، ثبات و زمینه‌ساز پیشرفت و توسعه کشورهای منطقه خواهد بود. همچنین ثبات در منطقه قفقاز و شکل‌گیری همکاری‌های فرامنطقه‌ای مانند ایجاد کریدور بین المللی خلیج فارس - دریای سیاه، باعث تسریع تجارت و مراودات اقتصادی اعضای اکو می‌شود. سازمان اکو در دهه‌های اخیر ساز و کارهای مناسبی در حمایت‌ از توسعه اقتصادی و بازسازی افغانستان، که در آغوش کشورهای اکو قرار دارد پی‌ریزی کرده است،

تحریم‌های آمریکا علیه ایران کوچکترین خللی در اراده جمهوری اسلامی ایران در سیاست تعامل حداکثری با همسایگان و منطقه ایجاد نکرده است، ایالات متحده آمریکا با خروج غیرقانونی از برجام و تحمیل تحریم‌های یک جانبه و ظالمانه علیه ایران و استمرار این سیاست ظلم حداکثری نشان داد که منافعش با منافع منطقه ما سازگار نیست. جمهوری اسلامی آماده است همه ظرفیت‌های خود را برای تحقق این هدف انسانی به کار ببندد.