تهران؛زمين لرزان جداي از گسل ها
آرمان ملــی- رها معیـری: فرونشست زمین و ایجاد فروچاله‌های خطرناک، یکی از مصائب بزرگ تهران است که کسی به آن توجه نمی‌کند. اینکه اعلام می‌شود فرونشست زمین در تهران با جمعیتی بالغ بر 13 میلیون نفر، می‌تواند برج‌ها را خم کند یا راه‌آهن را کج نماید و خطوط انتقال نفت و گاز را بشکند، به یک موضوع بعید و عادی تبدیل شده و تا زمان بروز فاجعه کسی به آن توجه نمی‌کند. فرونشست زمین یکی از پدیده‌های خطرناک در جهان است که ایجاد آن به‌دلیل خشکسالی و خالی شدن سفره‌های زیرزمینی به وجود می‌آید. اخیرا موسسه تحقیقاتی «اینتل‌لب» که گروه بین‌المللی مشاوره اطلاعاتی است، با انتشار چند تصویر ماهواره‌ای، فرونشست زمین در اطراف تهران را بمب ساعتی بی‌صدا توصیف کرده و آن را تهدیدی برای ۱۳ میلیون نفر جمعیت ساکن در این مناطق دانسته است. این گزارش با اشاره به استخراج بیش از حد آب‌های زیرزمینی، از تداوم ۲۵ سانتیمتر فرونشست سالانه زمین در برخی از مناطق تهران خبر می‌دهد. سال ۹۷ نیز مجله علمی «نیچر» در گزارشی اعلام کرد که بخش‌هایی از تهران سالانه ۲۵ سانتیمتر نشست می‌کند که یکی از بالاترین رقم‌ها در جهان است. در آن گزارش نیز ذکر شده بود: «
پژوهشگران یاد شده اعلام کرده‌اند که زمین‌های اطراف فرودگاه امام سالانه پنج سانتیمتر نشست می‌کنند.»
برداشت آب را متوقف کنید
مطالعــات مــربوط به فرونشست زمین در تهــران به سال ۲۰۰۳ باز می‌گردد و در سال‌های اخیر برخی نهادها نیز درباره این پدیده هشدار داده‌اند و ارقام بالاتری را نیز اعلام کرده‌اند. از جمله خرداد علیرضا شهیدی، رئیس سازمان زمین‌شناسی که خبر داده «فرونشست زمین در تهران تا ۳۶ سانتیمتر در سال مشاهده شده است.» او با بیان اینکه فرونشست باعث ایجاد بحران‌های امنیتی برای کشور خواهد شد، از تشدید مهاجرت‌های منطقه‌ای و مرگ گیاهان و جانوران به عنوان پیامدهای اولیه این موضوع نام برد. رئيس سازمان زمین شناسی نیز برداشت بی‌رویه آب از سفره‌های زیرزمینی (آبخوان‌ها) را که باعث فرونشست زمین و در نتیجه از بین رفتن این حفره‌ها و سفره‌ها شده است عامل اصلی این بحران خواند. به گفته این مقام مسئول، درحالی که جز استان گیلان همه ۳۰ استان کشور با موضوع فرونشست دست به گریبان هستند، تنها در استان اصفهان مسئولان برای مقابله با این بحران به فکر هستند. در تهران نیز آمارها حاکی از افت سالانه ۱۵۰ میلیون مترمکعب آب زیرزمینی است. کاهش آب‌های زیرزمینی و هشدار درباره تبعات آن در حالی ادامه دارد که به گــفته مقام‌های وزارت جهاد کشاورزی، کاهش شدید
بارندگی موجب ورود ایران به مرحله خطرناک خشکسالی شده است. مدیر بخش زلزله و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی به «آرمان ملی» می‌گوید: «کشور ما از استانداردهاي اروپايي که چهار سانتي‌متر در سال را براي فرونشست زمين پيش بيني نموده، عبور کرده است. علی بیت الهی در ادامه خاطر نشان می‌کند: «به‌عنوان مثال در جنوب و جنوب غرب تهران فرونشست سالانه زمين 25 سانتي‌متر ثبت شده و اين آمار نشان مي‌دهد که تا چه اندازه از حد بحران عبور کرده‌ايم. فرونشست زمين هر روز به‌صورت خزنده و آهسته به اراضي شهري تهران نزديک و نزديک‌تر مي‌شود و اين پديده حاصل بي‌تدبيري در حوزه مديريت آب‌هاي زيرزميني از ديرباز تاکنون است. از سوي ديگر روش‌هاي منسوخ شده کشاورزي و کشت محصولات آب‌بر در مناطق خشک از مواردي است که به تشديد فرونشست زمين در دشت‌هاي کشور منجر مي‌شود و باعث شده بسياري از دشت‌هاي حاصلخيز ممنوعه شوند.» وی در ادامه می‌افزاید: وقتي موسسه تحقیقاتی «اینتل‌لب» اعلام مي‌کند که فرونشست زمين به 25 سانتي‌متر رسيده است، يعني اين عدد در يک دهه اخير و به‌صورت تدريجي شکل گرفته و هر سال 2.5 سانتي متر زمين به‌صورت نامحسوس نشست کرده و به
شکل انحنا در مي‌آيد. زمين منحني شده براي تاسيساتي همچون خطوط راه‌آهن و لوله‌هاي نفت که يک خط صاف را دنبال مي‌کنند، بزرگترين تهديد به شمار مي‌رود. از سوي ديگر اگر ساختمان و برج بلند در اين مناطق باشد، پي ساختمان‌ها دچار نشست و سستي مي‌شوند و در اسکلت ساختمان‌ها شکاف به وجود خواهد آورد و با يک زلزله ضعيف ساختمان‌ها به راحتي فرو مي‌ريزند. از سوي ديگر لوله‌هاي فاضلاب به‌صورت تراز مواد داخل‌شان را هدايت مي‌کنند و اگر در يک زون انحناي زمين باعث خميدگي لوله‌هاي فاضلاب شود، محل اتصالات لوله‌ها از يکديگر جدا مي‌شوند و نشت مواد فاضلاب و مشکلات زيست محيطي را به همراه خواهند داشت. ما در جنوب تهران مخزن نفت شهرري را داريم که از طريق لوله‌هاي داخل زمين مواد سوختي را به اقصي نقاط شهر تهران هدايت مي‌کنند، اين لوله‌ها با خم شدنشان امکان بروز فاجعه زيست محيطي و خطر براي ساکنان مناطق را دارند. ترک خوردن جاده‌ها و پل‌ها نيز کمترين آسيب تشديد و بي‌توجه‌اي به پديده فرونشست است. ما داريم به اين شرايط نزديک مي‌شويم و اگر هر کدام از اين اتفاقات رخ دهد، مي‌تواند فاجعه بار باشد.»
ارسال نظر