برنامه نشان بدهيد؛ نه نمودار

آرمان ملی- هلیا برزویی: سوت آغاز مناظرات با محوریت اقتصاد، زده شد و کاندیدا‌های هر دو جناح در مقابل یکدیگر قرار گرفتند. اما آنچه در میان صحبت‌های کاندیدا‌ها به چشم نمی‌آمد مساله و مطالبات مردم بوده؛ آن هم در شرایطی که کرونا و تحریم‌ها ضربه سختی به اقتصاد و در‌آمد مردم زده است. با این حال نه اشاره‌ای به این مشکلات شد و نه حتی برنامه‌ای برای برون‌رفت از این مشکلات داده شد و بیشتر وقت مناظره بر سر مجادلات و حملات بین دو جناح صرف شد. حملاتی که در یک راسش همتی و در راس دیگر آن رئیسی قرار داشت. حال باید منتظر نظرات مردم بود که آیا اینگونه مجادلات جناحی در شرایط فعلی برای‌شان اهمیتی دارد و آیا آن قشری از مردم را که تصمیم برای شرکت در انتخابات ندارند، می‌تواند دست‌کم تا سومین مناظره برای شرکت در رای‌گیری اقناع کند. به همین منظور و برای ارزیابی کلی مناظرات و نحوه عملکرد کاندیدا‌ها، «آرمان‌ملی» با محمد‌رضا خباز، فعال سیاسی اصلاح‌طلب و نماینده ادوار مجلس به گفت‌و‌گو پرداخته است که در ادامه می‌خوانید.
آقای خباز! به طور کلی مناظره اول را چطور ارزیابی می‌کنید؟
مناظره روز شنبه مقداری از یخ انتخابات را ذوب کرد ولی نه آنطور که مورد انتظار بود. با توجه به نظراتی که داده شد، نظرسنجی‌هایی که صورت گرفت و ارتباطی که ما با مردم از طریق فضای مجازی داشتیم، احساس می‌کنم انتظار بیشتری از مناظره روز شنبه بود. آنچه عیان بود این بود که پنج نفر از آقایان مثل اینکه وارد میدان جنگ شده بودند و به یک نفر شروع به حمله کردند. این حملات از سویی جایگاه و شأن ریاست‌جمهوری را تنزل می‌داد و از سویی دیگر هم نشان می‌داد هر پنج نفر از نامزد‌های اصولگرا احساس می‌کردند که آقای‌همتی رقیب‌شان است. گویی برنامه این حملات از پیش‌تعیین‌شده است که باید همه به فلان کاندیدا حمله کنیم. در صورتی که موضوع مناظره اقتصادی بود و قرار بود هرکس بگوید مشکلات اقتصادی کشور را چگونه حل می‌کند و شخص بعدی برنامه دیگری را نقد کند، ایرادات و پیشنهاداتش را بگوید و استدلال‌های علمی و اقتصادی ارائه دهد اما چون چنین چیزی در چنته نداشتند از همان حربه کم‌اثر یعنی توهین و تهمت استفاده کردند که منجر به آن شد که بینندگان عزیزی که مناظرات را تماشا می‌کردند، این احساس را داشته باشند که برخی از کاندیدا‌ها در آن جایگاه نیستند و اصلا نباید کاندیدا می‌شدند. مگر با این استدلال که این افراد تنها در جایگاه کاندیدای پوششی هستند که قرار بر این است که در روز‌های انتهایی انتخابات کناره‌گیری کنند و در دو مناظره دیگر آتش برای کاندیدای موردنظر‌شان را تهیه و بعد هم به طمع اینکه در دولت بعدی پستی به آن‌ها داده می‌شود، کناره‌گیری کنند. این کار نوعی بازی کردن با افکار عمومی است و کار پسندیده‌ای نیست. نباید ما از روش‌های غیر‌مطلوب، غیرانسانی و غیر‌اسلامی برای پیروزی در انتخابات استفاده کنیم.
به نظر شما چه مباحثی جایش در مناظره اول خالی بود؟
کاندیدا باید اعلام کند برای نجات اقتصاد کشور و معضلاتی مانند بیکاری، نقدینگی، مسکن و ... چه برنامه‌ای دارد. اما بعضی از آقایان به جای برنامه، نمودار نشان می‌دادند. همچون معلمی که سر کلاس 30 نفره حاضر شده است و می‌خواهد به دانشجویان یا دانش‌آموزانش برای اثبات یک مساله، نمودار نشان می‌دهد؛ در صورتی که نمودار جایش اینجا نیست، آن هم در زمانی که تعداد زیادی از مردم فرهیخته و تحصیلکرده پای برنامه نشسته‌اند. با این تفاسیر این مساله نشان‌دهنده آن است که طرف برنامه‌ای ندارد و به همین جهت از زبان تهمت، افترا و هتاکی استفاده کرده تا وقتی یکی از کاندیدا‌ها را که احساس می‌کردند ممکن است برنامه اقتصادی مناسبی داشته باشد، بگیرند تا او نتواند برنامه اقتصادی‌اش را به مردم رساند. اما در عین حال خود این مناظره جایگاه و شایستگی افراد را برای مردم روشن کرد. بنابراین اگر روش‌های منصفانه و منطقی را به کار می‌بردند، آثار بهتری داشت.
این مناظره تاثیری بر افزایش یا کاهش مشارکت مردم داشته است؟
به زعم من مقداری گرایش مردم را برای حضور پای صندوق‌های رای افزایش داد ولی چندان چشمگیر نیست و همچون مناظرات دوره‌های گذشته که یک موج و تحرک به‌وجود می‌آورد، نبود.
عملــکرد آقای همــتی را بـهتر ارزیابــی مــی‌کنید یـــا آقـای مهرعلیزاده؟
هر کدام از یک کانال ظاهر شدند. آقای مهرعلیزاده به دلیل اینکه کارنامه‌ای از خود ارائه داد و بسیار شفاف و روشن بیان کرد که من یک اصلاح‌طلبم، خود یک امتیاز مثبت است؛ آن هم در شرایطی که همه کاندیداهای اصولگرا که سابقه اصولگرایی دیرینه‌ای هم دارند، هیچ یک اعلام نکردند که ما اصولگرا هستیم یا بعضی از آنها از پیش اعلام کردند که مستقل هستند. به این دلیل که می‌خواهند رفتار نامناسب اصولگرایان و همفکران‌شان را به پای آنها ننویسند ولی آقای مهر‌علیزاده شفاف اعلام کرد اصلاح‌طلب هستم و افتخار می‌کنم در دولت آقای خاتمی مسئولیت داشتم و اگر هم انتخاب شوم، مبنای دولتم همان دولت آقای خاتمی است. چرا‌که مردم یک سابقه شیرینی از دولت خاتمی دارند و شاید بتوان گفت بهترین دولت بعد از انقلاب، در همه وجوه دولت خاتمی بود. به همین منظور هم آقای مهر‌علیزاده از این سابقه استفاده بجا و درستی کرد. در مورد آقای همتی هم که چون آن پنج نفر، به ایشان حمله می‌کردند، یک مظلومیت همراه با اقتداری را از ایشان ارائه شد. اگرچه کار نامزد‌های اصولگرا منصفانه نبود ولی آقای همتی توانش را برای پاسخگویی به مخالفان نشان داد.
آقای همتی اعلام کردند به طور مستقل وارد انتخابات شده‌اند و در طول مناظره اول هم خود را از دولت آقای‌روحانی جدا دانسته‌اند. به نظر شما این کار ایشان درست بوده است؟
همتی اصلاح‌طلب نیست؛ یعنی ایشان در هیچ زمانی اصلاح‌طلب نبوده است. آقای همتی عضو حزب کارگزارن است که کارگزاران هم یک‌حزبی است که هرچند در یکی دو دوره با اصلاح‌طلبان همکاری کردند ولی به‌خاطر دارم از همان ابتدا که در مجلس چهارم و پنجم بودم، عموما همکاری‌شان با اصولگرایان بیشتر بود ولی حزب کارگزاران در همان زمان هم گاهی اعلام می‌کردند که ما مستقل هستیم. در مورد اعلام مستقل بودن، نظرم این است که برای هر کاندیدایی که سابقه جناحی و حزبی دارد، خوب نیست. در‌واقع گویی نوعی پوشش برای خود درست می‌کند که تمام شبهه‌های مجموعه خود را رد کند و اگر باید پاسخگو باشد، از این پاسخگویی فرار کند. من این رویکرد را نمی‌پسندم و باورم این است که هر کاندیدایی باید سوابق خود را بیان کند؛ مگر آنکه به طور رسمی اعلام کند من سابقه‌ام اصلاح‌طلبی بوده و اخیرا می‌خواهم به این شکل وارد کار و انتخابات شوم یا برعکس. بنابراین اینکه استخوان را لای زخم بگذاریم برای رهایی از پاسخگویی به جناح سیاسی، این با شفافیت مناسبتی ندارد.
آقایان همتی یا مهرعلیزاده می‌توانند جبهه اصلاحات را وادار به حمایت از خود کنند؟ قرار است جلسه نهاد تشکیل شود و منتظر نتیجه بحث هستیم.
برخی از کاندیـــدا‌ها صحبت‌های قومیتــی را در مناظره به میان آورده‌اند، این عمل را شما صحیح می‌دانید؟
این را نمی‌توانیم نادیده بگیریم که هر جمعیتی علاقه‌مند است که کاندیدای ریاست‌جمهوری از داخل آن جمع باشد، جز عده‌ای از فرهیختگان که ما باید آنان را استثنا بدانیم؛ چرا که نگاه‌شان نگاه کشوری و کلی است. طبیعی است که برادران ترک و آذری علاقه‌مندند که فردی از آنها کاندیدا باشد و سکان اجرای کشور را به دست بگیرد و به او هم افتخار می‌کنند. بنابراین، این آقایان هر دوشان به نوعی می‌خواستند خود را به جمعیت آذری‌زبان محترم نسبت دهند که یک شگرد انتخاباتی است؛ هرچند از نظر فرهیختگان کار خوبی نیست ولی از نظر مردم عادی زمانی که ببینند هم‌زبان‌شان کاندیدا است، به او توجه می‌کنند و به وی اولویت بیشتری می‌دهند.
عملکرد صدا‌وسیــما را در برگزاری مناظــرات چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا با عدالت انتخاباتی منطبق بوده است؟
عملکرد صدا‌و‌سیما را اگر تنها در مناظرات بسنجیم، واقعا عادلانه و همه‌چیز برمبنای قرعه بوده و اگر به صورت قرعه‌کشی نبود، اصلا قابل‌اداره نبود. ما نسبت به صدا‌و‌سیما حرف مهمتری داریم و آن، این است که باید در همه زمان‌ها عادلانه عمل کند؛ چرا‌که حقوق‌بگیر مردم است نه یک گروه خاصی. بنابراین باید با ملت باشد نه یک جناح سیاسی خاص اما در طول سال صدا‌و‌سیما متاسفانه عادلانه عمل نمی‌کند ولی این مناظره به نظر بنده عادلانه بود.