معادله چندوجهی روابط ایران و عراق
مرتضی مکی تحلیلگر مسائل بینالملل
انتخابات عراق در روزهای گذشته برگزار شد و جریان مقتدیصدر با کسب 73 کرسی پارلمان در رتبه اول ائتلافهای عراقی قرار گرفت. براساس آمار نهایی اعلام شده توسط کمیساریای عالی انتخابات عراق، شمار افراد شرکتکننده در انتخابات عراق، 9 میلیون از 22 میلیون واجد شرایط بودند که میانگین 41 درصدی مشارکت را نشان میدهد. انتخابات عراق میتواند اثرات منطقهای و فرامنطقهای نیز داشته باشد. یکی از آنها نیز در ارتباط با ایران است. این مساله در هفتههای اخیر نیز مطرح میشود که شاید روابط ایران بهواسطه لغو تحریمها و به نتیجه رسیدن مذاکرات وین، بار دیگر تقویت شود. مشخصا به نتیجه رسیدن مذاکرات در وین برای ایران نتایج متفاوت و مختلفی میتواند داشته باشد. یکی از این نتایج نیز بهبود روابط با کشورهای همسایه و منطقه است. اولین گشایش نیز در روند اقتصادی و تعاملات تجاری دو کشور صورت میگیرد. شاید به این واسطه روابط سیاسی نیز تقویت شود اما باید توجه داشت که تحولات در عراق و سیاست در این کشور در گرو پارامترهای بسیار زیادی است. به صورت کلی هر جریانی که در عراق به قدرت برسد، قطعا نمیتواند بیتفاوت نسبت به ایران و مناسبات با این کشور باشد. این امر به چند علت غیرقابل چشمپوشی است. نخست مرزهای زیادی که دو کشور با یکدیگر دارند. در وهله بعد پیوندهای مذهبی و تاریخی و فرهنگی زیادی است که این دو کشور با یکدیگر دارند و عملا جوامع دو کشور را به یکدیگر پیوند زده است. از نظر اقتصادی و تجاری نیز نباید فراموش کرد که دو کشور روابط تنگاتنگی دارند و شاید عراق بدون ایران در بسیاری از عرصهها با مشکل مواجه شود. وضعیت امروز عراق بسیار بحرانی است و دولت آینده عراق نیز با چالشهای جدی مواجه است و مشخصا با نادیده گرفتن همسایه مهم خود، این چالشها حل نمیشود. میزان پایین مشارکت در انتخابات عراق، به نوعی نشان داد که مردم عراق، نسبت به تغییر و تحولات در کشورشان بیتفاوت هستند و تمامی ائتلافهای عراقی را در یک سمت مشاهده میکنند. مجموعه این عوامل سبب میشود که عراق نتواند بدون ایران به راه خود ادامه دهد و مشخصا رفع تحریمها و به نتیجه رسیدن مذاکرات احیای برجام در وین، این مسیر را هموارتر خواهد کرد. در ورای این مسائل اما باید توجه داشت که متغیرهای تاثیرگذار در سیاست عراق بسیار زیاد هستند. سياست خارجي عراق جديد همانند دوران پادشاهي و جمهوري، تا حدود زيادی متاثر از منابع پايدار و ثابت داخلي است که ناسازگاری ميان هويت و حاکميت و يا دولت و ملت، دشواريهای ژئوپليتيکي، اقتصاد وابسته به نفت و هويت و ارزشهاي مشترک عربی از مولفهها و ويژگيهای اصلي آن هستند. بهرغم تغيير ساختار حقوقي، اين عناصر و ويژگیها چندان تغييری نيافته و بعيد است در آينده نزديک دگرگون شوند.
ارسال نظر