فرونشست، عامل نابودی دشت‌های ایران

این روزها با افزایش برداشت از مخازن آب زیرزمینی، فرونشست‌ها به شهرها ختم نشده و به دشت‌های بایر و کشاورزی کشور هم ربط پیــدا می‌کند، کمــااینکه در دشـت ورامین، اصفهان، میناب و... فرونشست‌هایی را شاهد هستیم. دلیل اصلی فرونشست‌ها برداشت بی‌رویه و خارج از عرف آب از منابع زیرزمینی است. این موضوع باعث شده است که باغات و مزارع کشاورزی نیز از وقوع فرونشست در امان نباشند. بنا به آمار 609 دشت در کشورمان وجود دارد که حداقل 499 مورد از این دشت ها دچار فرونشست شده‌اند. این موضوع ضایعه اسفناکی برای محیط زیست ما رقم زده است. متاسفانه جنگ آب خیلی سریع در کشورمان شروع شده است، چرا که اولین عامل محدود کننده برای امنیت غذایی انسان‌ها آب است. در زمینه کشاورزی لازم است تا برای کشت محصولاتی همچون گندم و ذرت در کشورمان طرح و برنامه دیگری ریخته شود تا آیندگان نسبت به وضعیت آبی دچار تهدید نشوند. همه نقاط کشور با فرونشست روبه‌رو شده است. فرونشست پس از تغییرات اقلیمی در سال‌های اخیر بسیاری از مناطق زمین را در نوریده است تا جایی که بیش از ۱۵۰ کشور از جمله ایران تاکنون بر اساس گزارش‌ها درگیر آن هستند. همان‌طور که گفته شد اکنون در دشت میناب، ورامین، اصفهان و هر جای دیگری که با برداشت بی رویه آب مواجه شده است، فرونشست زمین اتفاق افتاده است. در اوایل انقلاب مشخص شده بود که برداشت آب در یکسری مکان‌ها مثل دشت رفسنجان ممنوع است، اما از دولت احمدی‌نژاد به بعد اعلام شد که لازم است در دشت‌ها چاه‌هایی حفر شود تا کشاورزان بتوانند از طریق آن، محصولات‌شان را آبیاری و ارتزاق کنند، متاسفانه این موضوع بدون برنامه کارشناسی شده و آینده‌نگری انجام شد. می‌توان به جرات گفت که نتیجه چنین تصمیمی آن شد که اکنون تعداد چاه‌های غیرمجاز از چاه‌های مجاز نیز بیشتر شده است. موضوع آبخیز داری و آبخوان داری یکی از مهمترین موضوعاتی است که وزارت کشاورزی باید به آن توجه لازم را داشته باشد. از طرفی وزارت نیرو نیز باید مساعدت و مشارکت‌های لازم در تامین آب مورد نیاز زمین را در حوزه های آبی مناطق مختلف کشور به کار بندد. یکی از پیشنهادات این است که از طرح الگوی کاشت مناسب، حذف گیاهان پرآب بر، توسعه سیستم نوین آبیاری و اینکه آب به گیاهان داده شود و نه به زمین استفاده شود، قطعاً این اقدامات می‌تواند جهت مقابله و پیشگیری از فرونشست‌های زمین موثر واقع شود.