چالش منطقهای طالبان
حسن هانیزاده تحلیلگر مسائل افغانستان
طالبان یک مجموعه دینی و سیاسی است که نزدیک به سه دهه نفوذ سیاسی و اعتقادی خود را در سراسر افغانستان تثبیت کرد. ریشه طالبان به وجود مدارس دینی در افغاستان و پاکستان بازمیگردد که این مجموعه به عنوان نماد وهابیت خشونتطلب در عرصههای منطقهای بهویژه در افغانستان و پاکستان ظاهر شد. این مجموعه هزینههای مدارس دینی خود را در طول 3 دهه گذشته از عربستان دریافت میکرد تا بتواند به عنوان یک مجموعه خشونتطلب، موج نفرت و وحشت در میان ملتهای منطقه ایجاد کند. رفتار خشونتطلبانه طالبان با مردم افغانستان که مبتنی بر وحشتافکنی است نشان میدهد که تفکرات این مجموعه تفاوت چندانی با داعش و جریانهای دهشتافکن منطقه ندارد. طبیعی است حوزه نفوذ طالبان بیشتر در مناطق پشتون در غرب افغانستان است، زیرا پایگاه سیاسی این مجموعه از سال 1996 تاکنون عمدتا در مناطق غرب افغانستان است. طالبان آن زمان با استفاده از ابزارهای خشونتآمیز تلاش کرد تا چهره خشنی به جهانیان ارائه دهد. محدودکردن زنان، تحمیل قوانین سخت بر مردم، تقابل با قومیتهای مختلف و کشتار زنان و کودکان به بهانههای واهی بخشی از رفتار اجتماعی و دینی طالبان تلقی میشود. طالبان هیچگونه الگوئی برای تشکیل یک دولت اسلامی ندارد و معتقد به شکلگیری امارت اسلامی است که هیچگونه سابقه این نوع حاکمیت در جهان وجود ندارد. البته در اوایل شکلگیری حکومت عربستان پس از جنگ جهانی اول این نوع ادبیات رفتاری که برگرفته از تفکرات سلفی وهابی است در این کشور حاکم بود. طالبان درخصوص دولتسازی و تعاملات منطقهای و بینالمللی و حوزههای فرهنگی و اقتصادی، الگوی تعریف شدهای ندارد و قوانین اسلامی را براساس دیدگاه رهبران این جریان خشونتطلب، تفسیر و بر مردم افغانستان تحمیل میکند. تجربه گذشته و در دوران حاکمیت 5 ساله طالبان بر افغانستان نشان میدهد که این مجموعه هیچگونه ارزشی برای سایر قومیتها و زنان قائل نیست و تنها با استفاده از قدرت تلاش دارد تا یک سلسله قوانین غیر واقعی بر مردم تحمیل کند. مخالفت با فعالیت زنان حتی در حوزههای فرهنگی و پزشکی و اجتماعی و تقابل با هرگونه مظاهر تمدن بخشی از رفتار طالبان است. طبیعی است قدرت گرفتن مجدد طالبان در افغانستان به درگیریهای طایفهای و مذهبی و اجتماعی منجر خواهد شد و این امر ممکن است به چندقطبی شدن حاکمیت در افغانستان منجر شود. اغلب مردم افغانستان با حاکمیت طالبان مخالفند و تنها 3 کشور عربستان، پاکستان و امارات متحده با این نوع حاکمیت آنهم به دلایل سیاسی و به دلیل خطرآفرینی طالبان برای امنیت ملی ایران موافق هستند. درگیریهای خونین اخیر بین طالبان و نیروهای دولتی در شهرهای مختلف افغانستان نشان میدهد که جرقههای یک جنگ داخلی در این کشور زده شده است، این درگیریها ممکن است از مرزهای افغانستان خارج شود.
ارسال نظر