جدی‌ترین آزمون سیاست خارجی دولت
محمد جواد جمالی نوبندگانی تحلیلگر مسائل بین الملل
اگر بخواهیــم نگاهی واقــع بینـــانه داشته باشیم و اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها هم قدری واقع گرایانه عمل کنند احتمال دارد نشست شورای حکام به صدور قطعنامه علیه ایران ختم نشود، اما کار به یک بیانیه ضد ایرانـــی کشیده شود. دولت بایدن به هیچ عنوان به دنبال احیای برجام قبلی نیست، بلکه به دنبال شکل‌دهی به برجام جدیدی است که در آن علاوه بر فعالیت‌های صلح آمیز هسته‌ای، توان موشکی، نفوذ منطقه‌ای، حقوق بشر و مسائل دیگر هم لحاظ شود. لذا آمریکا، هم به دنبال آن است که وارد برجام قبلی نشود و هم مسئولیت و تبعات بعدی آن را نپذیرد. ضمن اینکه جریان تندرو در زمان دونالد ترامپ بخشی از تحریم‌های فرابرجامی را به نام مقابله تروریسم و... به تحریم‌های برجام گره زد. لذا اکنون دولت بایدن عنوان می‌کند که به لحاظ حقوقی توان لغو دائمی کلیه تحریم‌ها را ندارد. چون بخشی از آن در حوزه کاری کنگره و مجلس سنا است. البته به نظر می‌رسد دولت بایدن نیز تمایل دارد از‌این وضعیت به عنوان بهانه‌ای برای عدم لغو دائمی کلیه تحریم‌های برجام استفاده کند تا هم مسئولیت شکست احتمالی مذاکرات را به گردن‌ایران و دولت ترامپ بیندازد و هم در کنار آن استفاده لازم
را از فشارهای دونالد ترامپ بر‌ایران ببرد. اما در مجموع آمریکا زیر بار کلیه تعهدات مذاکرات احتمالی در آینده نخواهند رفت. بدیهی است که ایران در‌این وضعیت حساس داخلی نیاز دارد آمریکا تعهد لازم، شفاف و عملی برای عدم خروج از برجام و لغو کلیه تحریم‌ها به صورت دائمی را بدهد. در کنار آن نباید دیگر مسائل به برجام گره بخورد. در غیر‌این صورت برجام برای ما فایده‌ای ندارد. چون هدف غایی ایران از پیگیری برجام سود تجاری و اقتصادی آن است. ما مذاکره کردیم و برجام شکل‌گرفت که تحریم‌ها لغو شود و منافع اقتصادی متوجه‌ایران شود. حال در‌این شرایط که اصلاً وجود برجام برای ما کوچکترین اهمیتی ندارد. پس میوه برجام رفع کلیه تحریم و به صورت دائمی است. اگر تحریم‌ها لغو نشود و یا اینکه لغو آن دائمی نباشد ایران به هیچ وجه دلیلی برای مذاکره نمی بیند. خصوصا که با اعمال مجدد تحریم و خروج دوباره آمریکا، اقتصاد ایران به شدت متزلزل می‌شود، چنانی که در دولت روحانی‌این اتفاق شکل گرفت. حال که وضعیت اقتصادی و معیشتی کشور به‌اینجا رسیده است در‌این فشارهای داخلی و تورم قطعاً دولت رئیسی به دنبال نوسان نیست. از این رو دولت سیزدهم باید به این
تضمین برسد که دیگر خبری از خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریم نیست. ضمن‌اینکه دولت طبق مصوبه مجلس یازدهم موسوم به اقدام راهبردی برای لغو تحریم‌ها مجبور است برخواسته‌ها و مواضع به حق خود پافشاری کند. این در حالی است که در آن سو کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس، رژیم غاصب صهیونیستی، اروپا و آمریکا هم هستند که مدام بر زیاده‌خواهی‌های خود، خواسته‌های نامشروعشان و گره زدن مسائل فرابرجامی به توافق هسته‌ای پافشاری می کنند تا در نهایت ایران را دوباره به میز مذاکره باز گردانند و تهران در نهایت خود را متعهد به توافقی کند که همه حقوق مسلمش را از دست می دهد، اما در عین حال خبری از لغو دائمی کلیه تحریم‌ها و نبود تضمین لازم و عملی برای عدم خروج مجدد آمریکایی و یا هر کشور دیگری از برجام وجود ندارد. پس منطقی نیست که دولت رئیسی بخواهد مذاکرات را با دستور کار اروپا، آمریکا و صهیونیست‌ها پی بگیرد. البته هنوز دولت سیزدهم مشخص نکرده است که احیای برجام و مذاکرات احتمالی‌ایران با اعضای ۱+۴ توسط وزارت امور خارجه پیگیری می شود یا شورای عالی امنیت ملی و یا نهاد ثالثی برای آن تعریف می‌شود. بنابراین دولت نوعی سکوت را در پیش گرفته که
چه برنامه‌ای با چه دستور کاری برای مذاکره و احیای برجام دارد. هنوز مشخص نیست چه تیم مذاکره کنندهای با چه نگاهی مذاکرات را پیش خواهد برد. لذا هر کدام از این نهادها که مذاکره را به دست بگیرند و همچنین هر تیم مذاکره کنندهای می‌تواند روی موضوع مذاکره و نحوه پیگیری آن اثرگذار باشد، این سکوت و ابهام دولت رئیسی به نوعی دادن پیام به غرب است که تهران اشتیاق و تمایل چندان زیادی به مذاکره ندارد. یعنی رئیسی می‌خواهد عنوان کند که مانند دولت روحانی عجله‌ای برای مذاکره ندارد. بنابراین تاخیر دولت به معنای فرصت سوزی نیست و کشتن زمان نیست، بلکه یک اقدام هوشمندانه است تا توان چانه‌زنی دیپلماتیک ایران افزایش پیدا کند و به تبعش خواسته ها و انتظارات به حق ایران در مذاکرات محقق شود وگرنه مذاکره فی‌نفسه ارزشی ندارد، مذاکره زمانی ارزش پیدا می‌کند که منافع ما را محقق کند. البته معتقد نیستم که تا ابد می‌توان مذاکرات را به تاخیر انداخت، بلکه باید یک فرصت و بازه زمانی معقولی برای آن تعریف کرد که هم عجله ما و سوء تفاهم و سوء برداشت‌های دیگران به خصوص غرب را به دنبال نداشته باشد و هم از آن طرف با تاخیر بیش از حد، فرصت مذاکره را
از دست ندهیم.
ارسال نظر