تاثیرهای منطقه‌ای روابط ایران و عربستان

افق‌های پیش‌رو در روابط ایران و عربستان، موانع فعلی کاهش تنش میان دو کشور و همچنین تاثیر ازسرگیری روابط دیپلماتیک دو کشور برمنطقه، این امیدواری را ایجاد کرده است که مذاکرات فعلی به سمت روند مثبت پیش برود. اظهارات دو طرف نسبت به یکدیگر تغییر کرده و تبلیغات منفی دو کشور علیه یکدیگر کاهش داشته است و همچنین در حوزه یمن عملیات‌ها چه از سمت عربستان و چه از سمت انصارا... کاهش یافته است. این مذاکراتی هم که در سطوح امنیتی صورت گرفت ارزیابی‌های مثبتی را برای دو طرف به وجود آورده و روند تا اینجا روبه جلو و مثبت است اما واقعیت این است که اختلافات ایران و عربستان اختلافاتی متعدد و پیچیده است که حل و فصل آن ساده به نظر نمی‌رسد. این اختلافات مجموعه‌ای از موضوعات شامل دوجانبه، منطقه‌ای و نوع نگاه دو کشور به مساله مذهب، دین و فرقه است که از سوی طرفین در این موارد تفاوت‌های جدی وجود دارد و دو کشور نگرانی‌هایی نسبت به یکدیگر دارند. همه این مجموعه اختلافات به مولفه دیگری بستگی دارد که آن مناسبات ایران با جهان در قالب برجام است و این مسائل را باید با هم و هم‌راستا پیش ببرند چراکه روی یکدیگر تاثیر دارند. هر دو کشور ایران و عربستان امروز تمایل و نیاز برای کاهش تنش و بهبود روابط با یکدیگر دارند. به‌نظر می‌رسد عربستان با توجه به تحولاتی که در سیاست خارجی ایالات‌متحده درقبال خاورمیانه ایجاد شده و پیگیری خروج این کشور از عراق و افغانستان که به جایگزینی رقبای این کشور مثل قطر و ترکیه منجر شده است، آنها را متوجه کرده که درحال از دست دادن نقش خود هستند و در اینجا ارتباط با ایران به‌عنوان بازیگر متفاوت شاید بتواند بخشی از کاهش نقش عربستان را بهبود ببخشد. البته این یک رابطه دوطرفه است چراکه ایران نیز در این برهه زمانی با توجه به مشکلاتی که در منطقه با آن درگیر است، نیاز دارد که مشکلاتش را با عربستان کاهش دهد چراکه مشکلات ایران با کشورهای کوچک عربی منطقه نیز ناشی از بالا رفتن سطح تنش با عربستان است و این مجموعه دلایل نوعی خوشبینی را درخصوص اراده دو طرف برای کاهش تنش به وجود آورده است اما همان‌طور که اشاره کردم مسائل ایران و عربستان بسیار پیچیده و مسائل منطقه نیز غیرقابل پیش‌بینی است. مذاکرات در سطوح امنیتی بیشتر مذاکراتی برای دست یافتن به ارزیابی دو طرف از یکدیگر است و تا زمانی که مذاکرات روی میز دیپلمات‌ها و سطوح عالی سیاسی نرسیده باشد، نمی‌توان گفت که طرفین به توافق نزدیک شده‌اند. دومین موضوع این است که مذاکرات ایران و عربستان تنها به اراده دو کشور وابسته نیست بلکه تحولات منطقه و اراده آمریکا و قدرت‌های بزرگ هم در این راستا نقش‌آفرین هستند. به‌ویژه اسرائیلی‌ها هم از پیشرفت این مذاکرات نگران بوده و سعی دارند این روند را تخریب کنند که البته ممکن است در این مسیر تنها نباشند که این موضوع نیز به پیچیدگی روند کاهش تنش می‌افزاید. رابطه ایران و عربستان تنها آثار دوجانبه نداشته و آثاری منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای دارد. برای مثال رابطه ایران با کشورهای کوچک عربی مانند امارات و بحرین به رابطه این کشور با عربستان بستگی دارد. این ابتکار عراقی‌ها به دلیل منافع خودشان بود چراکه با خروج نیروهای ایالات‌متحده از این کشور، بغداد نگران است که به صحنه‌ای برای رقابت‌های تهران و ریاض بدل شود و به همین دلیل علاقه‌مند هستند روابطی به دور از تنش در منطقه حاکم شود.