چگونه نوجوانان را از آسیبهای اجتماعی حفظ کنیم؟
نوجوانی، دورهای از زندگی است که در آن رفتارهای پرمخاطره و تهدیدآمیز در حیطه سلامت مانند سیگار کشیدن، مصرف مواد و الکل میتواند به اوج خود برسد؛ رفتارهایی که بسته به خلق و خوی والدین و سایر اعضای خانواده کمرنگ یا به آسیب اجتماعی تبدیل میشود. هنوز چند صباحی از بروز بارقههای بلوغ در او نگذشته و به قول قدیمیها تازه پشت لبش سبز شده اما چشمان گودرفته و چهره زردش حکایت از واقعیتی تلخ دارد. سیگاری روشن میکند و در جواب چشمان پرسشگر خبرنگار ایرنا میگوید: تک فرزند خانواده هستم و پدر و مادرم هر چه میخواستم به سرعت برایم فراهم میکردند. هر دو تا دیروقت کار میکنند و از این بابت همیشه آزاد و رها با دوستانم اوقات میگذراندم. پکی به سیگار میزند و درباره اولین تجربه مصرف مواد مخدرش میگوید: در میهمانی تولد یکی از دوستانم، نتوانستم در مقابل تعارف به کشیدن مواد مقاومت کنم و با این باور که همین یکبار است و تکرار نمیشود در جمع آنان نشستم اما شد همان که نباید میشد. اما شانس آوردم پدر و مادر سریع متوجه شدند و من را به کنگره ۶۰ آوردند تا تحتدرمان ترک قرار بگیرم وگرنه معلوم نبود اوضاع و روزگارم چگونه پیش میرفت. با
گفتن موفق و سلامت باشی و از این به بعد بیشتر مراقب باش از او دور میشوم اما تمام فضای ذهنم به خانوادهای فکر میکند که قرار بوده با برآوردن نیازهای عاطفی، جسمی و فکری اعضای خود، بسترهای رشد و پرورش شخصیت و سازگاری بعدی آنان را فراهم سازد اما توجه بیش از حد و احیانا گسستگی روابط، استرس و تضاد میان اعضا، باعث شده تبعاتی همچون عزتنفس پایین، کاهش استقلال و اختلال در اجتماعیشدن و کشیدهشدن به سمت رفتارهای پرخطر همچون مصرف مواد مخدر را رقم بزند. کندوکاو در میزان تاثیر رفتار والدین بر افزایش یا کاهش رفتارهای پرخطر نوجوانان، ایرنا را برآن داشت تا با علیرضا نوروزی روانپزشک و عضو مرکز ملی مطالعات اعتیاد به گفتوگو بنشیند و برخورد مناسب والدین در مواجهه با فرزندی که مصرفکننده مواد است را جویا شود. نوروزی در این گفتوگو، با تاکید بر اینکه فرزندپروری موثر، نخستین عامل پیشگیری از سوق نوجوانان به مصرف موادمخدر است، توضیح داد: فرزندپروری موثر از دو مولفه مجموعه مهارتهای والدین برای ایجاد دلبستگی در فرزندان و ایجاد تعهد در آنان نسبت به ارزشها و انتظاراتی که خانواده دارد تشکیل میشود.
آموزش در کلاسهای مراکز سلامت
وی با تاکید بر اینکه این مهارتها با آموزش در کلاسهایی که مراکز سلامت جامعه تحتنظر روانشناسان وزارت بهداشت به خانوادهها ارائه میشود، قابل یادگیری است، یادآور شد: محتوای این دورههای آموزشی برای والدینی که فرزندان هفت تا دوازده سال یا دوازده تا هفده سال دارند متفاوت است و به والدین در ایجاد محیطی با کیفیت، گرم و صمیمی کمک میکند. به بیان این روانپزشک، به والدین آموخته میشود که از طریق بهبود کیفیت ارتباط با فرزندان، چطور رفتارهای مثبت آنان را ببینند و تقویت کنند و احیانا اگر دارای فرزندی با رفتارهای مشکلآفرین هستند چگونه او را مدیریت کنند.
دلایل مصرف مواد مخدر
نوروزی با بیان اینکه مصرف مواد مخدر در فرزندانی که این مهارتها را از والدین کسب میکنند به شدت کاهش مییابد، خاطرنشان کرد: هرگز فراموش نکنیم که رابطه میان والدین و فرزندان، باید ترکیبی از محبت و محدودیت باشد تا منجر به ایجاد دلبستگی و تعهد شود و با این حساب، رابطه والدین با فرزندان اصلا نمیتواند دوستانه باشد بلکه باید یک رابطه والد فرزندی با کیفیت و صحیح و اصولی باشد که در آن مهارتهای دوستیابی آموخته میشود. وی یادآور شد: در روابط دوستانه محدودیت وجود ندارد به همین دلیل عنوان میشود که والدین نمیتوانند با فرزندان فقط دوست باشد بلکه باید به هنگام وظایف، انتظارات، قوانین خانواده و ارزشها را با زبان صریح و روشن با فرزند در میان بگذارند و از او بخواهند نسبت به آن پایبند باشد. عضو مرکز ملی مطالعات اعتیاد تصریح کرد: البته این امر منوط به این است که صمیمیت و دلبستگی قوی در خانواده شکل گرفته باشد و در این صورت است که فرزندان هم انتظارات خانواده را برآورده میکنند.
مسئولیتپذیری را چگونه تقویت کنیم؟
نوروزی با یادآوری این موضوع که دوستان و همسالان نقش برجستهای در بروز رفتارهای مثبت و منفی فرزندان دارند، به خانوادهها توصیه کرد: در دایره دوستان، هم مهارتهای جدید آموخته میشود و هم بسیاری از چیزها تبادل پیدا میکند. در نتیجه اینکه والدین باید در کنار آموزش مهارتهای دوستیابی به فرزندان، مسئولیتپذیری در قبال انتخاب دوست را هم در او تقویت کنند. وی ادامه داد: همواره شنیده میشود که فرد تمامی مشکلات و اعتیاد خود را ناشی از دوست ناباب عنوان میکند در حالیکه این اصلا صحیح نیست و آن دوست انتخاب او بوده است. پس باید مسئولیت آن را قبول کند و اینگونه نباشد که هر کاری دوست دارد انجام دهد و بعد بگوید خودم نبودم و تحت تاثیر دوستانم بودم!
ارسال نظر