بورس با شفافيت رونق مي‌گيرد؛ نه دستكاري در بازار

آرمان ملی- محمدسیاح: بازارسرمایه در چند هفته اخیر افت‌وخیز زیادی داشته است؛ رشد شاخص در مقابل ریزش دست پیش را داشته و این موضوع در همین چند مدت سهامداران زیادی را جذب بازار کرده است. از این‌رو به اعتقاد کارشناسان بازارسرمایه با ورود جریان نقدینگی جدید هرچند خرد به این بازار رشد شاخص رقم خورده است. البته تحولات بازارسرمایه وابسته به متغیرهای دیگری از جمله نرخ دلار، تورم، سیاست‌های دولت در حوزه اقتصاد و... هم هست که تغییر در این متغیرها در شاخص بازار تاثیر می‌گذارد. بازارسرمایه یکی از مهمترین بزرگترین بازارهای مالی و پولی کشور است که در صورت رونق می‌تواند به تولید ثروت و تامین مالی بنگاه‌های عرضه شده در آن منجر شود؛ اما تا زمانیکه شاخص‌های اقتصادی کشور در حال نزول هستند شفافیت اجرایی در موارد متعدد از مشکلات اقتصادی وجود ندارد؛ افت‌وخیز بازار به‌صورت شدید ادامه‌دار خواهد بود و این اتفاق بر اعتماد سهامداران اثر منفی خواهد داشت. مهدی رباطی، کارشناس بازارسرمایه در این‌باره به «آرمان‌ملی» گفت: اگر بخواهیم ببینیم که رفتار بازار در سال 1400 چه بوده و چرا در یکی دو ماه اخیر فضای مثبتی ایجاد شده دو دلیل عمده وجود دارد، در سال ۹۹ تقریبا ریزش حدود 50 درصدی در شاخص کل را داشتیم و از مرداد امسال هم خیلی از نمادها ریزش بین 60 تا 70 درصد را تجربه کردند. او ادامه داد: این موضوع باعث می‌شود که وقتی قیمت‌ها به‌شدت افت می‌کنند و زیر ارزش‌های ذاتی خودشان قرار می‌گیرند، جذابیتی برای سرمایه‌گذاری پیدا می‌کنند که بورس در این وضعیت قرار گرفته بود. ما شاهد واکنش بازار در جهت منفی بودیم و افت چشمگیری را داشتیم. رباطی تشریح کرد: در کنار این موضوع با توجه به کمرنگ‌شدن چشم‌انداز به نتیجه رسیدن مذاکرات و انتظارداشتن تورم بالا در ادامه سال 1400 و چشم‌انداز اقتصادی کشور که تا حدودی درنرخ دلار خودش را نشان داد، باعث شد تا شاهد اقبال مجدد نسبت به بازار باشیم؛ فضای مثبت ایجاد شد و ارزش معاملات افزایش پیدا کرد و کف بازار و همین قیمت‌ها و اعداد بسته شد.
تغییر موضع بازار از تاثیرپذیر به تاثیرگذار
این کارشناس بازارسرمایه ادامه داد: البته این اتفاق یک دلیل دیگر هم دارد؛ تا قبل از سال ۹۸ و ۹۹ بورس یک بازار تابع بود و همیشه بعداز بازار دلار و سایر بازارها رشد می‌کرد؛ ولی در دو سه سال اخیر به‌دلیل افزایش اقبال عمومی ‌به بورس و ضریب نفوذ بازار در کشور؛ شاید شاهد این هستیم که بورس الان بازاری است که به سایر بازارها سیگنال می‌دهد و به‌عنوان بازاری پیشرو در فعل‌و‌انفعالات چه در جهت مثبت و چه در جهت منفی حرکت می‌کند. او گفت: به‌نظر من دلیل رشد بازار در چند مدت اخیر را می‌توان بیشتر به چشم‌انداز تورمی‌ای که پیش آمده و وضعیت نقدینگی کشور و چشم‌انداز عدم بهبود تولید ناخالص داخلی که در نتیجه آن هم منجر به تورم خواهد شد زمینه‌ای را به‌وجود آورد که طلبه سرمایه‌گذارانی بود که باید نیاز را به‌سمت بازارهای دارایی ببرند که یکی از دارایی‌های جذاب در این شرایط همیشه سهام بوده و هست. همیشه هم دیدیم در شرایط تورمی ‌بازار سهام بازدهی بیشتری نسبت به بازار مسکن، طلا و ارز داشته است و این چشم‌انداز تورمی ‌و عدم بهبود دلیل اصلی این بود که در دو ماه گذشته اقبال زیادی به نسبت به بازار شاهد بودیم.
شفافیت؛ از تعریف تا اجرا
رباطی در پاسخ به این سوال که شفافیت در بازار چقدر به جذب سرمایه‌های جدید کمک می‌کند؛ اظهارکرد: شفافیت یک مفهوم کیفی و کلی است، در دنیا یکسری شاخص‌هایی وجود دارد که توسط نهادهای اطلاعاتی و اقتصادی و آماری ارائه می‌شود؛ مثلا وقتی می‌گوییم ضریب نفوذ بازارسرمایه در اقتصاد،‌ 10 تا 12 شاخص را درنظر می‌گیریم و می‌گوییم که وضعیت کشور در این شاخص‌ها به چه صورتی است. این کارشناس بازارسرمایه ادامه داد: اگر وضعیت مناسبی داشته باشد می‌توان گفت ضریب نفوذ بازارسرمایه در این کشور بالاست و برعکس. در مورد شفافیت هم همین است چون مفهوم کیفی است. اگر بخواهیم شفافیت را تعریف کنیم باید ببینیم که شاخص‌های شفافیت چیست. یکی از این شاخص‌ها افشای درست و به موقع اطلاعات و گزارش‌دهی شرکت‌هاست. از همه مهمتر در سطح کلان ثبات سیاست‌های اقتصادی و بخشنامه‌ها در راستای اینکه سرمایه‌گذار یا کنشگری اقتصادی بداند چشم‌انداز آن صرف حداقل یکسال آینده چیست. او افزود: یکی از آسیب‌ها و مشکلات جدی‌ای که در دولت قبل داشتیم کثرت بخشنامه‌ها و تصمیمات خلق‌الساعه و ابلاغیه‌هایی بود که بعضا روزانه صادر می‌شد و یکی از کارهایی الان باید صورت بگیرد این است که ثباتی در تصمیم‌گیری‌ها و چشم‌انداز اقتصادی وجود داشته باشد و این سطح کلان شفافیت است. به‌نظرم باید صبر کرد و دید مشی دولت جدید در این باره چیست. رباطی اظهارکرد: اگر بخواهیم به ریزساختارهای بازار اشاره کنیم به‌نظرم از این جهت نسبت به پنج سال گذشته پیشرفت چشمگیری داشته‌ایم و وضعیت افشای اطلاعات و گزارش بدهی شرکت‌ها بهبود بسیار خوبی پیدا کرده است. در کنار آن شرکت‌های پردازش اطلاعات و پلتفرم‌هایی را داریم که کمک می‌کنند تا ابزاری در دست سرمایه‌گذار باشد که بتواند شرکت را آنالیز کند و ببیند رتبه نقدشوندگی و گزارش‌دهی و شفافیت آن چطور است.
شرایط توسعه بازار برای دولت
این کارشناس بازارسرمایه با اشاره به سرمایه‌گذاران خرد بازارسرمایه گفت: متاسفانه خیلی از سرمایه‌گذاران خردی که چه الان و چه سال 99 وارد بازار شدند خیلی با این ادبیات آشنا نیستند؛ یعنی افراد حرفه‌ای و متخصصان این کار نیستند و عموما با دید کوتاه‌مدتی وارد بازار می‌شوند که سود کسب کنند و به همین دلیل هم این موضوعات خیلی برای آنها مطرح نباشد هر چند که اگر کسی می‌خواهد سرمایه‌گذاری موفقی در بازارهای مالی داشته باشد باید قطعا این تخصص‌ها و آشنایی‌ها را داشته باشد. او ادامه داد: توصیه ما این است که این دست از سرمایه‌گذاران به‌طور غیرمستقیم در بازارسرمایه‌گذاری کنند و از طریف نهادهای مالی مانند صندوق‌ها شرکت‌های سبدگردان در بازارسرمایه‌گذاری کنند. او در باره دیدگاه دولت و وزارت اقتصاد به بازارسرمایه هم اظهارکرد: به‌صورت کلامی ‌همواره دولتمردان در ایران این ادعا را داشته‌اند که از بورس حمایت می‌کنند و نسبت به بازارسرمایه دید توسعه‌ای خواهند داشت، اما نکته‌ای که وجود دارد این است که باید در عمل ببینیم چه اتفاقی می‌افتد. اگر دولت در عمل بخواهد بازار را توسعه دهد باید اقدامات کلیدی و اساسی انجام بدهد که یکی از این اقدامات این است که تکلیف بحث قیمت‌گذاری دستوری را روشن کند. او تاکید کرد: اقتصاد سرمایه‌داری و اقتصاد مبتنی بر بازار آزاد براساس بازارسرمایه می‌چرخد؛ یعنــــی در تمام کشورهایی که اقتصاد توسعه‌یافته دارند. ببینید عمده اقتصاد آنها بر پایه بازار سهام و بازارسرمایه که بازار بزرگتری از بازار سهام است؛ می‌گردد. اگر دولت می‌خواهد این بازار را توسعه بدهد قیمت‌گذاری دستوری بی‌معناست. باید همه چیز را به بازار بسپـــــارد؛ نمی‌توان از یکطــــــرف بگویند که می‌خواهنــد بازار سهام و ســرمایـه را توسعه بدهند و از طـــرف دیگـــری قیمت‌گذاری دستوری صورت بگیرد که نفع تولید شرکت‌ها را به‌جای سهامدار دلال به جیب بزند. رباطی ادامه داد: قیمت‌گذاری دستوری یعنی بازار دو نرخی که در بازار آزاد یک نرخ و در کارخانه یک نرخ وجود دارد اینجا رانتی به‌وجود می‌آید که خروجی آن منتفع‌شدن یکسری دلال است مانند چیزی که در سیمان و فولاد و سایر محصولات بورس کالا دیدیم.
سیاست‌های دولت باید روشن شود
این کارشناس بازارسرمایه اظهارکرد: اگر دولت می‌خواهد بازارسرمایه را در عمل توسعه بدهد در اولین اقدام باید تکلیف قیمت‌گذاری دستوری را مشخص کند؛ باید بورس کالا را توسعه بدهد و سیاست خودش را در مورد نرخ بهره به‌طور شفاف بیان کند. وی ادامه داد: بحث نرخ بهره در تمام دنیا مهمترین آیتم پولی تاثیرگذار بر بازارسرمایه است. وقتی نرخ بهره افزایش یابد بدهی بازارسرمایه کاهش پیدا می‌کند و بازار با سقوط مواجه می‌شود. دولت باید بگوید که سیاست آن در برابر نرخ بهره چیست. همچنین درباره نرخ ارز و سایر سیاست‌های مالی، پولی، بودجه و بهره مالکانه معادن و نرخ خوراک پتروشیمی ‌و تک‌تک آیتم‌های کلان و خردی که در بازارسرمایه تاثیرگذر است شفاف‌سازی کند. رباطی گفت: اگر این سیاست‌ها در جهت توسعه بازارسرمایه باشد می‌توان گفت که اقدامات دولت به‌طور واقعی در جهت توسعه بازار بوده و اگر بخواهد به روال قبلی طی شود یعنی سیاست‌هایی اتخاذ شود که در تضاد منافع سهام داران است؛ نمی‌توان گفت که سیاست‌های دولت در راستای توسعه بازار بوده و اگر رشدی هم کرده به‌دلیل رشد خود بازار بوده است. توسعه سیستماتیک بازار نیازمند این است که آیتم‌های موثر بر بازار به طور شفاف برای سهام دار بیان شود و تنظیم آن به شکلی باشد که به توسعه بازار کمک کند. بازارسرمایه برای توسعه نیاز به آرامش اقتصادی دارد و نمی‌توان بدون حل‌کردن معضلات یکباره آن را توسعه بخشید؛ به‌نظر می‌رسد دولت باید با به‌کارگیری نیروهای متخصص و فعال در این بازار به چینش آن دست بزند درغیراینصورت تبعات آن گریبانگیر تمام کشور خواهد شد. بر این اساس روزگذشته(چهارشنبه) بازارسرمایه به مدار رشد بازگشت و با انجام بیش از هشت میلیارد و ۹۰۷ میلیون سهم، حق تقدم و اوراق بهادار به ارزش ۷۴ هزار و ۸۰۳ میلیارد ریال شاخص کل با صعود 2 هزار 948 واحدی در کانال یک‌میلیون و 526 هزار واحدی قرار گرفت. همچنین شاخص کل (هم‌وزن) با ۷۴۸ واحد افزایش به ۴۶۶ هزار و ۹۶ واحد و شاخص قیمت (هم‌وزن) با ۴۷۲ واحد رشد به ۲۹۴ هزار و ۱۰۹ واحد رسید. در بازار دیروز نمادهای، شرکت سرمایه‌گذاری تامین اجتماعی (شستا) با یک هزار و ۸۰۶ واحد، معدنی و صنعتی چادرملو (کچاد) با ۴۰۱ واحد، پتروشیمی‌نوری (نوری) با ۳۳۰ واحد، پالایش نفت بندرعباس (شبندر) با ۳۰۱ واحد، معدنی و صنعتی گل‌گهـــر (کگل) با ۲۹۹ واحد، توسعه معدنی و صنعتــی صبــــانور (کنور) با ۲۹۳ واحد بیشترین اثرگذاری مثبت را بر شاخص داشتند.