به مناسبت«دومین مهر مجازی»

همزمان با آغاز سال تحصیلی ۱۴۰۰ لازم است موانع و مشکلات تدریس در شبکه اجتماعی دانش آموز(شاد) بررسی گردد تا جهت رفع موانع موجود راهکارهایی ارائه گردد. مثلث «خانه - مدرسه - معلم» سه رکن اصلی در فرآیند یاددهی یادگیری. مدرسه شناخته شده‌ترین رکن آموزش محسوب می‌گردد اما شیوع کرونا تغییرات اساسی در شیوه آموزش ایجاد کرد. این روزها گچ و تخته به خاطرات تدریس می‌پیوندد و مسیر آموزش تغییراتی بنیادین را تجربه می‌کند. تغییر در شیوه‌هاي آموزش در فضای مجازی این فرصت را می‌دهد تا رخدادهای این روزهای آموزش و پرورش واکاوی گردد هر چند نبود عدالت آموزشی دورنمایی نگران کننده در آموزش غیرحضوری است. با شیوع کرونا دراسفند ۹۸ مدارس تعطیل شدند. تعطیلی مدارس ادامه روند آموزش را در هاله‌ای از ابهام فرو برد . نیمه های اسفند ۹۸حرکت خود جوش دبیران، در پیام رسان‌های داخلی یا خارجی پیکر نیمه‌جان آموزش راجانی تازه بخشید. آموزش مجازی تا اردیبهشت ۹۹ ادامه داشت. خرداد ۹۹ به سرعت فرارسید و پرونده سال تحصیلی ۹۹-۹۸ بسته شد. ۱۵ شهریور ۹۹ شروع سال تحصیلی اعلام شد.
بنا بر پروتکل‌های بهداشتی ابتدا کلاس‌های درس به صورت زوج و فرد، حضوری برگزار گردید اما به سرعت آموزش حضوری جای خود را به آموزش غیر حضوری داد. با توجه به تجربه نه چندان موفق نیمسال دوم ۹۸ در خصوص آموزش غیر‌حضوری تصور همگان بر این بود در سال تحصیلی ۹۹ موانع موجود برداشته شود اما این گونه نشد. اغلب معلمان با تلاش شبانه روزی سعی کردند عقب ماندگی ناشی از تعطیلات کرونایی را با استفاده از پیام رسان‌های مختلف رفع کنند. عدم شناخت آموزش مجازی، نبود هیچ دستورالعمل رسمی‌در خصوص آموزش‌های آنلاین و آفلاین بزرگترین موانع جدی بر سر راه آموزش غیر حضوری بود. معلمان جهت تولید محتوا تلاش کردند به شیوه آزمون و خطا به روشی استاندارد دست یابند. تسری سلایق آموزشی نیز سبب بروز تنوع در نوع تدریس شد. این تنوع در مدارس متوسطه دوم نمود بیشتری یافت. برنامه‌ها و توقعات دانش‌آموزان و اولیای آنها در مدارس مختلف مشکلات عدیده‌ای ایجاد می‌کرد؛ به عنوان مثال همکاری که همزمان در مدارس عادی و خاص تدریس می‌کرد ناچار بود با توجه به سیاست آموزشی مدرسه به تولید محتوا بپردازد که این امر حجم کار معلم را بیشتر می‌کرد. به دلیل مشکلاتی که پلتفرم شاد داشت؛ هر مدرسه‌ای ناچار بود روش‌های دیگری را جایگزین کند به عنوان مثال: از تشکیل کلاس‌ها در پیام رسان‌های ایتا، واتساپ گرفته تا ادوب کانکت و غیره‌. این سیاست‌های چندگانه موجب می‌شد دبیران مدارس ناچار شوند مطالب درسی خود را در چند پیام رسان بازگذاری کنند همچنین تدریس آنلاین در ادوب کانکت کم و بیش موجب افزایش هزینه اینترنت همکاران بود. تدریس آنلاین، تولید محتوا، رفع اشکال دروس بنا به خواست مدیران مدارس، در غیر ساعات درسی. نه تنها سبب تسری زمان تدریس به تمام ساعات روزانه معلم بود بلکه مشکلات روحی و جسمی‌معلمان را افزایش می‌داد. اغلب دبیران دچارمشکلات جسمی‌شدند که این تمام ماجرا نبود. جدای از آسیب‌های جسمی‌و روحی، مشکلات جانبی چون خرابی گوشی‌های موبایل و پرداخت هزینه‌های مربوط به تعمیر آن مزید بر علت بود. آموزش غیر حضوری بدون شک یکی از شیوه‌های نوین تدریس خواهد بود. نبود عدالت آموزشی دورنمایی نگران کننده در آموزش غیرحضوری است. آموزش و پرورش می‌تواند از فرصت ایجاد شده بهترین دستاوردهای آموزشی را کسب کند. 1- دستیابی به عدالت آموزشی در سراسر مدارس کشور به خصوص مناطق محروم ۲- ارائه خدمات و تسهیلات ارزان جهت تعمیر یا تهیه تجهیزات آموزشی دبیران و آموزگاران ۳- تدوین شیوه‌نامه آموزش غیر حضوری به صورت استاندارد ۴- استفاده از اپلیکیشن‌ها و ابزار آموزشی واحد برای مدارس سراسر کشور 5- نظارت جدی والدین در امر آموزش. آموزش فرآیندی دو جانبه است. فرآیند یاددهی- یادگیری در صورتی محقق می‌شود که ارکان اصلی آموزش یعنی: «معلم، دانش آموز، اولیا و مدرسه» هر کدام در جای مناسب خود قرار گیرند. نبود هریک از ارکان نامبرده،آموزش را با مشکلات جدی مواجه خواهد کرد. امید است کارشناسان آموزش و پرورش با عنایت به اهمیت تعلیم و تربیت کودکان و نوجوانان کشور عزیزمان نسبت به رفع موانع و مشکلات تدریس غیرحضوری اهتمام کافی داشته باشند.