مذاکرات به دوران بیانیه‌خوانی باز‌می‌گردد؟
آرمان ملی- حمید شجاعی: دیر یا زود امیرعبداللهیان دست به تغییرات در بدنه وزارت امور‌خارجه مخصوصا معاونان خود می‌زد و خوش بینی بود اگر فکر می‌کردیم وی از معاونان یا مردان محمدجواد ظریف، کسی را حفظ کند. همین امر نیز طی روزهای گذشته اتفاق افتاد و سید‌عباس عراقچی که 8 سال معاونت وزیر امور‌خارجه در دولت‌های یازدهم و دوازدهم و ریاست تیم مذاکره‌کننده در مذاکرات احیای برجام را بر عهده داشت، جای خود را به علی باقری عضو سابق تیم مذاکره کننده هسته‌ای در زمان سعید جلیلی داد. بسیاری بر این باورند که وزیر امور‌خارجه با این انتصاب نشان داد که رویکرد‌های سابق در مذاکره را دنبال نمی‌کند و درصدد است نگاه تازه‌ای به مذاکرات احیای برجام در دور هفتم داشته باشد. باید دید این تغییرات در احیای برجام نتیجه‌بخش خواهد بود یا روال به گونه دیگری پیش خواهد رفت.
تغییر نگرش در دیپلماسی؟
پیش‌بینی مـــی‌شد کـــه با تغییر دولـــــت، با تغییر گفتمان در سیاست‌خارجی هم روبه‌رو باشیم و افرادی بروند و افراد دیگری جایگزین آنها شوند. در این راستا با‌توجه به بسیاری از توصیه‌ها این انتظار می‌رفت که اگر سید‌ابراهیم‌رئیسی بخواهد یکی از وزرای حسن روحانی را حفظ کند آن شخص محمدجواد ظریف باشد، آن هم به دلیل هوش، سیاست و هنر دیپلماسی بالای وی که طی 8 سال همه دنیا را متحیر خود کرد اما رئیس‌جمهور تشخیص داد بر طبق افکار و منویات خود عمل کند و معاون سابق ظریف یعنی حسین امیر عبداللهیان را به سمت وزیر امور‌خارجه منصوب کند. همین مساله نیز کافی بود تا مشخص شود نوع نگاه‌ها به مسائلی چون برجام و روابط خارجی چگونه خواهد بود. هر چند رئیسی پیش از این گفته بود مذاکره ادامه پیدا خواهد کرد اما مذاکره نتیجه‌بخش نه مذاکره برای مذاکره و خود وزیر‌خارجه نیز تاکید کرده بود که مذاکرات هسته‌ای ادامه خواهد یافت و حتی تاکید کرده بود که ظرف 3 ماه تکلیف این مذاکرات مشخص خواهد شد، اما نوع نگاه‌ها به دیپلماسی بین‌المللی در دوران رئیسی و امیر عبداللهیان به نحوی است که بیش از تعامل با اروپا ، آمریکا و دیگر کشورها باید منتظر تقویت نگاه
به شرق باشیم و تعامل با چین و روسیه گسترش یابد. هر چند که پیش از این نیز امیر عبداللهیان گفته بود تمرکز سیاست خارجی بر همسایگان خواهد بود و اروپا و غرب نیز برای ما صرفا در تروئیکای اروپایی خلاصه نخواهد شد. این در حالی است که گرچه مقامات کشورمان گفته‌اند هیچ عجله‌ای برای آغاز مذاکرات احیای برجام نداریم و تا زمانی که مطالبات ایران مورد توجه قرار نگیرد به مذاکره نخواهیم رسید اما طرفین دیگر برجام مثل فرانسه، انگلیس، آلمان و حتی چین و روسیه نیز از لزوم تسریع در برگزاری مذاکرات برجامی سخن گفته‌اند. از طرف دیگر مساله مهم دیگری که می‌تواند در سیاست خارجی و دیپلماسی تعیین کننده باشد بحث مهم نوع نگرش و تصمیماتی است که روح حاکم بر دولت درخصوص سیاست خارجی را تشکیل می‌دهد. امری که دقیقا محل اختلاف نگرش و سویه‌گیری‌های سیاست خارجی دولت دوازدهم و سیزدهم را تشکیل داده و نوع نگرش دولت‌ها به مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی را نشان می‌دهد. حسن‌روحانی با رویکرد تعامل با دنیا به ریاست‌جمهوری رسید و طی 8 سال این سیاست را در موضوع پرونده هسته‌ای در قالب مذاکرات 1+5 پیش برد و از دل این مذاکرات توافق برجام را رقم زد. هر چند که در
منطقه نیز این تعامل موثر واقع شد و به‌جز چند کشور مثل عربستان سایر کشورها از آنها استقبال کردند. طرح صلح هرمز طرحی بود که روحانی در سازمان ملل نیز از آن رونمایی کرد. این در حالی است که سید‌ابراهیم رئیسی به عنوان رئیس‌جمهور تازه بر کرسی نشسته و با سیاست مقاومت برای احیای حقوق حقه ایران به عرصه بین‌المللی می‌نگرد و تعامل و مذاکره با هر کشوری از جمله مذاکرات برجام را با همین رویکرد نگاه می‌کند. باید دید با نگرشی که دولت سیزدهم و مردان سیاست خارجی آن دارند مذاکرات برجام به چه نتیجه‌ای خواهد رسید.
باقری جایگزین عراقچی
پس از تغییرات در وزارت امور‌خارجه و روی کار آمدن حسین امیرعبداللهیان به جای محمدجواد ظریف انتظار می‌رفت که این تغییرات در سطوح مختلف این وزارتخانه نیز کلید بخورد. به‌خصوص اینکه چه کسی در سمت معاونت سیاسی وزیر امور‌خارجه قرار خواهد گرفت. آیا سید‌عباس عراقچی که در 8 سال گذشته در این سمت حاضر بوده در این دولت نیز ابقا خواهد شد یا اینکه جای خود را به شخص دیگری خواهد سپرد؟ البته این جایگاه از آنجایی بیش از پیش حائز‌اهمیت بود که معاون وزیر در مقام ریاست هیأت مذاکره کننده در مذاکرات احیای برجام قرار می‌گیرد. چنانکه پیش از این عراقچی در شش دور گذشته مذاکرات رهبری تیم مذاکره کننده ایران را در دست داشت. لذا با اینکه به نظر می‌رسید از آنجایی که عراقچی به قول معروف به فوت و فن مذاکرات وین و نوع کنش کشورهای دیگر آگاه و واقف بود وی در سمت خود ابقا شود اما طی روزهای اخیر خبری رسید که تحلیل کارشناسان و رسانه‌ها را از چگونگی به‌نتیجه رسیدن یا نرسیدن مذاکرات با ابهامات بزرگ و جدی مواجه کرد. انتصاب علی باقری‌کنی به جای سید‌عباس عراقچی به معاونت سیاسی وزارت امور‌خارجه و همچنین رئیس تیم مذاکره کننده، پیام آشکاری را با خود
به همراه داشت که ایران دیگر با رویکرد و نفرات سابق به مذاکره نخواهد پرداخت و از آنجا که کشتی‌بان را سیاستی دگر آمده است با چهر‌ه و رویکردی جدید مذاکرات دور هفتم وین را کلید خواهیم زد. انتصاب باقری در شرایطی صورت می‌گیرد که اگر به گذشته نه‌چندان دور مناظرات در دوره احمدی‌نژاد نگاهی بیندازیم، می‌بینیم که معاون جدید وزیر که در آن دوران معاون سعید جلیلی در شورای عالی امنیت ملی بود، چندان دستاوردی از مذاکرات هسته‌ای در آن سال‌ها نداشت و مذاکرات صرفا به بیانیه‌خوانی می‌‌گذشت. سایت اکسیوس با اشاره به این انتصاب درخصوص چشم‌انداز مذاکرات هسته‌ای می‌نویسد:« باقری‌کنی فردی محافظه‌کار است و انتصاب او به جای عراقچی به‌طور بالقوه تلاش‌ها برای احیای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ میلادی را پیچیده‌تر می‌سازد. وی از منتقدان شناخته شده برجام و مذاکرات اخیر در وین بوده که اکنون متوقف شده است.» حال اینکه باید منتظر ماند و دید با این انتخاب و تفکرات و دیدگاه‌های علی باقری نسبت به مذاکرات قرار است چه نتایجی حاصل خواهد شد.
باقری کیست؟
علی باقری‌کنی فارغ‌التحصیل رشته معارف اسلامی و اقتصاد از دانشگاه امام صادق است؛ دانشگاهی که عمویش مرحوم محمدرضا مهدوی‌کنی سال‌ها ریاست آن را بر عهده داشته است. باقری‌کنی متولد ۱۳۴۶ در کن از توابع شهر تهران است و سال ۹۲ رئیس ستاد انتخاباتی سعید جلیلی بود. او سابقه کار در وزارت‌خارجه را از سال ۷۳ دارد و بیشتر در کنار جلیلی بوده و به عنوان نماینده سفت و سخت افکار سعید جلیلی شناخته می‌شود. از سال ۸۷ تا ۹۲ که جلیلی دبیر شورای‌عالی امنیت ملی و مذاکره‌کننده ارشد هسته‌ای ایران بود، باقری‌کنی معاون جلیلی و در مذاکرات هم حاضر بود. باقری‌کنی به واسطه مذاکرات آن زمان برای ویلیام برنز رئیس کنونی آژانس مرکزی اطلاعات آمریکا(CIA) و مذاکره‌کننده اسبق آمریکا بسیار شناخته شده است؛ مذاکراتی که در آن برای نخستین‌بار در جریان مذاکرات هسته‌ای، دو مقام ارشد ایران و آمریکا یعنی جلیلی و برنز با یکدیگر پشت یک میز و رودررو مذاکره کردند.
ارسال نظر