| کد مطلب: ۱۰۲۴۲۸۲
لینک کوتاه کپی شد

مرزهای شمالی «آنی‌ترين تهديد»

آرمان‌ملی- سهیل ثابت: ایران در منطقه‌ای قرار دارد که از طرف‌های مختلف می‌تواند با تهدیدات گوناگون روبه‌رو باشد. از مرزهای شمالی و شمال‌غربی تحرکات آذربایجان با تحریک ترکیه و صهیونیست‌ها؛ در نوار مرز شرقی اتفاقات رخ داده در افغانستان، در مرزهای جنوبی نیز اتفاقات در عراق، عربستان و... و در مرز‌های غربی نیز اتفاقات سوریه و سایر کشورهای عرب منطقه باعث شده تا ایران در یک سه ضلعی یا بهتر بگوییم چهار ضلعی تصمیم و اقدام قرار بگیرد. لذا هرگونه تصمیمی در این حوزه‌ها باید با درایت و هوشیاری و در نظر گرفتن منافع ملی اتخاذ شود. در این خصوص برای بررسی تحولات اخیر در مرزهای مختلف ایران «آرمان ملی» با نوذر شفیعی کارشناس شبه‌قاره و بین‌الملل به گفت‌وگو پرداخته است که می‌خوانید.
تحولات اخیر مرزهای شرقی ایران در افغانستان، شمالی در آذربایجان و بعضا جنوبی در برخی کشورهای عربی را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
آنچه که به طور کلی مشخص است و از ظاهر امر بر‌می‌آید و اتفاق می‌افتد به‌نوعی در ظاهر به زیان ایران در حالا تمام شدن است. بدین علت که در هر حال اطراف منطقه‌ای که ایران در آن مستقر است به شکلی نا‌امن می‌شود و برخی از این نا‌امنی‌ها مستقیما منافع ملی ایران را تهدید می‌کند. حال اینها را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد. نخست؛ تهدیداتی که در جنوب ایران از جانب کشورهای حوزه جنوبی وجود دارد که سنتی است. این در حالی است که در طی چهل سال گذشته رابطه ایران با این منطقه دچار تنش بوده است. حال خوشبختانه علائمی شکل گرفته که نشان می‌دهد یخ‌های موجود در رابطه ایران و برخی کشورهای این منطقه که کشورهای اصلی هم هستند و به طور مشخص عربستان، در حال ذوب شدن است. بنابراین ضمن اینکه ما آن نگرانی‌های سنتی را از منظر نبود یک رابطه دوستانه در جنوب داشته و داریم اما اتفاقاتی حادث می‌شود که امیدوار‌کننده است. بخش بعدی به شرق ایران یعنی کشورهای افغانستان و پاکستان مربوط می‌شود. تحولاتی که در این منطقه شکل گرفته الزاما ضد ایرانی نیست. یعنی نه طالبان و نه پاکستان اراده خصومت با ایران را ندارند. منتها در هر حال رفتارهایشان به‌نوعی غیر مستقیم محدود‌کننده ایران است. یعنی اگر اینها در پی منافع ملی خود باشند بدون خصومت با ایران بازهم به یک شکل‌‌‌هایی برای ایران محدود‌کننده است. دیگر منطقه‌ای که می‌توان از آن نام برد شمال ایران است که در حال حاضر حادترین تهدیدات را علیه ایران رقم زده است، چراکه مستقیما آنچه که اتفاق می‌افتد علیه منافع ملی ایران است. به نظر می‌رسد که ایران راجع به هر کدام از این 3 منطقه باید سیاست‌های خاص خود را داشته باشد. در حوزه جنوب به سمت ابتکار همسایگی خوب حرکت کند. در حوزه شرق باید نوعی مدیریت بحران را اعمال کند به‌گونه‌ای که روابط شکننده و خصومت‌آمیزی میان ایران و طالبان و ایران و پاکستان اتفاق نیفتد. در حوزه شمال هم ایران باید تمرکز دیپلماسی و توانایی نظامی را متمرکز کند. چون همان‌طور که گفتم آنی‌ترین تهدید علیه ایران در این منطقه اتفاق می‌افتد. البته می‌شد منطقه دیگری را که منطقه غرب ایران باشد اضافه کرد که خوشبختانه منطقه غرب به‌رغم نوساناتی که ایجاد شده قابل کنترل است. هم نیروهایی که در آنجا مستقر شدند توانایی تغییر شرایط را دارند و هم این نیروها می‌توانند از به وجود آمدن تغییر شرایط به زیان ایران جلوگیری کنند. اینجا لازم است که ایران فقط ابتکار عمل‌های پیشین خود را به کار بگیرد و ظرفیت‌هایی را که در آنجا دارد به صورت استند‌بای فعال نگه دارد. این چارچوب‌‌های کلی است که می‌شود در آن تمام این تحولات را جمع کرد و به نتایجی رسید.
نقش قدرت‌های فرامنطقه‌ای مثل آمریکا، روسیه و حتی کشوری مثل چین در آسیای دور را در تحولات اخیر منطقه چطور می‌بینید؟
معمولا کمتر تحولی است که بتواند اتفاق بیفتد اما سطح سیستم را در آن نادیده بگیریم. بنابراین در هر آنچه که اتفاق می‌افتد قدرت‌های بزرگ خواسته یا ناخواسته نقش دارند. حال این نقش می‌تواند به چند حالت باشد. یا اینکه بخشی از این تحولات در راستای پروژه‌هایی باشد که آنها در راستای تامین منافع ملی خود تعقیب می‌کنند که اینجا درحقیقت نقش قدرت‌های بزرگ یک قدرت مخرب است. در اینجا به‌طور مشخص آمریکا درحال ایفای این نقش مخرب است. گاهی اوقات قدرت‌های بزرگ به این دلیل که ممکن است بحران‌های منطقه‌ای آنها را نیز درگیر کند و این موضوع منافع ملی آنها را به خطر بیندازد، به سمت مدیریت بحران حرکت کنند. در اینجا روسیه و چین این نقش را دارند. یعنی نقش مدیریت بحران و حتی جلوگیری از وقوع بحران. بنابراین سطح سیستم این‌گونه بر سطح منطقه تاثیرگذار است. لذا آمریکایی‌ها تلاش خواهند کرد که در ناحیه شرق، شمال و جنوب در یک رفتار خصومت‌آمیز نسبت به ایران تهدیداتی را علیه کشورمان به وجود بیاورند. ولی در عین حال به نظر می‌آید در شمال و شرق که کشورهایی مثل روسیه و چین و به طور مشخص در شمال روسیه و در شرق چین با ایران هم موضع خواهند بود و در تهدیدات و فرصت‌هایی که به وجود می‌آید دقیقا مثل ایران می‌توانند عمل کنند.
به جهت اولویت‌بندی تهدید برای ایران کدام منطقه را در اولویت اقدامی و عملکردی ایران در جهت حل بحران می‌دانید؟
فعلا آنی‌ترین تهدید علیه ما تهدید شمالی است که در یک نقطه عطف قرار دارد و نوع رفتار ایران می‌تواند این بحران را برای بلند‌مدت یا همیشه تحت‌تاثیر قرار دهد. اینجا نیازمند این است که ایران به طور جدی‌تر، هم توانایی‌های خود را فعال کند و هم بازیگرانی که در این منطقه صاحب نقش هستند مثل روسیه را فعال کند. به نظر میآ‌اید تاکنون نیز گام‌هایی از جمله ابتکار عمل 3+3 روسیه برداشته شده است. ولی در عین حال علائمی هست که نشان می‌دهد گاهی اوقات ممکن است بحران از کنترل خارج شود. مثل رفتارهای نسنجیده‌ای که رئیس‌جمهور آذربایجان با این تصور که ممکن است از پشتیبانی ترکیه، اسرائیل و خود آمریکا برخوردار باشد این اعمال را انجام می‌دهد. به نظرم ایران باید یک تمرکز سیاسی و نظامی مهمی را در این منطقه داشته باشد.

ارسال نظر

هشتگ‌های داغ

آخرین اخبار

پربازدیدترین اخبار