وابستگی آینده تولید نفت به برجام

بررسی‌ها نشان می‌دهد بهره برداری مداوم از ذخایر نفت و گاز کاهش تولید هر ساله را اجتناب ناپذیر می‌کند به‌گونه‌ای‌که این افت تولید در ذخایر نفتی بین 5 تا10 درصد و ذخایر گازی با نوسانات بیشتری صورت می‌گیرد. موضوعی که هم اکنون در پارس جنوبی نیز صورت گرفته و عدم احیای این ذخایر به همراه نبود سرمایه گذاری برای تولید در سایر مناطق کسری سوخت نیروگاه ها و در برخی مناطق مصارف عمومی برای زمستان را در یکی دو سال اخیر رقم زده است، بنابراین فارغ از میزان سرمایه‌ای که برای احیای ذخایر در پارس جنوبی مطرح است بی‌توجهی به این موضوع کاهش تولید را اجتناب ناپذیر می‌کند. از سوی دیگر میزان درآمدهای نفتی کشور در چند سال اخیر و با تشدید تحریم های آمریکا به شدت کاهش یافته به‌گونه‌ای‌که میزان درآمد نفتی در سال گذشته بالغ بر 5 میلیارد دلار برآورد شده است. بنابراین آنچه مسلم است نبود منابع مالی یکی از عمده دلایلی بوده که دولت تاکنون برای سرمایه گذاری در این حوزه با آن مواجه بوده و با فرض عدم تغییر در شرایط سیاسی امکان تحقق افزایش تولید نفت و گاز و افزایش درآمدهای حاصل از فروش نفت نیز تحت الشعاع قرار خواهند گرفت. البته امکان بهره‌گیری از کاهش مصرف احتمالا در کوتاه مدت و استفاده از ابزار گرانی نرخ حامل‌های انرژی در کوتاه مدت امکان دارد بتواند کمی مشکلات دولت را به تعویق بیندازد اما این سیاست در بلند مدت پاسخگو نخواهد بود و سرمایه‌گذاری در این حوزه اجتناب ناپذیر است. در این رابطه به‌نظر می‌رسد دولت سیزدهم باید نخستین اولویت خود را تعیین تکلیف مذاکرات برجامی قرار دهد و همگام با رفع تحریم‌ها پیوستن به FATF را فارغ از اظهارت غیرکارشناسانه‌ای که گاها از سوی برخی افراد صورت می‌گیرد را نیز برای بهره گیری و امکان بازگشت درآمدهای ناشی از فروش نفت در دستور کار قرار دهد. البته حذف تحریم‌ها به معنای سرمایه‌گذاری کامل دولت در این حوزه نبوده و آنچه می‌تواند سود درآمدهای نفتی را تضمین کند استفاده از سرمایه گذاران خارجی است. در واقع جذب سرمایه گذار خارجی معادله برد - بردی است که اگرچه بخشی از منابع حاصل به سرمایه گذار در مدت مشخص تخصیص می‌یابد اما علاوه بر تامین درآمدهای حاصل از صادرات محصولات نفتی این امکان را به دولت می‌دهد تا منابع خود را حوزه‌های زیر ساختی هزینه کند.