عراق از ایران دور شده است؟

پنجمین انتخابات پارلمانی عراق از زمان سقوط صدام در سال ۲۰۰۳ میلادی، روز یکشنبه ۱۰ اکتبر برگزار شد. این انتخابات که موعد رسمی برگزاری آن سال ۲۰۲۲ بود، با هدف فرونشاندن اعتراض‌های خیابانی سال ۲۰۱۹ جوانان ناراضی از فساد روزافزون، ضعف خدمات عمومی و بحران اقتصادی، یک سال جلو افتاد. در این میان این نیز مطرح می‌شود که عراق در حال فاصله گرفتن از ایران است و این امر اتفاقی است که تبعات خاص خود را دارد. از جمله مهم‌ترین دلایل دور شدن عراق از ایران را می‌توان به تحریم‌ها علیه ایران اشاره کرد. تحریم‌های آمریکا از سال 2018 سبب شده تا قدرت مانور ایران در منطقه کاهش یابد و از سوی دیگر سدی در مقابل تجارت و تعاملات اقتصادی ایران با کشورهای منطقه نیز ایجاد شده است و همین امر منجر به این شده که ایران در سایر حوزه‌ها نیز نتواند ارتباط لازم را برقرار کند. فشار حداکثری آمریکا علیه ایران شاید ایران را تسلیم نکرده باشد اما روابط خارجی ایران با کشورهای منطقه را به شدت تحت‌تاثیر قرار داده است. از سوی دیگر یک جریان ایران‌هراسی از سوی رقبای ایران در منطقه و برخی کشورهای غربی به‌وجود آمده که سبب شده تا دولت‌ها نیز تحت‌تاثیر قرار گرفته و از ایران دور شوند. این جریان از مدت‌ها قبل آغاز شده و همچنان نیز ادامه دارد و این امر بر روابط ایران و عراق نیز به صورت مستقیم تاثیر گذاشته است. ایران در حفظ افکار‌عمومی منطقه به سمت ایران ضعیف عمل کرد و عملا نتوانست در مقابل این جریان ایران‌هراسی اقدامی جدی انجام دهد. از سوی دیگر ایران بیش از یک دهه است که تمرکز خود در عرصه سیاست خارجی را معطوف به حل پرونده هسته‌ای کرده است و عمده تمرکز دستگاه دیپلماسی به حل مشکلات از طریق توافق با غرب معطوف شده بود. به این معنی که ایران به صورت مستقیم وارد گفت‌وگو با کشورهای منطقه نشد و همواره قصد داشت تا با واسطه، این هجمه‌ها را دفع کند و رابطه خوب با همسایگان خود ایجاد کند. این غفلت سبب شد تا رقبای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای ایران، جای ایران را در خاورمیانه پر کنند و همین امر سبب شد تا روابط خارجی ایران تقلیل پیدا کند. امروز عنوان می‌شود که اولویت سیاست خارجی ایران ارتباط‌گیری با همسایگان در وهله اول، در مرحله بعد تعامل با سایر کشورهای اسلامی و در آخر نیز همکاری با سایر کشورهاست اما این گفته نیز در عمل پیگیری نشده و به‌گونه‌ای دیگر رفتار شده است. از سوی دیگر ایران نتوانسته با تمامی جریان‌های موجود در یک کشور، ارتباط برقرار کند و همواره ارتباط ما با قسمتی از جریان‌های موجود در یک کشور بوده که این خود آسیب‌زاست. بیشتر تمرکز ایران بر ارتباط‌گیری با شیعیان یا گروه‌هایی بوده که از نظر فرهنگی به ایران نزدیک هستند و این امر سبب شده تا در جریان‌های غیرشیعی، یک موضع منفی علیه ایران به‌وجود آید. ایران امروز ضرورت دارد تا در راستای بهبود روابط با عراق بر اصولی همچون امنیت مشترک کار کند تا روابط به سمت کمرنگ شدن پیش نرود.