روایت «اصغر فرهادی» از مضامین فیلم‌هایش

نشــست خــبری فیلم سینمــایی «قهرمان» به کارگردانی اصغر فرهادی در جشنواره فیلم کن آغاز شد. نشست خبری فیلم سینمایی «قهرمان» به کارگردانی اصغر فرهادی که در هفتادوچهارمین جشنواره فیلم کن به نمایش درآمده است، با اصغر فرهادی و امیر جدیدی بازیگر اصلی این فیلم آغاز شد. فرهادی در ابتدای این نشست بیان کرد: این فیلم درباره یک خانواده صحبت می‌کند. انتقاد 2 شکل دارد، یک وقتی شما یک سیستم را نقد می‌کنید و مقابلش هستید یک وقتی هست که جامعه را نقد می‌کنید. من در این فیلم نگاهی که از این قالب بیرون بزند را نداشتم. وی در پاسخ به سوال دیگری توضیح داد: موضوع اصلی فیلم «قهرمان» شبکه‌های اجتماعی نیست. این سوژه بستری بود که قصه راه بیفتد. این اعتقاد را ندارم که ما می‌خواستیم بگوییم شبکه‌های اجتماعی خوب یا بد هستند.
آبرو مهمتر از قضاوت است
فرهادی در بخش دیگر این نشست، درباره مضامین مشترک فیلم‌هایش تصریح کرد: فکر نمی‌کردم برداشت بقیه از این فیلم هم «قضاوت» باشد. آنقدر این را درباره فیلم‌هایی که ساخته‌ام، گفته‌اند که درباره قضاوت و دروغ است که وقتی بازهم می‌شنوم، متعجب می‌شوم. در کنار این دو کلمه البته «آبرو» هم هست و این حتی از دو کلمه دروغ و قضاوت مهمتر است. وی تاکید کرد: «آبرو» به معنای تصویر جمعی دیگران از ماست و این نه در فرهنگ ما که در همه جا مهم است. فرهادی بیان کرد: این فیلم کمتر به موضوع قضاوت پرداخته است در همه فیلم‌های من موضوع قضاوت وجود دارد، ولی نه به‌خاطر اینکه تم فیلم قضاوت باشد. روایتی که داریم در دل خود این قضاوت‌کردن‌ها را دارد. اینگونه نیست که فکر کنم این تنها موضوعی است که اگر حل شود اوضاع بهتر می‌شود. مرز دروغ و حقیقت مرز مشخصی نیست. نمی‌توانیم به قطعیت بگوییم این کار بد است این کار خوب است. ممکن است کاری از نظر ما بد باشد. وی درباره همکاری با الکساندر ماله‌گی تهیه‌کننده مشترک فیلم‌هایش نیز بیان کرد: ما بیشتر دو دوست هستیم تا دو همکار، یکی از شانس‌های بزرگ من همکاری با الکساندر است. نگاه ما به سینما خیلی به‌هم نزدیک است. فرهادی در پاسخ به سوالی درباره مضمون «قهرمان» اظهارکرد: این فیلم مخالف با خودکشی است، اگر فیلمساز صادقی باشید و به‌دنبال حواشی نباشید، فیلم شما مسیر درستی را می‌رود. وی افزود: من در این فیلم بخش‌هایی را گذاشته‌ام که تماشاگران عادی را به تماشای فیلم ترغیب کنم اتفاقا بخشی از موفقیت فیلم‌های من در ایران مربوط به این است که مردم عادی به تماشای آنها نشسته‌اند.
نظرم درباره «حقیقت‌گویی» تغییرکرده
فرهادی درمورد مساله حقیقت‌گویی دقیق و اینکه آیا در طول دوران فیلم‌سازی‌اش نظری که درباره مفهوم حقیقت‌گویی دارد، تغییری کرده است؟ گفت: قطعا در طی این سال‌ها که خیلی هم طولانی نیست، نظرم حتما تغییر کرده اما نه تغییر بنیادین. وی با اشاره به اینکه با آشنایی با فرهنگ‌های دیگر می‌توان چیزهایی را مقایسه کرد و به همین دلیل وی معتقد است مهاجرت خیلی خوب است، اما نه مهاجرت اجباری، افزود: مثلا وقتی به اسپانیا می‌روی چیزهایی می‌بینی که با فرهنگ خودت متفاوت است و با حسن‌ها و عیب‌های خودت مواجه می‌شوی. مثلا در فیلم «گذشته» به بازیگرم «برنیس» گفتم که موضوعی را باید به آرامی بگویی و او صدایش را آورد پایین. او مفهوم آرام‌آرام را متوجه نمی‌شد که طرف مقابل ناراحت نشود. همانطور که در فیلم برادران کوئن می‌گوید می‌خواهی بکشی، بزن توی سرش و زجرکشش نکن. این یک چیز فرهنگی است. فرهادی بیان کرد: با بررسی فرهنگ دیگر متوجه این تفاوت‌ها می‌شوی و در کنارش داشته‌های خودت را هم پیدا می‌کنی. ما متاسفانه به‌دلیل وضعیت کشورمان به‌صورت پاندولی بین خودباختگی و خودشیفتگی در حال حرکت هستیم. زمانی به‌طورکل دچار خودباختگی می‌شویم و می‌گوییم هیچی نداریم و این خیلی دردناک است و در لحظاتی دچار خودشیفتگی می‌شویم که فکر می‌کنیم مرکز ثقل جهانیم. نه هم بخشی از دنیا هستیم که مفاخری داریم و معایبی مثل هر کشور دیگری. با مهاجرت و آشنایی با فرهنگ‌های دیگر می‌توانیم دریافت‌هایی داشته باشیم و به همین دلیل من هم در حال تغییرم. فرهادی در واکنش به سوالی درباره اینکه در طول فیلم به پله‌های زیاد برمی‌خوریم و اینکه آیا وی به‌دنبال نظری خاص بود؟ از پرسش‌کننده خواست تا جواب این سوال را زمانی مناسب‌تر بدهد زیرا توضیح آن مفصل است و می‌خواهد بعدا درباره آن کامل حرف بزند.