دولت رئیسی و مذاکرات وین

مذاکرات وین برای احیای برجام از اوایل سال جاری و مشخصا از ۱۳ فروردین با نشست مجازی اعضای برجام شروع شد و اکنون نزدیک به سه ماه است که این مذاکرات به طول انجامیده است. بنابراین چندان بعید نیست که این مذاکرات و نشست‌های وین برای احیای برجام و حصول توافق جدید هفته‌ها و ماه‌ها به طول بینجامد. برخی جریان‌های داخلی سعی می‌کنند عملا احیای برجام و مذاکره با اعضای 1+4 و نیز دولت بایدن متناسب با اهداف و منافع آنها رقم بخورد، نه دولت روحانی. اکنون خود اصولگرایان، حتی اصولگرایان رادیکال نیک می‌دانند که برای حل مشکلات کشور «باید»، تاکید می‌کنم «باید» مذاکره و نشست وین را برای احیای برجام و لغو تحریم‌ها در دستور کار دولت سیزدهم قرار دهند، در غیر این‌صورت عملاً سامان دادن به این میزان از مشکلات اقتصادی و معیشتی در کشور غیرممکن است. برخی بی‌مدیریتی‌ها و تصمیمات غلط دولت روحانی هم چالش‌هایی را به وجود آورده است، اما اگر دولت رئیسی بخواهد بر این مشکلات فائق آید و به طور بنیادین و ریشه‌ای آنها را حل کند باید تکلیف برجام و نشست وین را روشن کند. کاسبان تحریم و جریان قدرت سعی کرده‌اند طی این سال‌ها مانع از حصول توافق جدید، لغو تحریم و کنار گذاشتن سیاست فشار حداکثری شوند تا از این طریق ضمن اینکه دولت روحانی را مورد نقد و هجمه قرار می‌دهند، بتوانند وزن سیاسی و همچنین منافع کاسبان تحریم را هم برآورده کنند. اما زمانی که دولت آنها سر کار بیاید مسائل متفاوت از اکنون خواهد بود؛ آن هم در این شرایط و بلبشوی سیاسی، اقتصادی و دیپلماتیک کشور. پس قطعا در شرایط اقتصادی و معیشتی حال حاضر که مشکلات بسیار جدی برای مردم ایجاد کرده است و به طور کلی کشور در یک بحران به سر می‌برد، عملا تداوم این شرایط در سایه سیاست فشار حداکثری آمریکا و تشدید تحریم‌ها، نه‌تنها نمی‌تواند باعث ارتقای وزن آنها در سایه فضای آمریکا‌ستیزی شود، بلکه در جهت عکس می‌تواند تمام حیات این جریان را به سراشیبی سقوط سوق دهد. به هر حال اکنون کشور در آستانه یک انفجار اجتماعی قرار دارد. اگر دولت جدید نتواند این مشکلات را مطابق با وعده‌هایش حل و فصل کند دیگر هر چیزی امکان وقوع دارد و این جریان قدرت به آن واقف است. بنابراین تلاش جدی برای احیای برجام البته مطابق با اقتضائات خود خواهند داشت. اگر دولت سیزدهم از جایگاه پررنگ مردمی برخوردار باشد اعضای 1+4 و ایالات متحده آمریکا که مسائل داخلی کشور را به دقت رصد می‌کنند، نمی‌توانند بر مدار خود حرکت کنند؛ چراکه این دولت با حمایت جدی مردم می‌تواند امتیازات خود را از دل مذاکرات بیرون بکشد و خواسته‌هایش را بر طرف‌های مقابل تحمیل کند. در صورتی که اگر دولت سیزدهم حداقل حمایت داخلی را داشته باشد این طرف‌های مقابل هستند که می‌توانند خواسته‌های خود را بر دولت ما تحمیل کنند و اگر نهایتا ایران میز مذاکره را ترک کند، شرایط در داخل کشور علیه دولت حداقلی خواهد بود؛ چون از حمایت مردمی برخوردار نیست. در شرایطی که کشور با بحران‌های متعدد از اقتصاد و معیشت تا سلامت و... دست‌و‌پنجه نرم می‌کند و آستانه تحمل مردم هم به شدت پایین آمده است.

اتفاقاً به واسطه همین نگرانی‌ها و مطالبات حامیان رئیسی بعد از پیروزی وی این شائبه وجود دارد که باید شاهد فضای بسته سیاسی، اجتماعی، امنیتی و دیپلماتیک باشیم. اما به باورم سایه سنگین مشکلات در داخل کشور و همچنین موقعیت حساس، بغرنج و پیچیده دیپلماتیک ما، آن هم در دوران ریاست‌جمهوری جو بایدن اجازه هیچ‌گونه اشتباهی را به دولت سیزدهم نمی‌دهد. چون در این صورت کشور به وضعیت قبل از سال ۹۲ و حتی بدتر از آن باز خواهد گشت. بنابراین خود جریان قدرت هم به دنبال بستن فضای سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، امنیتی و دیپلماتیک نیست؛ چرا‌که تبعات آن می‌تواند وضعیت را به شدت شکننده‌تر از امروز کند. از طرف دیگر به نظر نمی‌رسد سید‌ابراهیم رئیسی، باجی به این جریان‌ها بدهد. اما با همه این حرف‌ها باید دید که تعامل و مناسبات جریان قدرت با دولت سیزدهم چگونه خواهد بود و چه فضا و سرنوشتی را برای کشور در ۴ سال پیش‌رو رقم خواهد زد؟