توليد واكسن ايرانی؛ ابهام يا واقعيت؟

آرمان ملی- امید کاجیان: ضد‌و‌نقیض‌گویی‌ها تنها در ارتباط با میزان واکسیناسیون و نحوه آن نیست.‌ از روزی که سعید نمکی، وزیر بهداشت در آخرین وعده‌اش اعلام کرده بود از شنبه نوزدهم تیر، روزانه 400 هزار دُز واکسن تزریق می‌شود یک هفته می‌گذرد و چنین چیزی در هیچ‌کدام از این هفت‌روز محقق نشده و شاید آمار بالاترین تزریق به نیمی از این وعده‌های داده شده؛ برسد.‌ اگرچه ضدو نقیض‌گویی‌ها و وعده‌های واکسیناسیون در طول این مدت تبدیل به امری عادی شده است؛ اما تناقض‌ها در‌باره واکسن‌های ایرانی هم از آن نوبر‌تر است(!) واکسن‌هایی که با آب‌و‌تاب رسانه‌ای در مقابل دوربین‌ها به نمایش درآمده‌اند ولی ماجرای تولید انبوه‌شان و البته اثر‌بخشی و نتایج‌شان نیز هزاران اما‌و‌اگر به همراه خود داشته است. البته بگذریم از اینکه، این واکسن‌ها به تایید سازمان‌های بین‌المللی از جمله سازمان جهانی بهداشت نمی‌رسند و اینکه تنها خود مقامات مسئول به اینکه این واکسن‌ها را تایید می‌کنند بسنده کرده‌اند؛ اما ماجرای توان تولید انبوه این واکسن‌ها نیز یکی از چالش‌هاست. نمونه‌اش «برکت» واکسنی که پیش از همه تولید شده و خیلی‌ها از آن تقدیر به عمل آورده‌اند .سیزدهم تیرماه بود که ناگهان خبر از گمشدن دُزهای واکسن برکت دادند. مینو محرز، از مدیران پروژه این واکسن اعلام کرد که 400 هزار دُز واکسن کرونا را به وزارت بهداشت تحویل داده‌اند ولی مشخص نیست کجاست. بعد از این هم خبر خرابکاری در خط تولید واکسن کوبرکت منتشر شد و بعد هم گفتند چنین چیزی صحت ندارد. در این باره حجت نیکی‌ملکی، رئیس مرکز اطلاع‌رسانی و روابط عمومی ستاد اجرایی فرمان امام(ره) در صفحه شخصی‌اش در توئیتر به نقل از روابط عمومی شرکت دارویی شفافارمد نوشته بود: «خط تولید واکسن کووایران برکت با تمام ظرفیت در حال تولید واکسن است.» اما این ادعا که این شرکت با تمامی توان در حال تولید واکسن است با جملات اخیر علیرضا رئیسی، سخنگوی ستاد ملی مقابله با کرونا کاملا در تضاد است. او از مشکل در خط تولید واکسن برکت گفته و عنوان کرده است: «قرار بود برکت به ما واکسن تحویل بدهد اما در خط تولید دچار مشکل شدند. از طرفی اکنون یک میلیون دُز واکسن تولید‌شده دارند، اما از نظر فنی ۱۶ روز باید از زمان ورود واکسن به ویال‌ها بگذرد و پس از آن در صــورتی که واکســن‌‌ها رسوب نکند، می‌توانند میزان تولیدی را تحویل وزارت بهداشت بدهند.» بگذریم از اینکه هنوز نتایج بالینی فاز سوم درباره این واکسن مبهم است؛ با این حال از 25 خرداد که وزیر بهداشت، صدور مجوز مصرف اضطراری واکسن برکت را به‌ عنوان خبر خوش درباره خودکفایی در تولید واکسن و واکسیناسیون اعلام کرد تا امروز یک ماه می‌گذارد و هنوز هم مجموعه‌ای از سردرگمی‌ها درمورد سرنوشت این واکسن‌، میزان و توان تولید آن و مهمتر از همه میزان کارآیی‌اش، پیش‌روی مردم است. در سویی دیگر اما در مورد سایر واکسن‌های ایرانی نیز حرف‌و‌حدیث‌های بسیاری مطرح است. نمونه آن واکسن ایرانی- کوبایی است که در موردش سخن بسیار گفته شده است. واکسنی که مینو محرز از منتفی‌شدن تولید آن خبر داد؛ سخنی که به سرعت تکذیب شد. او درباره همکاری مشترک انیستیتو پاستور ایران- کوبا برای ساخت واکسن مدعی شده بود: مرحله سوم واکسن کوبایی را به برخی افراد در ایران تزریق کردند. قرار بود یک پروژه مشترک باشد که بعد سفیر این کشور اعلام کرد ما چنین پروژه‌ای نداریم. او افزوده بود: اما خود کشور کوبا به این واکسن دستور «تزریق اضطراری» داد و سفیر این کشور اعلام کرد کشور خودمان و کشورهای دیگر آمریکای‌جنوبی بیشتر نیاز دارند؛ بنابر‌این اولویت را به خودشان دادند و سفیر این برنامه را اعلام کرد و این پروژه مشترک، اگر هم باشد، به تأخیر افتاده و نمی‌تواند خیلی کمک کند. بعد از این هم وی از ایجاد جو رقابت میان تولیدکنندگان واکسن در داخل سخن گفت و اعلام کرد «من واقعا از این رقابت‌های بچه‌گانه متاسفم.» همه این ابهامات در حالی است که مقامات می‌گویند رابطه خوبی با کوبا دارند و این واکسن هم بر سر جایش هست. همچنین «کووپارس» عنوان واکسن ایرانی دیگری است که حالا‌حالاها به تولید انبوه نمی‌رسد و سخنگوی پروژه واکسن رازی کووپارس هم گفته است سایت تولید انبوه واکسن کووپارس هنوز راه‌اندازی نشده است و در فاز سوم به سر می‌برد .از قرار معلوم اگر‌چه درحالی‌که مسئولان وزارت بهداشت و نهادهای مختلف تولید واکسن کرونا در ایران تاکنون بارها و بارها اخبار متناقضی را در مورد آغاز تولید انبوه این واکسن‌ها و شروع واکسیناسیون عمومی منتشر کرده‌اند، هنوز هیچ‌زمان قابل‌استناد و قابل‌اعتمادی در این باره وجود ندارد. آن هم واکسن‌هایی که اثر‌بخشی آنها چندان مشخص نیست؛ به‌خصوص که حالا درمورد مشکلات در تولید آن سخن گفته می‌شود. البته رقابت‌هایی که دراین عرصه وجود دارد، خود دلیل دیگری است که نمی‌توان به خیلی از صحبت‌های دست‌اندرکاران این واکسن‌ها اطمینان کرد. این در حالی است که ایران همچنان در تحریم ورود واکسن‌های فایزر و مدرنا قرار دارد و از طرفی واردات واکسن‌های چینی و روسی نیز هرازگاهی با بدعهدی‌های این دو کشور روبه‌رو می‌شود. در این راستا قطعا تاریخ این نحوه مدیریت و عملکرد را به همراه سیاسی کردن واکسیناسیون در ایران فراموش نخواهد کرد. مردمی که اسباب‌بازی‌های واکسنی مقامات شده‌اند و هرروز تعداد کثیری از آنها به خاطر همین بازی‌ها جان خود را از دست می‌دهند. زمان به سرعت می‌گذرد؛ اما هنوز مسئولان غرق در شعارهای حماسی‌اند .