احیای برجام در گرو لغو تحریم‌ها

آرمان ملی- سهیل ثابت: کمتر از یک هفته دیگر مذاکرات احیای برجام در وین اتریش کلید می‌خورد و طرفین مذاکره بر پایه رسیدن به توافقی خوب و مطلوب تلاش خواهند نمود. این در حالی است که هنوز رویکرد منسجم و مشخصی از سوی برخی طرف‌ها همچون تروئیکای اروپایی در خصوص مذاکرات پیش رو و نیل به توافق اعلام نشده است و هر روز شاهد اظهارنظرهای جدیدی از سوی مقامات اروپایسی هستیم. آمریکایی‌ها نیز همچنان با موضع تهدید و فرصت پیش می‌آیند اما رویکرد ایران کاملا مشسخص است و آنطور که ذوالنوری عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس گفته ماموریت تیم مذاکره کننده صرفا اجرای برجام و لغو تحریم‌ها خواهد بود.

چالش برجام

شاید بدبین ترین موافقان توافق هسته‌ای میان ایران و 1+5 نیز فکرش را نمی‌کردند که شرایط برجام طی چند سال بدین صورت دگرگونه شود و طرفین به جایی برسند که آمریکا از توافق خارج شود، تروئیکای اروپا به همراه روسیه و چین به وظایف و تعهدات خود در ذیل برجام عمل نکنند و ایران نیز متقابلا گام‌هایی در جهت عقب نشینی از وظایف و تعهدات خود در برجام بردارد و در نهایت این بار ایران و 1+4 درصدد انجام مذاکرات برای احیای برجام باشند. آنچه مسلم است امروز طرفین برجام به خوبی می‌دانند که برای چه مذاکره می‌کنند و طرفین مقابل نیز چه خواسته‌هایی دارند. به عبارت دیگر تفاوت این دوره از مذاکرات با سایر ادوار مذاکراتی در خصوص برجام این است که در این دوره مطالبات و اهداف مشخص است و قرار نیست که بر روی مسائل دیگر یا جدید مذاکره‌ای صورت بگیرد. از همین رو است که مقامات کشورمان نیز بر لزوم عدم طولانی و فرسایشی شدن مذاکرات تاکید دارند. این در حالی است که نوع رویکرد غربی‌ها به خصوص تروئیکای اروپایی در مذاکرات پیش رو چندان مشخص نیست، چراکه آنها از طرفی به دنبال احیای برجام و توافق در مذاکره هستند اما از طرف دیگر موضع محکمی در خصوص لغو تحریم‌های ایران از سوی آمریکا و پذیرفتن درخواست‌های ایران ندارند. حتی شاید بتوان گفت که آنها قائل به برداشته شدن تحریم‌ها به صورت یکجا و حتی موثر هم نیستند و دنبال شرایطی می‌گردند تا با فشار بر ایران و همگرایی با آمریکا مذاکرات را به سمت و سویی که خود می‌خواهند سوق دهند. از طرفی موضع‌گیری آمریکایی‌ها نیز چندان روشن نیست و در هاله‌ای از ابهام قرار دارد. آنها از سویی به ترغیب ایران به حضور در مذاکرات و بازگشت خود به برجام تاکید می‌کنند اما از طرف دیگر هر از چندی اشخاص و نهادهای ایرانی را مورد تحریم خود قرار می‌دهند. چین و روسیه نیز خواستار بازگشت سریع به مذاکرات هستند و مواضعی هم راستا و هماهنگ با ایران دارند اما نوع موضع‌گیری ایران نشان می‌دهد که فوریتی در این خصوص احساس نمی‌کند و می‌خواهد با اهرم‌های فشار بیشتری وارد مذاکره با غرب شود. این نکته را در اظهارات مقامات کشورمان نیز می‌توان به وضح مشاهده کرد که برجام اولویت سیاست خارجی نیست یا معیشت مردم را به مذاکرات گره نمی‌زنیم. با این حال باید دید ایران و سایر طرف‌های برجام برای نیل به یک توافق خوب و مطلوب چگونه در مذاکرات حاضر شده و آن را پیش خواهند برد.

نقد کردن چک نسیه

یک عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با اشاره به دور جدید مذاکرات ایران و ۴+۱ در وین اظهار داشت: مذاکره دو طرف دارد یک طرف آن ایران است، لذا ما هرچه بگوییم پنجاه درصد موضوع است، چون رفتار طرف مقابل دست ما نیست. مجتبی ذوالنوری با بیان این مطلب گفت: آنچه مسلم است این که جمهوری اسلامی به دنبال این است چک نسیه برجام را نقد کند، چراکه هزینه‌های آن را داده است؛ پس اگر کسانی اتهام بزنند که جمهوری اسلامی برای احیای برجام اراده‌ای ندارد این اتهام واهی و ظالمانه است. اراده ما احیای برجام است. وی ادامه داد: ما دنبال وقت کشی و فرسایشی شدن موضوع نیستیم. فرسایشی شدن یعنی سردرگمی در حوزه اقتصاد داخلی و بلاتکلیف ماندن مردم و اقتصاد. هدف ما وقت کشی نیست اینکه ما بخواهیم اطاله دهیم و وقت را تلف کنیم ادعای درستی نیست. نماینده قم در مجلس تاکید کرد: ایران به دنبال توافق با هر قیمتی نیست بلکه به دنبال توافقی است که منافع اش را تامین کند، ما مذاکره برای مذاکره نمی‌کنیم؛ بلکه مذاکره برای خروجی و نتیجه انجام می‌دهیم؛ این اراده ماست نه شرطی اضافه بر برجام مطرح کردیم و نه شرطی اضافه بر برجام را می‌پذیریم.

مواضع متناقض

مواضع متناقض آمریکایی‌ها در خصوص برجام و ایران تازگی ندارد و بارها از سوی مقامات مختلف آمریکایی شاهد سیاست یکی به نعل و یکی به میخ بوده‌ایم و هنور موضع قاطعانه‌ای از آنها در مخالفت یا موافقت صرف با مذاکرات در جهت رسیدن به توافق ندیده‌ایم. در این راستا روز گذشته یک مقام ارشد شورای امنیت ملی کاخ سفید در جمع حاضران در نشست امنیتی منامه اظهار داشت: رویکرد ما در قبال ایران که یک دشمن اعلام شده است، مبتنی بر یک اصل مورد آزمون و بنیادی است: یک دیپلماسی مبتنی بر بازدارندگی و کاهش تنش. برت مک گورک گفت: هیچ یک از این دو نمی‌تواند بدون دیگری کارساز و موثر باشد. برای این اصول سه هدف فوری وجود دارد: اول، ممانعت از دستیابی ایران به سلاح اتمی. ما به شدت نگران هستیم و بقیه جهان هم باید درباره افزایش چشمگیر و شدید برنامه هسته‌ای ایران از زمان خروج دولت قبلی از برجام نگران باشند. وی ادامه داد: رئیس‌جمهور بایدن اعلام کرد و او واقعا به این حرف باور دارد که ما به دیپلماسی متعهد هستیم، اما ما همچنین برای دیگر گزینه‌ها در صورت شکست دیپلماسی هم آماده هستیم.