دور هفتم مذاكرات را قفل کردند

آرمان ملی-علیرضا پورحسین: یک عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس یازدهم مدعی شد که دیپلماسی ما در گذشته دیپلماسی التماس بوده است و از روی موضع عزت، عمل نشده است و پالس‌هایی که از سوی دولت فعلی داده می‌شد مانع امتیازگیری در برجام شد. او با اشاره به اظهارات اخیر رئیس‌جمهور درباره اینکه مجلس نگذاشت تحریم‌‌ها برداشته شود، مدعی شد که که بعد از انتخابات آمریکا تا امروز تنها فردی که مانع رفع تحریم‌ها شد خود آقای روحانی است. این نماینده مجلس اذعان کرده است که آقای روحانی چند ماه قبل از انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا شعار می‌‌داد که اگر بایدن بیاید و آمریکا به برجام بازگردد ما هم برمی‌گردیم، خب، همان‌گونه که ما حرف آنها را بررسی می‌کنیم که پشت حرف‌شان چیست آنها نیز این کار را انجام می‌دهند، در نهایت به این نتیجه می‌‌رسند که ایران محتاج برگشت به برجام است و ایران به بالاترین نقطه فشار رسیده است. این صحبت‌ها از سوی این نماینده مجلس در حالی مطرح می‌شود که گویا هیچ خبری از وضعیت اسفناک معیشتی مردم به‌واسطه تاخیری که در لغو تحریم‌ها مجلس ایجاد کرده است، ندارد. در راستای بررسی این مساله آرمان ملی گفت‌و‌گویی با سیدجلال ساداتیان، سفیر پیشین ایران در بریتانیا داشته است که در ادامه می‌خوانید.
به چه علت دور هفتم مذاکرات وین آغاز نشد؟
شش دور مذاکرات از ابتدای سال جاری صورت گرفت و این مذاکرات سبب شد تا طرفین مذاکرات وین به توافقات کلی درخصوص نحوه رفع تحریم‌ها و چگونگی اجرای تعهدات ایران برسند. کمیته‌هایی در کنار مذاکرات وین شکل گرفته بود و مسائل فنی و حقوقی نیز بررسی شده بود. یک مورد اختلاف نیز پس از مصوبه مجلس به‌وجود آمد. این توافق حاصل شد که ایران یک فرصت سه ماهه بدهد و نوارهای ضبط شده را حفظ کند و مجددا این فرصت به مدت یک ماه دیگر نیز تمدید شد تا طرف‌های برجام این فرصت را داشته باشند که با تمرکز بیشتری مذاکرات را انجام دهند. هرچند‌که این فرصت مجددا تمدید نشد، اما ایران همچنان خوش‌عهدی خود را نشان داده است. اینکه این مذاکرات به طول انجامید به این علت بود که ایران بر این امر تاکید کرد که باید تحریم‌ها علیه برخی شخصیت‌های داخلی برداشته نشود. تحریم‌ها علیه این شخصیت‌ها نیز به علت تساوی حقوق بشری بوده است و طرف‌های دیگر برجام گفته‌اند امروز مذاکرات درخصوص مسائل هسته‌ای و بحث مسائل حقوق بشری است و نمی‌توان از آن در این میان تصمیم‌گیری کرد. این تناقض در مذاکرات یکی از علت‌هایی است که مذاکرات را کند کرده است. راستی‌آزمایی لغو تحریم‌ها نیز در این میان مساله‌ساز شده است و در همین راستا طرف‌های غربی به ژاپن و کره جنوبی اجازه دادند تا 9 میلیارد دلار بلوکه شده ایران در این کشورها در قالب غذا و دارو و اکسن وارد ایران شود و وزارت خزانه‌داری آمریکا از این طریق قصد داشت تا حسن‌نیت خود را نشان دهد. مذاکره در‌خصوص تبادل زندانیان سیاسی نیز در همین میان انجام شد تا طرفین را به یکدیگر نزدیک‌تر کند. این روند در مسیر خوبی در حال پیشرفت بود و به دور هفتم مذاکرات رسید که مجلس در این میان عنوان کرد که باید طبق مصوبه آن‌ها دولت پیش برود و در روند مذاکرات مانع ایجاد کرد. مصوبه مجلس و مخالفت داخلی‌ها به دولت اجازه نداد تا مذاکرات دور هفتم آغاز شود.
احتمال نهایی شدن احیای برجام در دور هفتم مذاکرات وجود داشت؟
رسیدن به توافق در دور هفتم مذاکرات به احتمال زیاد محقق می‌شد، زیرا مقامات ارشد کشور در جریان روند مذاکرات بودند و توافق‌هایی نیز حاصل شده و با اذن مقامات ارشد کشور مذاکرات تا این مرحله رسیده بود. طبق همین موارد بسیاری بر این باور بودند که دور هفتم مذاکرات دور نهایی است، اما اجازه پیشبرد مذاکرات داده نشد و مذاکرات متوقف شد تا موفقیت در آن به نام دولت سیزدهم ثبت شود. برخی جریانات مخالف دولت روحانی در داخل کشور مانع برگزاری دور هفتم مذاکرات شدند. این گروه‌ها دست دولت را بسته و اجازه ندادند این مذاکرات در دولت دوازدهم به نتیجه برسد. مشخصا تشکیل دولت سیزدهم تا پایان شهریور نیز به طول خواهد انجامید و این امر سبب می‌شود تا چالش‌هایی پیش‌آید که یکی از آن‌ها همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است. امروز اروپا روند کنترل شده‌ای را در پیش گرفته و خیلی فشار وارد نمی‌کند، اما باید توجه داشت که تعویق مذاکرات برای ایران در وهله اول خوب نیست. آمریکا مدعی‌ست که آن‌ها مانع مذاکره نبوده‌اند و آماده احیای برجام هستند.
سناریوهای احتمالی دولت سیزدهم در خصوص برجام چیست؟
احتمالا مذاکرات به صورت جدی در حوالی مهرماه پیگیری شود. نخستین سناریو این است که همین روند فعلی ادامه پیدا کند و با استقرار دولت در ایران مسیر پیشین مذاکرات طی شود. ادامه مذاکرات بدون تغییر خوش‌بینانه‌ترین حالت ممکن است. سناریوی دوم این است که دولت جدید ایران توافقات شش دور مذاکرات قبلی را قبول نداشته باشد و خواستار برگزاری مذاکرات از نقطه صفر باشد که این بدترین حالت ممکن نیست و صرفا شاید سبب شود تا توافق دیرتر شکل گیرد، اما باز هم مطلوب نیست. در بدترین حالت ممکن نیز این شائبه از سوی برخی مطرح می‌شود که ممکن است دولت جدید بگوید اصلا این مذاکرات را نمی‌خواهد و قبول ندارد و کل پیش‌بینی‌ها را برهم بزنند. این احتمال بسیار کم است زیرا به‌نظر می‌رسد مجموعه نظام چنین تصمیمی ندارد. اگر این اتفاق در بدترین حالت ممکن رخ بدهد خطرات زیادی ایران را تهدید می‌کند و اروپا و آمریکا علیه ایران اجماع می‌کنند و این بار قطعا مکانیزم ماشه علیه ایران فعال می‌شود. نظر آمریکا و اروپا امروز به یکدیگر نزدیک شده است و ممکن است قطعنامه‌های شورای امنیت نیز علیه ایران فعال شود. امروز آنچه که ترامپ نتوانست انجام دهد، اگر ایران معقولانه عمل نکند، احتمال اجرای آن بسیار زیاد است.