برگزاري مانورمشترك تركيه و آذربايجان

آرمان ملــی: تحـــــولات اخـــیر آذربایجان باعث شده تا این روزها اکثر اخبار و تحلیل‌ها پیرامون این کشور و مسائلش در‌خصوص ایران و اظهارات اخیر رئیس‌جمهور این کشور در ارتباط با مرزهای سرزمینی این کشور باشد. این در حالی است که ایران همواره نسبت به حسن‌همجواری با آذربایجان تاکید داشته و این کشور را از همسایگان دوست قلمداد کرده است. با این حال اتفاقات اخیر در مرزهای آذربایجان، جلوگیری از رفت‌وآمد تریلی‌های ایرانی به مقصد اروپا و تحرکات خصمانه و شیطنت‌آمیز صهیونیست‌ها در آذربایجان باعث شد تا مقامات مسئول در کشورمان نیز نسبت به ایــن تحولات واکنـــش نشان دهند و نسبــــت بــه ماجراجویی‌‌های کودکانه آذربایجان در شـــمال‌غرب ایران هشدار دهند. در ایـــــن راستا در جمعه‌ای که گذشت حتـــی رزمایش فاتحان خیبر از سوی ارتش جمهوری اسلامی در مرزهای شمال‌شرقی برگزار شد تا به صهیونیست‌ها بفهماند دست از هــــر گونه شیطنت در منطقه و کشورهای همسایه ایران بردارند و همچنین قدرت خود را بــه رخ برخی کشورهای منطقه کشـــاند که از در تقابل با ایران برنخیزند. در همین مسیر بود که شامگاه شنبه الهام علی‌اف رئیس‌جمهور آذربایجان در یک عقب‌نشینی آشکار بر حمایت آذربایجان از طرح همکاری منطقه‌ای کشورهای منطقه قفقاز با ایران، روسیه و ترکیه تاکید کرد. این در حالی است که بسیاری این نوع موضع‌گیری علی‌اف را به واسطه هشدار مقامات ایران و برگزاری رزمایش فاتحان خیبر دانستند. اما حال خبر می‌رسد که آذربایجانی‌ها قصد دارند مانور نظامی مشترکی را با ترکیه بیخ گوش ایران در مرزهای نخجوان برگزار کنند. آن‌طور که در خبرها آمده آنکارا و باکو طی بیانیه‌ای از برنامه این دو کشور برای اجرای یک رزمایش بزرگ در منطقه نخجوان و در نزدیکی مرزهای ایران و ارمنستان خبر داده‌اند. این رزمایش که «برادری خلل‌ناپذیر» نام دارد قرار است از ۵ اکتبر (۱۳ مهر) آغاز شده و ۸ اکتبر (۱۶ مهر) پایان یابد.
گسترش حوزه نفوذ
در میـــان کشورهــــای منطقه یکی از کشورها همواره داعیه امپراطوری و بسط و گسترش قلمرو خود را داشته است و در همین راستا تلاش دارد در هر نقطه از آسیا منافعی برای خود تعریف کرده و در آن حضور پیدا کند. ترکیه کشوری است که قصد قد کشیدن دارد چنانکه چندی پیش اردوغان رئیس‌جمهور این کشور گفت که «پس از این هیچ کشوری نباید بدون هماهنگی با ترکیه دست به اقدامی بزند.» این در حالی است که ترکیه یکی از طرف‌های فعال در کشمکش برای دستیابی به نفوذ در آسیای میانه است و به‌رغم نداشتن ارتباط مستقیم جغرافیایی با این منطقه، از ابزارهای ایدئولوژیک و فرهنگی و اقتصادی برای نفوذ مورد نظر بهره‌برداری می‌کند. تحرکات سریع ترکیه برای نفوذ در آسیای میانه بعد از فروپاشی اتحاد شوروی را می‌توان در چارچوب رقابت با فدراسیون روسیه و جلوگیری از نفوذ رقبای منطقه‌ای به‌ویژه ایران تفسیر کرد. ترکیه در بخش فرهنگی و ایدئولوژیکی بر وجوه مشترک با کشورهای آسیای میانه مثل زبان مشترک تاکید کرده و می‌کند ولی هدف واقعی‌اش، همگرایی اقتصادی و تجاری است نه احیای باورهای قدیمی یا ادعاهای تاریخی مثل «وحدت ملت‌های ترک زبان.» ترکیه در تعـــامل سیاسی با کشورهای آسیای‌میانه تلاش کرده خود را کشوری الگو معرفی کند که دموکراسی غربی را با مدل حکومت اسلامی در‌آمیخته است. ولی این تبلیغات، تاثیر مورد نظر مقامات ترکیه را ایجاد نکرده چرا که کشورهای تازه استقلال یافته از اتحاد شوروی، ساختاری همگون نداشتند و با طوفانی از مشکلات داخلی مواجه شدند که آنها را مجبور نموده برای حل مشکلات به طرف‌های مختلف بین‌المللی و منطقه‌ای متمایل شوند. ایران در نزدیک شدن به کشورهای آسیای میانه دو موضوع امنیت و رقابت منطقه‌ای را مدنظر داشت تا از یک طرف راه را به روی دیگر قدرت‌های منطقه‌ای برای بهره‌برداری از شکاف‌های سیاسی در کشورهای این منطقه ببندد و از سوی دیگر خطرات امنیتی ناشی از نفوذ قدرت‌های بین‌المللی مثل آمریکا و روسیه و همچنین قدرت‌های منطقه‌ای مثل ترکیه و اسرائیل و کشورهای خلیجی را کاهش دهد. آنچه مسلم است رقابت ترکیه و ایران برای نفوذ در آسیای‌میانه با منابع انرژی این کشورها ارتباط دارد و ترکیه درصدد است به هر نحوی که شده بر مبنای منافع تعریف کرده خود در این منطقه به فعالیت بپردازد. حضور و تاثیر در کشورهایی مثل آذربایجان و امثالهم نیز در همین راستا معنا می‌شود. اینکه ترکی در مقام حمایت از آذربایجان در یک سال گذشته بر‌آمده جدای از مسائل قومیتی و زبانی حوزه نفوذ این کشور را بیشتر کرده است. همین مورد است که باعث شده آذربایجانی‌ها تحت‌تاثیر ترکیه دست به اقداماتی بزنند که چندان برایشان خوشایند نخواهد بود.
رزمایش مشترک
جمهوری آذربایجان و ترکیه در نزدیکی مرز با ارمنستان در نخجوان رزمایش‌های نظامی مشترکی را در روزهای 5 تا 8 اکتبر برگزار خواهند کرد. وزارت دفاع ترکیه با نشر خبری می‌گوید که «مرحله بعدی رزمایش‌های «اخوان تزلزل‌ناپذیر 2021» در نخجوان در تاریخ8-5 اکتبر برگزار می‌شود. هدف از این رزمایش‌ها توسعه همکاری و تعامل بین نیروهای مسلح ترکیه و آذربایجان است.» سخنگوی وزارت دفاع ترکیه گفته است که «به منظور کمک به ارتش آذربایجان، نیروهای مسلح ترکیه همچنان به حمایت خود برای پاکسازی مین و آموزش در مناطق آزاد شده از اشغال ارمنستان ادامه می‌دهد.» آذربایجان و ترکیه به طور منظم رزمایش‌های نظامی مشتــــرکی را انجـــام می‌دهند. پیش از این نیروهای ویژه دو کشور رزمایش مشترکی را در منطقه لاچین، در قره‌باغ برگزار کردند. این اولین تمرین از زمان تشدید در خزان سال گذشته بود. تمرینات مشترک نیروهای ویژه آذربایجان، ترکیه و پاکستان نیز در باکو برگزار شد. وزارت دفاع آذربایجان هنوز بیانیه‌ای رسمی در مورد این رزمایش‌ها منتشر نکرده است. پیش از این 3 کشور ترکیه، آذربایجان و پاکستان در 21 شهریور ماه سال جاری رزمایشی تحت عنوان «سه برادر» در جمهوری آذربایجان برگزار کرده بودند که افزایش همکاری‌های مشترک، تعامل نیرو‌های ویژه سه کشور در عملیات‌های رزمی، آمادگی برای عملیات‌ها در دوران صلح و جنگ، تبادل تجربه و دانش از اهداف برگزاری این رزمایش اعلام شده بود. این مانور مشترک از ۱۲ سپتامبر (۲۱ شهریور ماه) آغاز و 21 سپتامبر (30 شهریور ادامه داشت. دو کشور ترکیه و پاکستان در جنگ ۴۴ روزه‌ جمهوری آذربایجان با ارمنستان مواضع مشترکی داشتند. این در حالی است که جمهوری آذربایجان در تابستان سال ۲۰۱۷ میلادی قرارداد خرید ۱۰ فروند هواپیمای نظامی سوپر موشاک برای ارتش این کشور را با پاکستان امضا کرده است.