شوق واکسن؟

من شخصا مایلم به آن ایرانیان متخصصی که احتمالا بیش از یک سال زحمت کشیده و در آزمایشگاه، با همکاری بین‌المللی و شور و شوق موفق به ساخت واکسن ایرانی کرونا شده‌اند تبریک بگویم. آنها دانسته‌های‌شان را در خدمت تولید واکسن برای نجات جان هموطنان و انسان قرار داده‌اند. خبر ساخت واکسن ایرانی در شرایط عادی، پس از یک و نیم سال بحران کرونا و همه مصائب آن، باید شور و شوقی در مردم برانگیزد، اما چنین فضایی ایجاد نمی‌شود. اگرچه مهم است که کشوری در بین چند تولیدکننده معدود واکسن یک بیماری عالم‌گیر قرار بگیرد، اما چرا شوری برنمی‌انگیزد؟ ساخت واکسن فرآیندی تخصصی و هر گونه آلودن آن به اغراض و اشخاص سیاسی، از این فرایند اعتبارزدایی می‌کند. عقلانیت بشر همان‌گونه که به تفکیک قوا رسیده، به تفکیک کارکردی چهار عرصه اقتصاد، سیاست، جامعه و فرهنگ هم رسیده است. این چهار عرصه با هم مرتبط هستند، اما اگر در کار هم دخالت کنند، منطق‌شان را بر یکدیگر تحمیل کرده و همدیگر را آلوده کنند؛ به‌نحوی‌که استقلال نسبی هر کدام مخدوش شود، اعتبارزدایی می‌شوند. رعایت نکردن اصول شفافیت در اطلاع‌رسانی درباره فرآیند تولید واکسن، اعتبارسنجی نشدن یا گزارش نکردن اعتبارسنجی انجام‌شده در فرآیند ساخت، اعتماد را مخدوش می‌کند. سابقه ارائه دستاوردهای محیرالعقول از درمان بیماری لاعلاج تا داروها و تجهیزات خاص و در نهایت به نتیجه نرسیدن آنها، فضای بی‌اعتمادی شدید پدید آورده است. اطلاع‌رسانی درباره واکسن توسط افراد غیرمتخصص و با اسم و رسم سیاسی و در حاشیه ماندن متخصصان، کل فرآیند اطلاع‌رسانی را مخدوش ساخته است. تبدیل کردن واکسن به یک ابزار حیثیتی و بار کردن معنایی سیاسی و بین‌المللی بر این محصول و تبدیل کردن آن به دنباله مناقشات سیاست خارجی ایران، جامعه را از سویه اجتماعی و افتخارآمیز آن دور کرده است. اینها همه به بی‌اعتمادی انباشته از گذشته افزوده شده و دستاوردی را که می‌تواند برای هر کشوری مهم باشد، به موضوعی حاشیه‌ای، بدون‌ برانگیختن امید و شوقی در جامعه و حتی مستمسک برخی مناقشات و اعتراض‌ها در فضای مجازی و واقعی و حتی طنزهای گزنده بدل کرده است. اعتماد بزرگ‌ترین دارایی هر ملت و حکومتی است. بدون‌اعتماد، دستاوردهای افتخارآمیز ملت‌ نیز می‌تواند به ضد خود بدل شود. اولین اولویت کشور، پیش از برجام، اصلاح یارانه‌ها، کنترل تورم یا هر کار دیگری، در پیش گرفتن راه‌ها و اجرای اقداماتی برای ارتقای اعتماد عمومی است.