صادرات ايران به اروپا مورد رضايت روسيه نيست

آرمان ملی-علیرضا پورحسین: روابط ایران و روسیه در سال‌های اخیر همواره با انتقادات زیادی از سوی افکار عمومی در داخل ایران بوده است. روابطی که به نظر می‌رسد ابعاد ابهام برانگیز زیادی نیز دارد. از موضع‌گیری‌های حمایتی پوتین از ایران تا حمله ور شدن برخی مسئولان وزارت خارجه روسیه به سیاست خارجی ایران در سال‌های اخیر، دو روی سکه‌ای بوده‌اند که هنوز به نظر می‌رسد در هوا در حال چرخیدن است و تا به زمین افتادن مسیر طولانی در پیش دارد. مسیری که مشخصا در آن برجام، رژیم حقوقی دریای خزر و تحولات قفقاز نقشی کلیدی خواهند داشت. در راستای بررسی این مساله و گفت و گوی تلفنی روسای جمهور ایران و روسیه، «آرمان ملی» گفت و گویی با سیدجلال ساداتیان، سفیر پیشین ایران در بریتانیا داشته است که در ادامه می‌خوانید.
روابط ایران و روسیه در سال‌های اخیر طبق الگوی خاصی پیش رفته است؟
همواره نمی‌توان روابط دو کشوری که درگیر جنگ سخت نیستند را سیاه و سفید قلمداد کرد. این امر در خصوص ایران و روسیه نیز صدق می‌کند و نمی‌توان گفت که روابط ایران و روسیه مطلقا سیاه یا مطلقا سفید است. ایران به‌واسطه اینکه روابط خوبی با غرب و به خصوص آمریکا ندارد، به سمت روسیه و چین سوق پیدا کرده است. همین امر سبب شده است تا ایران هم رابطه دوجانبه با این کشورها داشته باشد و هم در پیمان‌ها و روابط چندجانبه و بین المللی نیز با آنها مشارکت داشته باشد. مهم ترین نمونه آن نیز همکاری نظامی ایران و روسیه در سوریه بود که جنبه‌های سیاسی نیز پیدا کرد و در نشست سوچی دو کشور تعاملات زیادی داشتند. هرچند این همکاری در این اواخر کمتر شده است اما کلیت امر یک اتفاق مهم بود. امروز پیمان شانگهای نیز به یکی از ابعاد مهم همکاری‌های بین‌المللی ایران و روسیه بدل شده است و دیگر همچون گذشته مخالفت‌هایی با عضویت ایران در این پیمان وجود نداشت. این همکاری سیاسی و نظامی به عرصه اقتصادی نیز رسیده است و دو کشور تبادلات اقتصادی و تجاری نیز با یکدیگر دارند.
این تعــامل در خصـــوص دریای خزر مثبت
بوده است؟
طبق تحلیل‌ها روسیه برداشت بیشتری از منابع دریای خزر داشته است و همواره ایران در این حوزه از روسیه عقب تر بوده است. در همین راستا روسیه در راستای اینکه اقتصاد اروپا را در اختیار داشته باشد و به‌واسطه آن انحصار انرژی خود را حفظ کند مانع صادرات ایران به اروپا شده است و همواره موانعی برای ایران در این راستا ایجاد کرده است. روسیه در موضوع دریای خزر با ایران همراهی نداشته است و به دلایل گوناگون همواره مانع دست یابی ایران به منابع و مختلف شده است و به صورت نامحسوس مانع فعالیت‌های ایران شده است. در پرونده هسته‌ای ایران نیز شاهد بودیم که روسیه هم سو با سایر کشورها، علیه ایران رای داد و پرونده ایران ذیل منشور سازمان ملل قرار داد. نباید فراموش کرد که روسیه در خصوص مساله اوکراین با اروپا مشکل جدی دارد و با آمریکا نیز در خصوص مسائل مختلف دچار تنش است. در این میان ایران اگر روابط متعادلی را با شرق و غرب جهان برقرار می‌کرد و شعار نه شرقی و نه غربی را بهتر می توانست در عمل محقق کند با بیان این نکته که به صورت کامل عملی نشد. درست است که امروز دیگر بلوک شرق و غرب معنا ندارد اما در وضعیت فعلی ایران بیشتر به سمت کشورهایی که تحت عنوان شرق از آن ها یاد می شود، تمایل پیدا کرده است و بیشتر با آنها همکاری دارد. همین امر سبب شده است تا در حوزه سیاست خارجی در سال‌های اخیر با مشکلاتی مواجه شویم.
روسیه در پرونده برجام نیز در پشت پرده در حال اقدامات دیگری است و آیا اساسا در این حوزه با ایران شفاف برخورد کرده است؟
در روزهای اخیر تحولات زیادی در حوزه برجام و رایزنی‌هایی پیرامون آن در دستور کار کشورهای مختلف قرار گرفته است. در همین راستا معاون سیاسی وزارت خارجه ایران نیز سفری به اروپا داشت و در این سفر نشان داد که گرایش‌های جدیدی در خصوص برجام مطرح است. در این میان به نظر می‌رسد که ایران پس از رایزنی‌های نهایی قرار است بدون پیش شرط وارد مذاکرات وین شود. در این میان روسای جمهوری روسیه و چین نیز به گونه‌ای موضع گیری کرده‌اند که نشان دهند ایران را تنها نگذاشته‌اند و گفت و گوی تلفنی پوتین با رئیس جمهوری ایران نیز در همین راستا بود تا او عنوان کند که در عرصه سیاسی در کنار ایران است. رئیس جمهوری ایران نیز در پاسخ گفته است که سند همکاری 20 ساله ایران و روسیه نیز به صورت جدی‌تر در دستور کار قرار می‌گیرد تا زمینه همکاری‌های گسترده دو کشور فراهم شود. ایران نیز به نحوی می‌خواهد بگوید که پس از برجام صرفا با غرب ارتباط نخواهد داشت و تعاملی همه جانبه با همه کشورها در عرصه اقتصادی و سیاسی خواهد داشت و به همین علت به روسیه و چین نیز روی خوش نشان می‌دهد. امروز اگر می خواهیم به رونق تولید و توسعه و اشتغال فکر کنیم باید با دنیای امروز در تعامل باشیم. آن زمان است که می‌توانیم تولیدات خود را بیشتر کنیم و با رونق اشتغال، محصولات خود را به کشورهای دیگر صادر کرده و پول آن را دریافت کنیم. امروز مسئولان اگر می‌خواهند توسعه ای در کشور اتفاق بیفتد، باید هرچه سریع تر به برجام برگردند و تعاملی سیاسی و اقتصادی هم با کشورهای شرقی و هم با کشورهای غربی برقرار کنند. امروز باید از تجارب گذشتگان استفاده شود حتی از مسئولان قبلی وزارت امور خارجه دعوت کنند و آنها را به کار گیرند و هرچه سریع‌تر وارد بحث و گفت و گو شوند تا روزنه‌هایی به سوی توسعه و حل و فصل مسائل سیاست خارجی باز شود.