تکرار سناریوی کمبود برای خرید سنگ آهن ارزان

حال این سناریو نخ نما پس از عرضه سنگ آهن در بورس کالا و در نتیجه اصلاح نسبی قیمت‌ها مجدد کلید خورده به طوری‌که مدیران این شرکت معتقدند در حال حاضر قیمت جدید براساس قیمت عرضه قبل به علاوه نوسان قیمت شمش در بورس کالا تعیین می‌شود که به یک چرخه معیوب در زنجیره فولاد تبدیل شده است همچنین ذوب آهنی‌ها می‌گویند در حالیکه شمش در بازار داخلی با 20 درصد قیمت جهانی عرضه می‌شود سنگ آهنی‌ها تقاضا فروش محصول با نرخ جهانی را دارند. فارغ از اینکه موضعگیری ذوب آهن عزم این شرکت برای امتیازگیری و گرفتن معدن از دولت را نشان می‌دهد اما فعالان حوزه سنگ‌آهن معتقدند اینکه تنها بخشی از زنجیره از سود برخوردار باشد توجیه‌پذیر نیست و باید سنگ‌آهن نیز متناسب با هر درصدی که فولاد در بازار جهانی عرضه می‌شود فروخته شود ضمن آنکه به‌رغم عرضه سنگ‌آهن در بورس کالا اما این محصول همچنان با اختلاف قیمت زیادی نسبت به نرخ جهانی فروخته می‌شود.

ذخیره سنگ‌آهن برای تولید نداریم

محمد‌جعفر صالحی، معاون خرید ذوب‌آهن اصفهان در این رابطه می‌گوید: اتفاقی که در بورس کالا روی داده که می‌تواند روی عملکرد ما نیز تاثیرگذار باشد، افزایش افسارگسیخته قیمت مواد اولیه است. طی هفته‌های گذشته قیمت کنسانتره که باید ۱۶ تا ۱۷درصد قیمت شمش اعلام می‌شد،‌ با ۲۱درصد معامله شده و قیمت گندله که باید با ۲۳درصد معامله می‌شد با ۳۰درصد قیمت شمش معامله شده است. وی در ادامه افزود: برای قیمت‌گذاری سنگ‌آهن، معاونت معدنی وزارت صنعت، معدن و تجارت، نشست‌های متعددی با فعالان زنجیره فولاد داشته و متاسفانه منجر به صدور مصوبه جدیدی نشده است. آخرین مصوبه مربوط به سال ۱۳۹۷ است، از همین‌رو قیمت‌گذاری مواد اولیه بلاتکلیف مانده است. البته در بورس کالا از یکسو ادعا دارند که قیمت‌ها براساس سیستم عرضه و تقاضا تعیین می‌شود، اما از سوی دیگر شاهد هستیم که سازمان ایمیدرو در قیمت‌گذاری پایه در بورس کالا تاثیرگذار است و به صورت کلی سازوکار خاصی برای قیمت پایه در بورس کالا مشخص نشده است. وی در پاسخ به دلایل عدم تعیین براساس ضرایب شمش فولاد خوزستان، گفت:‌ در حال حاضر در بالادست زنجیره فولاد مواد اولیه رها شده و مصوبات قیمتی عملا جایگاهی ندارد و فقط اسمی از آن باقی‌مانده است، چراکه با دستکاری پارامترهای تاثیرگذار در قیمت مانند کاهش عیار پایه، افزایش ضریب پاداش، اعمال هزینه‌های بارگیری و... قیمت نهایی را به اعدادی فراتر از ضرایب مصوب می‌رسانند. تولید و تولیدکننده به‌دلیل نبود موجودی قابل اتکا مانند بیمار محتضری هستند که به هر قیمتی باید دارو را تامین کنند. به گفته وی در حال حاضر قیمت جدید براساس قیمت عرضه قبل به علاوه نوسان قیمت شمش در بورس کالا تعیین می‌شود. در این روند رقابت از سر ناچاری و برای حفظ حیات منجر به افزایش قیمت و تثبیت قیمت پایه برای عرضه‌های بعدی می‌شود. افزایش قیمت سنگ‌آهن سبب افزایش قیمت کنسانتره، گندله و آهن‌اسفنجی شده که در نهایت تبدیل به یک چرخه معیوب در زنجیره فولاد می‌شود. معاون خرید ذوب‌آهن اصفهان با اشاره به این موضوع که قیمت شمش داخلی ۲۰درصد زیر قیمت جهانی است، عنوان کرد: این در حالی است که در داخل اصرار بر این است که سنگ‌آهن را به قیمت جهانی بخریم، اما ما مجبوریم محصول نهایی خود را ارزان‌تر در بازار به فروش برسانیم و این تفاوت قیمت بین مواد اولیه و محصول نهایی را چگونه می‌توان پوشش داد؟ صالحی در ادامه یادآور شد: موضوعی که در زنجیره فولاد به صورت ناعادلانه پیش رفته، آن است که بخش اول زنجیره یعنی مواد اولیه، به صورت کاملا رقابتی است،‌ اما در انتهای زنجیره این‌گونه نیست، این در حالی است که واحدی مانند ذوب‌آهن اصفهان در شرایط سخت تحریمی مجبور است زغال‌سنگ، کک، فرومنگنز و ... مورد نیاز خود را وارد کند، اما در مقابل باید محصولات خود را به صورت دستوری بفروشد و این موضوع سبب می‌شود که با کمترین میزان ارزآوری همراه شود. وی همچنین در پاسخ به این که طی سال‌های گذشته قرار بود معدن سنگ‌آهن به ذوب‌آهن اختصاص پیدا کند، گفت: تاکنون معدنی به این واحد فولادی اختصاص پیدا نکرده است. از آنجا که اکتشافات جدیدی به صورت جدی انجام نگرفته، معدنی نیز به ما اختصاص پیدا نکرده است؛ در حالی که این وظیفه حاکمیت است که روی اکتشافات در کشور سرمایه‌گذاری کند. از همین‌رو ما بخش عمده‌ای از سنگ‌آهن مورد نیاز خود را از بخش‌خصوصی تامین می‌کنیم. معاون خرید ذوب‌آهن اصفهان در ادامه یادآور شد: در حال حاضر دپوی سنگ‌آهن ما به ۴۰ روز رسیده است،‌ این در حالی است که نقطه بحرانی موجودی مواد اولیه سه‌ماه است. در سال‌های گذشته دپوی مواد اولیه کفاف بعضا تا یک سال مصرف را می‌داده است. با توجه به این شرایط دیگر نمی‌توان با اطمینان خاطر تولید داشت. وی در ادامه خاطرنشان کرد: تا قبل از سال ۱۳۹۶ بخشی از سنگ‌آهن از واحدهای دولتی تامین می‌شد،‌ اما با ابلاغ قانون رفع موانع تولید رقابت‌پذیر که صراحت دارد فروش و استخراج معادن به روش مزایده باشد و نه فروش محصول نهایی، تحویل سنگ‌آهن متوقف شد. مذاکرات متعدد و مداومی به عمل آمد و موضوع در کمیسیون زیربنایی دولت موشکافانه بررسی و در نهایت منجر به صدور مصوبه‌ای با شروط پنج‌گانه و قابل تمدید برای ۵ سال شد. سال اول مصوبه اجرا و برای تمدید آن از اواخر سال ۹۸ شروع به مکاتبه و پیگیری کردیم. در مرداد ۹۹ مصوبه برای دوره جدید تصویب و ابلاغ شد، اما تغییرات در وزارت صنعت، معدن و تجارت به گونه‌ای شد که ابلاغ مصوبه برای اجرا به کندی صورت گرفت و مصوبه یادشده توسط مجلس شورای اسلامی مغایر تبصره ت ماده ۳۵ شناخته شد و پاسخی برای روشنگری موضوع و در مهلت مقرره به مجلس شورای اسلامی داده نشد و همچنان ما به‌دنبال مصوبه هستیم و البته آنچه به جایی نرسد فریاد است.

ضرورت متعادل شدن سود در زنجیره

سعید عسکرزاده دبیر انجمن تولیدکنندگان و صادرکنندگان سنگ آهن ایران در خصوص اظهارات ذوب آهن مبنی بر کمبود مواد اولیه و همچنین تامین سنگ آهن مورد نیاز با قیمتی بالاتر از نرخ مصوب به «آرمان ملی» می‌گوید: با توجه به عرضه سنگ آهن در بورس کالا عملا مصوبات قبلی که قیمت سنگ آهن 16 درصد نرخ شمش فولاد خوزستان تعیین می‌شد اجرا نمی‌شود و سنگ آهن از طریق عرضه در بورس کالا و مطابق با قیمت پایه کشف قیمت می‌شود. وی در ادامه افزود: البته قیمت‌گذاری در بورس کالا اگرچه زمینه رشد قیمت محصولات سنگ آهن را فراهم آورده است اما همچنان محصولات سنگ آهنی با اختلاف قیمت زیادی نسبت به نرخ‌های جهانی فروخته می‌شوند، به گونه‌ای‌که هم اکنون قیمت کنسانتره ایران در حالی‌که 20 درصد قیمت جهانی شمش است، اما قیمت واقعی کنسانتره در بازار جهانی معادل 33 درصد شمش فولاد معامله می‌شود. عسکرزاده در پاسخ به اینکه آیا ذوب آهن قصد دارد تا با بهانه کاهش تولید در نتیجه کمبود و گرانی سنگ آهن قصد دارد تا سناریوی سال 98را برای اعمال محدودیت تکرار کند گفت: باید توجه داشت که در شرایط کنونی حاشیه سازی با استفاده از رسانه جایگاهی ندارد. طبیعی است که مدیران ذوب آهن در تلاش برای افزایش سود و بهره وری خود باشند اما قطعا در این روند باید منافع ملی را نیز در نظر گرفت و به سمت متعادل شدن سود در زنجیره حرکت کرد. دبیر انجمن سنگ‌آهن در پاسخ به اینکه آیا آزادسازی صادرات شمش همگام با افزایش قیمت فولاد در بازار جهانی باعث می‌شود تا فولادسازان برای کسب سود بیشتر در پی فشار بر سنگ آهن باشند گفت: آنچه مسلم است صادرات نیز باید در تمامی زنجیره و با اولویت تامین نیاز داخل وجود داشته باشد و حتی راه اندازی رینگ صادراتی در بورس کالا نیز می‌تواند در شفاف سازی و تحقق توسعه صادرات مثمرثمر باشد که در این راستا انجمن تمام تلاش خود را برای صادرات مازاد بر نیاز محصولات سنگ آهنی به کار گرفته است.