برجام ماهیت سیاسی هم دارد؛ چرا؟

برجام ابعاد مختلف دارد؛ ماهیتا یک پروژه سیاسی است که ابعاد حقوقی، فنی و اقتصادی هم دارد. اما چرا سیاسی است؟ برای اینکه یک حاکمیتی تصمیم گرفته مسیری را طی کنـد که این راه به لحاظ مقـررات بین‌المللی چون امنیتی تعــریف شده، محدودیت‌های زیاد و یک سیستم قوی پادمــانی دارد و نهایتا در مناسبات بین‌المللی به خاطر ماهیت امنیتی بودن در حوزه تصمیم‌گیری‌های حاکمیتی می‌رود و یک پروژه با ماهیت سیاسی محسوب می‌شود وچون جنبه و بُعد سیاسی‌اش غلبه دارد در ایران و آمریکا و هرجای دیگر که نسبت به این موضوع تصمیم‌گیری می‌شود، بیشتر رنگ و بوی سیاسی دارد. یعنی طرفین مذاکره یا قرارداد یا امضاکنندگان سند، بیشتر با نگاه و رویکرد سیاسی این پرونده و پروژه را می‌بینند. در این چارچوب ایران مشکلی پیدا کرده که تحریم‌ها بخشی از توان اقتصادی‌اش را تحلیل برده، مشکلات اقتصادی زیادی برای این پروژه به ایران تحمیل شده فلذا به لحاظ سیاسی برای رهایی از وضعیت سنگین اقتصادی تحمیل‌شده، بی‌علاقه نبود که این پروژه را از طریق مذاکره به نتایجی برساند. قبلا ایران اراده سیاسی خود را برای ادامه مذاکرات اعلام کرده و مذکرات شروع شده، یعنی این تصمیم سیاسی سخت گرفته شد و مابقی دیگر ابعاد فنی است. ولی در جریان مذاکرات، بحث‌هایی پیش آمد که مقداری به نتیجه رسیدن مذاکرات را کند کرد. هر دو طرف به نوعی تمامیت‌خواه شدند. آمریکا که علاوه بر مساله هسته‌ای، بحث‌هایی مثل فعالیت موشکی و فعالیت منطقه‌ای نیروهای ایران را به نحوی مطرح کرد و از آن طرف ایران هم پافشاری می‌کند تا آمریکا همه تحریم‌ها را لغو کند به‌اضافه اینکه تضمین کافی دهد که دیگر از برجام خارج نمی‌شود. درحقیقت در بُعد سیاسی اگر دو طرف ایران و آمریکا تمایل داشته باشند یا تصمیم‌شان بر این باشد که موضوع حل شود، نهایتا حل می‌شود، چون راه‌های فنی یا راهکارهای حقوقی برایش پیدا می‌شود و تا حدی هم پیدا شده. الان در مرحله‌ای هستیم که خواسته‌های جدید مثل بحث موشکی و لغوشدن همه تحریم‌ها و بحث‌های دیگر فنی که مطرح شده، یک مقدار روند را کند کرده که دولت فعلی دیگر قادر نیست تصمیم نهایی را به اجرا بگذارد. البته تصمیم نهایی در نهادهای بالادستی گرفته می‌شود ولی دولت باید بتواند آن را به اجرا بگذارد. اما به نظر می‌رسد دولت در این حد هم به صورتی که خواسته می‌شود، راه‌های اجرایی را طی کند، فرصت ندارد؛ بنابراین کار خودبه‌خود به دولت بعدی محول می‌شود. دولت فعلی تا آنجا که ممکن بود متن‌های پیچیده را مطرح و راهکارها و متون حقوقی برای حل و فصل اختلافات کنونی پیدا کرد ولی نهایی نشده به خاطراینکه آخرین کلام باید از نهادهای تصمیم‌گیر ایران بیرون آید که فعلا برای یکی، دو هفته یا یکی، دو ماه آینده خیلی عجله ندارند و اتفاقا می‌خواهند مقداری آمریکا انتظارات خود را در زمانی که وقفه‌ای ایجاد می‌شود، پایین آورد و بدین ترتیب ایران می‌تواند اعلام کند که تحت فشار نیست و عجله ندارد تا یک مقدار نتیجه مذاکرات متعادل شود.