روند مذاکرات ایران و عربستان مثبت است

آرمان ملی- علیرضا پورحسین: انتخابات ریاست جمهوری در سوریه برگزار شد و بشار اسد بار دیگر و در حالی که رقیب جدی در انتخابات نداشت با کسب 95 درصد آرا به پیروزی رسید. رای بالایی که برخی کارشناسان آن را پاسخ مردم سوریه به تلاش او برای عدم تجزیه این کشور می‌دانند و برخی نیز آن را نتیجه شیوه برگزاری انتخابات در این کشور می‌دانند که عملا رقیبی برای بشار اسد باقی نمی‌گذارد. انتخاباتی که به نظر می‌رسد با حضور 68 درصد از واجدین شرایط در این کشور برگزار شده است. دوره‌ای از ریاست جمهوری بشار اسد که طبق قانون اساسی جدید این کشور، آخرین مهلت برای بشار اسد برای حضور در قدرت به مدت 7 سال است و او بار دیگر نمی‌تواند در این عرصه حاضر شود. انتخاباتی که به گفته بسیاری از کارشناسان باید به نقطه عطفی در سوریه بدل شود تا اشتباهات گذشته در این کشور رقم نخورد و با همه جانبه گرایی بتوانند از بحران‌های گذشته عبور کنند. بحران‌هایی که عملا 11 سال منطقه خاورمیانه را دچار سختی‌های زیادی کرد و برخی کشورهای منطقه از جمله ایران را بیشتر تحت فشار قرار داد. ایرانی که امروز ضرورت دارد به عنوان شریک استراتژیک سوریه پس از آرامش بیشتر در اقتصاد این کشور حاضر شود. تجربه این 11 سال مشخصا می‌تواند برای بسیاری از کشورهای منطقه یک تجربه بزرگ باشد تا با یک تغییر رویه و جلب اعتماد مردم مانع سودجویی نیروهای رادیکال شوند و مسیر توسعه را جایگزین مسیر سخت تنازع قرار دهند. در راستای بررسی این مساله «آرمان ملی» گفت و گوی با امیر موسوی، رایزن پیشین ایران در الجزایر داشته است که در ادامه می‌خوانید.
انتخابات سوریه با چه شکل و شمایلی برگزار شد و چه چالش‌هایی پیش روی این دولت است؟
انتخابات در سوریه با تکیه بر قانون اساسی جدید در این کشور برگزار شد. در گذشته انتخابات در سوریه به صورت رفراندومی بود. به این شکل که نام حافظ اسد در گذشته و یا بشار اسد در گذشته مطرح می‌شد و مردم باید اعلام می‌کردند که موافق ریاست جمهوری او هستند یا خیر. در سال 2012 قانون انتخابات سوریه تغییر کرد و این دومین بار است که انتخابات ریاست جمهوری در سوریه با حضور چند نامزد برگزار می‌شود. بشار اسد نیز بار دیگر در این عرصه موفق شد. انتخابات در سوریه با مشارکت حدود 68 درصد برگزار شد که فراتر از انتظار بود. دولت جدید سوریه با چالش‌های متعددی مواجه است. نخست تثبیت نظام سیاسی سوریه است زیرا این کشور یک جنگ 10 ساله داخلی تمام عیار را پشت سر گذاشته است. جنگی که بسیاری از کشورهای جهان در آن سهیم بودند و نیروهای زیادی به این کشور گسیل شد اما آنچه هدف نهایی آنها بود محقق نشد. این جنگ سبب شد تا عملا دو سوم سوریه به صورت کامل تخریب شود که امروز دولت این کشور برای بازسازی آن کار بسیار سختی در پیش دارد. چالش دیگر نیز بازسازی روابط سیاسی سوریه با جهان عرب و کشورهای فرامنطقه‌ای است. در این عرصه نخستین گام‌ها برداشته است و امارات سفارت خود را در سوریه بازگشایی کرد و عربستان نیز وارد مذاکراتی با سوریه شده است. الجزایر و تونس نیز تاکید زیادی بر بازگشت سوریه به اتحادیه عرب کرده‌اند و با توجه به اینکه ریاست دوره‌ای اتحادیه عرب با الجزایر است این مسیر هموارتر شده است و این یک تحول بزرگ است.
دولت جـــدید سوریه در راستای تـثبیت جایگاه سیاسی خود چه اقداماتی باید انجام دهد و چه موانعی در پیش دارد؟
مصالحه ملی و بازنگری در قانون اساسی که دولت سوریه نیز آن را پذیرفته است از ضروریات است و دولت نیز در همین راستا در حال مذاکره با مخالفین و منتقدین خود در ژنو است. مهم ترین مشکل مردم سوریه و کشور سوریه در این روزها قانون قیصر است که عملا زندگی را برای آنها سخت کرده است. قانون قیصر تحریمی است که آمریکا علیه سوریه و لبنان وضع کرده است و کار را برای آنها در تمامی عرصه‌ها دشوار کرده است. عملا اقتصاد سوریه دچار مشکل شده و کار به شدت در این کشور سخت شده است. مهم ترین مرز زمینی سوریه، مرز با لبنان است که این کشور نیز به علت تضاد سیاسی به‌وجود آمده مسیر را بر سوریه بسته است و گروه‌های غرب گرا در لبنان مرز را محدود کرده‌اند. در این میان هم سوریه متضرر می‌شود و هم لبنان زیرا این دو کشور نیز تجارت زیادی با یکدیگر داشتند. در این میان تعداد بسیار محدودی کشور توانسته‌اند تحریم و قانون قیصر علیه سوریه را شکسته و به این کشور کمک کنند که یکی از این کشورها ایران است که از طریق زمینی و دریایی با سوریه تجارت می‌کند. روسیه نیز در عرصه نفت و پتروشیمی با سوریه همکاری دارد تا عرصه بر این کشور تنگ‌تر نشود. برگزاری انتخابات در سوریه با وجود اینکه از سوی برخی کشورها به رسمیت شناخته نشد اما کار را برای سوریه در داخل و منطقه راحت‌تر خواهد کرد. شرایط سوریه بزودی عوض خواهد شد و در این راستا باید دو اقدام انجام دهد. نخست جذب سرمایه گذار به این علت که گفته می‌شود بازسازی این کشور نزدیک به 400 میلیارد هزینه در برخواهد داشت. در وهله بعد باید مساله انرژی خود را نیز حل کند زیرا هنوز چاه‌های نفت این کشور در تصرف گروه‌های کرد نزدیک به آمریکا است و به همین علت در این عرصه نیز با مشکلاتی مواجه است. این معضل در شرق فرات و در حسکه و دیرالزور بیشتر وجود دارد. امروز ورود سوخت به سوریه به سختی انجام می‌شود زیرا رژیم صهیونیستی در این عرصه کارشکنی می‌کند اما ایران توانسته در این عرصه به خوبی به سوریه کمک کند.
مذاکرات و بهبود روابــط احتمالی ایران و عربستان چه تاثیری بر آینده سوریه خواهد گذاشت؟
بازگشت عربستان سعودی به سوریه شیوه‌ای توبه گونه دارد زیرا عربستان سعودی پیش قدم شده است تا روابط خود را با سوریه بهبود بخشد. تغییر رویه عربستان می‌تواند کمک بسزایی به سوریه کند و حتی شرایط سرمایه گذاری در این کشور را تسهیل کند. عربستان از چند ماه پیش مذاکراتی را با ایران آغاز کرده که روند این مذاکرات مثبت و رو به جلو است و به نظر می‌رسد نتایج خوبی در پی داشته باشد. اگر ریاض روابط خود را با تهران و دمشق خوب کند می‌تواند عامل موثری بر حفظ امنیت منطقه باشد و در مرحله بعد سوریه را نیز از بحران دورتر کند. سوریه امروز از بحران‌های مرگبار عبور کرده و مشخصا با بهبود روابط ایران و عربستان این کشور فضای بیشتری نیز برای فعالیت پیدا خواهد کرد. ارتش سوریه امروز بر 70 درصد خاک کشور خود مسلط است و امروز شرق فرات که در اختیار کردها است و ادلب فقط تحت حاکمیت مرکزی سوریه نیستند که با حل تنش‌های منطقه‌ای تکلیف این دو منطقه نیز مشخص می‌شود. از سوی دیگر باید توجه داشت که اگر این روابط بهبود یابد و عربستان و ایران روابط خود را بهبود بخشند، لبنان نیز مجبور می‌شود تا مرز خود را روی سوریه باز کند که البته به نفع خود لبنان نیز خواهد بود. امروز لبنان نیز تحت فشار عربستان است و به همین علت اقداماتی نظیر بستن مرز را انجام داده است. در یک سال آینده بسیاری از این مشکلات حل خواهد شد.
بــا تـــوجه به حمایت ترکیه از گروه‌های حاضر در ادلب و آمریکا از گروه‌های کرد، دولت مرکزی سوریه از چه طریقی می‌تواند چالش ادلب و شرق فرات را حل و فصل کند؟
سوریه پس از انتخابات می‌تواند یا از طریق مصالحه و از طریق نظامی ادلب را تحت اختیار خود قرار دهد. ترکیه نیز در این میان در حال انجام اقدامات سیاسی است تا جنگ در ادلب آغاز نشود و مشکلات این منطقه از طریق گفت و گو حل شود. آمریکا نیز همچنان در حال برنامه ریزی است تا مساله شرق فرات در سوریه حل و فصل نشود و در همین راستا نیز اقداماتی در دستور کار قرار داده است. سوریه در بدترین شرایط تجزیه نشد و به همین علت بعدی به نظر می‌رسد امروز نیز چنین اتفاقی بیفتد. کردها در شرق فرات با مخالفینی جدی همچون ترکیه نیز مواجه هستند. ارتش سوریه نیز احیا شده است و در کنار ارتش نیز گروه‌های مردمی 250 هزار نفری سازماندهی شده‌اند و این کار را برای سوریه برای تسلط بر سایر مناطق آسان تر می‌کند. گروه‌های کرد نیز احتمالا به سمت مذاکره با دولت مرکزی خواهند رفت تا حداقل به یک ساختار فدرال در این کشور برسند. علاوه بر این موارد باید توجه داشت که مشکل اصلی سوریه آواره‌هایی هستند که باید به این کشور بازگردند و نزدیک به 10 میلیون نفر هستند. دولت سوریه در همین راستا به‌زودی یک اجلاس مهم دارد تا مشارکت برای بازسازی را افزایش دهد. از همین امروز روسیه و چین آمادگی خود را نشان داده‌اند تا وارد سوریه شوند. نفت، اوره و فسفر سوریه از جمله منابعی است که کشورهای دیگر را به سمت خود کشانده است. از سوی دیگر این کشور زمین‌های حاصلخیزی دارد که کشورهای دیگر را به سمت خود جذب می‌کند و مشخصا اگر این اتفاق رقم بخورد مسائل ارضی سوریه نیز به دنبال این مشارکت‌ها حل خواهد شد. ایران کارهای خوبی می‌تواند در سوریه انجام دهد و در این عرصه نیز تجربه خوبی پس از سال‌های جنگ تحمیلی داشته است و پس از جنگ لبنان نیز بازسازی‌هایی در این کشور انجام داده است که آن تجربه نیز می‌تواند به کمک آید. شرکت‌های ایرانی نیز امروز در سوریه حضور دارند اما ایران به خوبی در عرصه اقتصادی سوریه وارد نشده است و توسعه صادرات ما قوی نیست که در این عرصه کمک کند. به خوبی پشتیبانی از تاجران ایرانی در سوریه انجام نمی‌شود و ترکیه و چین و روسیه به شکل بهتری در اقتصاد سوریه وارد شده‌اند. حتما باید سیستم بانکی ایران در سوریه فعال شود و دولت نیز باید به این مورد توجه داشته باشد تا از سایر رقبای اقتصادی در سوریه عقب نمانیم.
دولت ســـوریه در ســال‌های گذشته مرتکب چه اشتباهاتی شد که امروز نــیاز است تا آن کنش‌ها را اصلاح کند؟
رفتن بشار اسد به دوما و رای دادن در آن منطقه یک پیام خوب برای مصالحه ملی بود زیرا دوما یکی از پرچالش‌ترین مناطق سوریه بود که حضور بشار اسد در آن منطقه می‌تواند نمادی برای مصالحه ملی در سوریه باشد. قبل از اینکه کشور دیگری بتواند به سوریه کمک کند، خود آنها هستند که می‌توانند به خود کمک کنند. آنها دریافته‌اند که سیاست های قبلی آنها در حاکمیت خوب نبوده است. این یک مساله مهم است که گروه‌های مختلف در سوریه به آن پی برده‌اند. نیروهای دولتی در گذشته با سیاست تک روی که داشتند مرتکب یک اشتباه بزرگ شدند و گروه های مخالف دولت نیز با اقدامات رادیکال خود و به کارگیری خشونت مرتکب اشتباه بزرگی شدند و امروز به این نتیجه رسیده‌اند که باید تغییر رویه دهند. دولت بشار اسد سیاست‌های تک روی داشت و امروز نیاز است تا آنها را اصلاح کند. دولت و مخالفان سوریه در ژنو گفت و گو کرده‌اند و توانسته اند فضای این کشور را تا حدودی آرام کنند. این روند می‌تواند ادامه پیدا کند. در سال 2012 یک بار قانون اساسی این کشور تغییر کرد و امروز نیز حزب حاکم سوریه هم بار دیگر قبول کرده است تا در قانون اساسی جدید نیز بازنگری کند. مشارکت مردمی و مشارکت گروه‌های سیاسی امروز باید در سوریه مورد توجه قرار گیرد. تقلیل دخالت سیستم‌های امنیتی در نظام سوریه و باز کردن فرصت‌های سیاسی و اقتصادی برای همگان می‌تواند گفت و گوها در سوریه را به سمت خوبی ببرد و نتایج خوبی برای این کشور داشته باشد. ایران نیز با مخالفین دولت مرکزی سوریه ارتباط برقرار کرده و کمک می‌کند تا گفت و گوها جدی‌تر شود و به سمت نتیجه مطلوب سوق پیدا کند. کنفرانس آستانه نیز در همین راستا تشکیل شد. روسیه نیز در عرصه سیاسی در حال نقش آفرینی است. در این میان از همه مهم‌تر اراده دولت مرکزی سوریه است که احتمالا دو هفته دیگر بشار اسد در مراسم تحلیف خود به آن اشاره خواهد کرد و آن سرآغازی می‌شود برای تحولات سوریه و ایجاد فضای باز در این کشور. این امر می‌تواند مانع برخوردهای قبل در سوریه شود و بسیاری از سوری به این کشور بازگردند. مشارکت مردم در انتخابات نیز به این علت است که متوجه شده‌اند تغییرات در حال رقم خوردن است و امید پیدا کرده‌اند که در آینده تغییراتی در این کشور ایجاد شود.