مذاكرات برجام در كشاكش كارشكني آمريكا و موافقت اروپا

آرمان‌ملی: بازگشت به برجام در راه پرسنگلاخی افتاده است. بیش از سه ماه و نیم است که تهران میز مذاکرات را در وین ترک کرده و هنوز زمان دقیقی برای بازگشتن به گفت‌وگوها با 1+4 تعیین نشده است. از آن‌سو به نظر می‌رسد که طرف آمریکایی هم در مورد پیشنهاداتی که در مورد «پلن‌بی» از سوی رژیم صهیونیستی داده، فکر می‌کند. در این میان به نظر می‌رسد بازگشت به گفت‌وگوها از یک سو و روندی که دو طرف باید برای احیای برجام طی کنند از سوی دیگر، ابهامات فراوان و پیچیدگی بی‌شماری پیدا کرده است. با این حال همه طرف‌ها هنوز بر ضرورت گفت‌وگو و رسیدن به یک نتیجه اصرار می‌ورزند.

لغو نشست بروکسل

اوایل هفته ایران اعلام کرد که مذاکرات مرتبط با احیای برجام «از روز پنج‌شنبه 29مهر در بروکسل آغاز خواهد شد.» این در حالی بود که چنین اتفاقی پیش از این پیش‌بینی نشده بود و وین تنها شهر میزبان مذاکرات اخیر بود که در آن ایران در یک‌سو با 1+4 به گفت‌وگو می‌نشست و از سوی دیگر ایالات‌متحده با این گروه از کشورها رایزنی می‌کرد. دولت حسن روحانی درحالی کارش را به پایان برد که گفته می‌شد بخش عمده‌ای از مشکلات در گفت‌و‌گوهای وین حل شده است اما مخالفت‌های داخلی مانع از رسیدن به یک توافق با طرف مقابل بوده است. اما تصمیم تازه برای ادامه گفت‌وگوها در بروکسل که به معنای شروعی تازه بود، این بار تنها با چند کشور اروپایی و بدون حضور انگلیس و آمریکا بود که از سوی ناظران به‌عنوان نادیده گرفتن دستاوردهای وین شناخته شد. پیش از اعلام خبر سفر هیات ایرانی به بروکسل برای اواخر ماه، انریکه مورا در تهران با علی باقری‌کنی به گفت‌وگو پرداخت. اما این سفر نتوانست دولت را به بازگشت مستقیم بر سر میز مذاکرات متقاعد کند. حسین امیرعبداللهیان گفته بود که پیش‌شرط مذاکرات برای احیای برجام، «حسن‌نیت و اقدام جدی آمریکا قبل از مذاکره» است و تهران مذاکره را از «زمان خروج ترامپ از برجام دنبال می‌کند و نه موارد دیگر.» از این گفته دو استنباط وجود داشت. نخست اینکه رویکرد ایران در مورد ازادسازی ده میلیارد دلار از پول‌های بلوکه شده کشور، که البته از سوی غرب با آن مخالفت شد، جدی بوده و دوم اینکه دولت سیزدهم به احتمال بسیار قصد بی‌اعتنایی به دستاوردهای اخیر دولت دوازدهم در وین را دارد و می‌خواهد خودش برای مذاکرات تازه ریل‌گذاری کند. با همه اینها ماجرای گفت‌وگوهای بروکسل در دو روز گذشته منتفی شد. طبق اعلام ایران قرار بود که روز پنجشنبه این گفت‌وگوها اجرایی شوند ولی سخنگوی کمیسیون اتحادیه اروپا اعلام کرد پنجشنبه و در بروکسل بین اتحادیه اروپا و ایران گفت‌وگویی در کار نخواهد بود. به نظر می‌رسد که هرچند برخی از ناظران رفتار ایران را خریدن وقت برای بازنگشتن به میز مذاکرات یا داشتن برگی برنده در دست می‌دانند اما طرف مقابل هم در زمینه پیچیده کردن وضعیت کم‌کاری نمی‌کند.

آمریکا و آزمایش ابزارهای فشار

همزمان با اماواگرها در زمینه بازگشت ایران به مذاکرات، لحن طرف آمریکایی تغییرات چشمگیری کرده است. پیش از این آنها بارها در مورد ضرورت بازگشت ایران به گفت‌وگوهای وین سخن گفته بودند و برخی از دیپلمات‌ها که با رسانه‌های آمریکایی ارتباطاتی داشتند، مدعی برداشته شدن برخی از تحریم‌های مرتبط با برجام بودند. با این حال آنها هم‌صدا با همتایان اروپایی‌شان مدام بر اهمیت سرعت بخشیدن به تصمیم‌گیری از سوی تهران تاکید می‌کرده‌اند. اما در هفته‌های اخیر بحث بر سر اینکه ایران ممکن است به سلاح هسته‌ای دست یابد یا فعالیت‌های هسته‌ای خود را به طرز چشم‌گیری شدت ببخشد، بالا گرفته است. امری که ابتدا از سوی رژیم صهیونیستی بار دیگر مطرح شد و حالا به نظر می‌آید که مقامات آمریکایی دنباله آن را گرفته‌اند. رابرت مالی که تنها در یک هفته اخیر بارها اتهاماتی علیه ایران در زمینه هسته‌ای مطرح کرده است حالا در سفری به خاورمیانه قصد دارد تا با عربستان و امارات در‌خصوص فعالیت‌های هسته‌ای کشورمان به گفت‌وگو بنشیند. او اخیرا مدعی شده بود که جهان باید خود را برای مقابله با ایران هسته‌ای آماده کند و همچنین گفته بود که غرب باید خودش را برای گزینه‌هایی به غیر از دیپلماسی در مورد ایران آماده کند. لحنی که از رابرت مالی به‌عنوان یک آشنای دیرین به دیپلماسی و خاورمیانه و مساله هسته‌ای بعید به نظر می‌رسید. به نظر می‌رسد که ایالات‌متحده در حال آزمایش ابزارهای فشار خود بر روی تهران است تا بتواند مذاکره‌کنندگان را پای میز مذاکره بنشاند. از سوی دیگر دیدگاه دولت تازه ایران که مایل به از سرگیری مذاکراتی جداگانه از گفت‌وگوهای وین است، طرف مقابل را نگران کرده است.