سوالاتی درباره دادگاه واقعه هواپیمای اوکراینی

آرمان ملی - امید کاجیان: با گذشت دو سال از حادثه هواپیمای اوکراینی دیروزاخباری از تشکیل جلسه دادگاه برای متهمان حادثه هواپیمای اوکراینی منتشر شد. گفته می‌شود در این دادگاه ده متهم از رده‌های مختلف نظامی حضور داشتند و اظهارات و شکایت شکات و وکلای آن‌ها به مدت بیش از دو ساعت از سوی قاضی شنیده شد. تشکیل چنین دادگاهی البته از مطالبات ماه‌های گذشته بوده است و قطعا که می‌تواند گامی مثبت در این راستا ارزیابی شود. دادگاهی که البته امیدداریم در بسیاری زمینه‌های دیگر نیز تشکیل شود. در مورد حادثه هواپیمای اوکراینی اما برخی از زوایای پیدا و پنهان ماجرا هنوز هم مورد پرسش بسیاری قرار گرفته است. مسائلی که به هرروی بی‌جواب مانده‌اند و نه در تهران، نه در اوکراین و نه در کانادا نیز پاسخ درستی درمورد همه جوانب این واقعه داده نشده است. هرچه هست اینکه امروز بخشی از شاکیان که خانواده‌های خود را در این اتفاق تلخ از دست داده‌اند در دادگاه حضور یافته و یا شکایت خود را تنظیم کرده‌اند. از قرار لا‌اقل بخش دیگری از خانواده‌های قربانیان هواپیمای اوکراینی نا امید از فرجام این کار، دراین شکایت نقشی نداشته و شاید هم امیدی ندارند. اما بخش دیگری نیز امیدوار خواهان مجازات افرا د دخیل دراین ماجرا هستند. هرچند هنوز هم در مورد ابعاد آن همه چیز مشخص نیست. آنچه سایت میزان منتشر کرده، سخن از ده متهم در رده‌های مختلف است. اینکه این ده نفر چه کسانی هستند و چه نقشی داشتند و این رده‌های نظامی تا کجا پیش رفته‌اند نیز فعلا معلوم نیست. از سویی تا پیش از این برخی اظهارات این استدلال را مطرح می‌کرد که در نهایت بیشتر مسائل قرار است از چشم اپراتور دیده شود و این مسئله را برای عده‌ای نگران کننده می‌کرد، چون از نگاه بسیاری این امر بدیهی است که در شلیک دو موشک به یک هواپیما نمی‌توان همه چیز را در تقصیر یک نفر و یا اقدام خود سرانه اپراتور بدانیم. از سویی قبل‌تر نیز در این ماجرا بیان شده بود که در این واقعه یک نفر که همان اپراتور است بازداشت است و این موضوع بازهم این مسئله را مطرح می‌کند که پس آن ده نفر متهم تا به امروز چگونه حالتی داشتند؟ بازداشت بودند یا نبودند؟

چه کسانی حضور دارند؟

پیشتر درهمان موقع فیلمی از گفت‌وگو با اپراتور پرواز هم انتشار یافت موضوعی که برخی آن راشبیه به اعترافات تلویزیونی خاص می‌دانستند و البته بعضی هم این موضوع را مطرح ساختند که چنین گفت‌وگو (اعترافی) قبل از رسیدگی قضائی و برگزاری دادگاه قانونی بودنش زیر سوال است. آیا پخش این گفت‌وگو نیز نباید طبق تشخیص دادگاه باشد؟ اگر کسانی مقصراند باید تا به حال بازداشت شده باشند. چند نفر مقصر تا به‌حال بازداشت شده‌اند؟ نهادهای مسئول هنوز در این‌باره اطلاع‌رسانی متقنی نکرده‌اند. اکنون در مورد این ده نفر اما نیاز به اطلاعاتی بیشتر است در مورد درجه‌هایشان نیز همین طور. از سویی در ماجرای هواپیمای اوکراینی برخی سوالات از دید عموم هنوز حل نشده است، سوالاتی که پاسخ آن‌ها باید علنی باشد و بتواند ابعاد این ماجرا را به روشنی بیان کند. از چرایی شلیک دو موشک تا چرایی عدم منع پرواز در شرایط جنگی، آن هم در حالی که به استناد سخنان منتسب شده به یکی از مسئولان وقت عدم منع پرواز به عنوان یک استراتژی محتمل بوده است و از مهمترین سوالات اینکه چرا اطلاع رسانی درباره این که این هواپیما با موشک خودی سقوط کرده با تاخیر چند روزه بود و چرا تا سه روز همه رسانه‌ها از جمله تلویزیون براینکه چنین اتفاقی یک سانحه و نقص منفی بوده تاکید می‌کردند و اگر مسئولان در حال تحقیق بودند چرا به رسانه‌ها گفته نشد لااقل تا پایان تحقیقات سکوت کنند تا شائبه پنهان کاری برخی پیش نیاید. در برابر فایل صوتی افشا شده اظهارات ظریف وزیر امورخارجه وقت که درباره جلسه‌ای می‌گفت که بیان کرده اگر خودمان زدیم به من بگویید که ما رفع و رجوع کنیم چه کسی پاسخگوست؟ آیا تاخیر در بیان علت اصلی حادثه هواپیمای اوکراینی و البته بسیاری مسائل دیگر پای برخی مقامات خاص را هم به دادگاه می‌کشاند و یا نباید بکشاند؟ آیا آن‌ها نیز در این دادگاه پاسخگو خواهند بود و به سوالات برای شفاف‌سازی و رفع ابهامات کمک می‌کنند و یا از آن‌ها خبری نیست؟ این ده نفر چه کسانی هستند بر مبنای چه فرایندی آن‌ها متهمند و برخی دیگرنه، از جمله سوالات دیگری است که قطعا دراین میان مطرح است. از طرفی تا چه میزان می‌توان به این که برگزاری این دادگاه می‌تواند سوالات مردم را پاسخ دهد امیدوار بود؟ و آیا همه چهره‌های مسئول این اتفاق به دور از درجه و جایگاه و مقام‌شان در برابر قاضی پاسخگو هستند؟ اینکه اطلاعات از این دادگاه به صورت علنی و آزاد منتشر می‌شود و یا کنترل شده نیز از جمله سایر پرسش‌هاست. به هر روی فعلا نخستین جلسه برگزار شده و برگزاری جلسه دوم موکول شده به زمانی که متعاقبا اعلام خواهد شد. باید دید و منتظر ماند که در ادامه این دادگاه‌ها چه پیش خواهد آمد فعلا که ۱۰۳ نفر از اولیای دم ضمن مراجعه به دادسرا یا مراجعه وکلایشان شکایت خود را تنظیم کردند.