درس مدیریت بحران از سیلاب در آلمان

بعد از ماه‌ها خشکی و کم‌آبی، در هفته سوم تیرماه هشدار سطح نارنجی هواشناسی، خبر از احتمال وقوع سیلاب در ۱۱ استان کشور داد. در استان آذربایجان‌شرقی بر اثر سیل یک نفر جان باخت، در استان آذربایجان‌غربی ۲ شهر سلماس و خوی و ۸ روستا از سیل خساراتی دیده‌اند. در استان سیستان‌و‌بلوچستان، که یکی از خشک‌ترین سال‌های آبی خود را در نیم قرن اخیر سپری می‌کند و در جنوب استان، چابهار میزان بارش تا نیمه تیر1400 صفر گزارش شده است.‌ ۴۳ روستا در شهرستان‌های سرباز، چابهار و قصر‌قند دچار سیل و آبگرفتگی شده‌اند. یکشنبه 27 تیر 1400 در برخی مناطق شمالی آذربایجان‌غربی، اردبیل، گیلان، مازندران، گلستان، قزوین، البرز،‌ ارتفاعات تهران و سمنان‌ رشد ابر، بارش باران،‌ وزش باد شدید موقتی و رعدوبرق پیش‌بینی می‌شود. از منظر زمین‌شناسی‌، سیلاب نتیجه طبیعی جریان آب در یک محیط دائما در حال تغییر است. جریان‌ها بیشتر آب ورودی خود را از بارش دریافت می‌کنند و میزان بارندگی در هر حوضه زهکشی مشخص، از روز به روز‌، سال به سال و قرن به قرن متفاوت است. کشور ما در توالی‌های مخرب خشکسالی و بارش‌های ناگهانی، کوتاه‌مدت و شدید‌، که به سیلاب منجر می‌شود، خسارت‌هایی هرچه بیشتر می‌بیند. در دهه‌های اخیر تغییرات اقلیمی این توالی‌ها و شدت رخداد‌ها (خشکسالی‌ها و بارش‌های ناگهانی و کوتاه‌مدت) را شدید‌تر کرده است. در 23 و 24 تیرماه وقوع سیلاب در آلمان با بیش از 80 نفر کشته، موجب خسارت‌های مهمی در غرب این کشور و در کشورهای همسایه هلند، بلژیک و لوگزامبورک شد.‌‌ در این رابطه دولت فدرال در حال برنامه‌ریزی یک برنامه کمکی برای آسیب‌دیدگان طوفان در راینلاند-فالتس و نوردراین-وستفالن است.

احتمال جاری‌شدن سیل با توجه به الگوهای آب‌و‌هوایی شدید ناشی از تغییرات اقلیمی افزایش یافته است. تغییرات در جغرافیای سرزمین نیز در افزایش سیل نقش داشته است. با از بین رفتن برخی از پوشش‌های گیاهی، ساخت‌و‌ساز در حریم و بستر رودخانه‌ها و شهرسازی در دامنه کوه‌ها، در هنگامه تغییر دما و الگوی هوای به سرعت متغیر‌، بشر خود به دست خود بسیاری از موانع طبیعی پیشگیرانه در برابر سیلاب را از بین برده و در کشوری مانند کشور ما به این کار ادامه می‌دهد. اگرچه ممکن است سیلاب غیر‌قابل‌کنترل به نظر برسد‌، اما با توزیع آب باران به روش پایدار‌، امکان جلوگیری از بدتر‌شدن شرایط و کمتر‌شدن ایمنی شهرها در برابر سیلاب وجود دارد. آزاد کردن حریم رودخانه‌ها و توسعه فضای سبز راهبردی برای جذب آب باران اضافی، خطر سیلاب را کاهش می‌دهد. در چین، مفهوم «شهرهای اسفنجی» رایج شده است. آبیاری نوین باغ‌ها و مزارع شهری به جذب آب اضافی کمک می‌کند. با ترکیدن لوله‌ها به دلیل جاری‌شدن سیل‌، مدیریت فاضلاب به یک مساله بزرگ تبدیل می‌شود. در اروپا‌، «بام‌های سبز» راه‌حل ابتکاری دیگری برای کاهش خطر طغیان است. با جذب بهتر در بام‌های سبز از رواناب سیلاب و در نتیجه از سرریز فاضلاب جلوگیری می‌شود. عدم‌تخلیه آب سطحی مسیرهای بتن‌ریزی‌شده و آسفالت‌شده پیاده‌روها و جاده‌ها مشکل عمده همه شهر‌هاست، زیرا سیمان قادر به جذب آب نیست. یک راه‌حل هوشمندانه، نصب روسازی‌های نفوذ‌پذیر است که می‌تواند آب را جذب کرده و به فضای سبز شهری منتقل کند. بسیاری از کشور‌های نیم‌کره شمالی‌، گرم‌ترین ماه‌های خرداد و تیر خود را در همین سال1400 تجربه کرده‌اند. در نتیجه این موج گرما‌، تبخیر افزایش می‌یابد. با افزایش تبخیر‌، افزایش بارندگی‌، با مدت زمان طولانی‌تر و همچنین شدت و تکرار بیشتر تجربه خواهد شد. دما با سرعت بالاتری در بالای خط استوا افزایش می‌یابد؛‌ به این معنی که کشورهای نیم‌کره‌شمالی تغییرات چشمگیرتری را تجربه خواهند کرد. کشور ما در معرض یکی از شدیدترین خشکسالی‌های نیم‌قرن اخیر و همزمان در معرض خطر سیلاب‌های ناگهانی در تابستان است. در این راستا نگاه به مدیریت بحران و خسارت‌های سیلاب در آلمان در تیر 1400 حتما برای ما درس‌آموز است.